همشهری‌آنلاین - مجیدجباری: اجرای عملیات لرزه‌نگاری برای اکتشاف نفت در زاگرس به باور برخی فعالان محیط‌زیست ممکن است باعث خشکیدن صدها درخت بلوط شده باشد. محمودعلی محمدنژاد، کنشگر محلی در این باره می‌گوید: «خط‌های انفجاری و خشک شدن همزمان درختان به نظر ما اثر مستقیم این عملیات است. با این حال، مشاور رئیس سازمان منابع طبیعی در مدیریت پایدار جنگل‌های کشور، توضیح می‌دهد که هنوز نمی‌توان رابطه قطعی بین عملیات لرزه‌نگاری اکتشاف نفت و خشکیدن بلوط‌ها را تایید کرد.»
نقی شعبانیان به همشهری‌آنلاین می‌گوید: «همین هفته گروه تخصصی برای بررسی آثار احتمالی عملیات اکتشاف نفت به منطقه اعزام می‌شود. ما علاوه بر بررسی مستقیم وضعیت پوشش گیاهی و خاک منطقه، عوامل دیگر را نیز مدنظر داریم. از جمله تاثیر برخی فعالیت‌های معدنی و وجود فلزات سنگین در زمین که می‌تواند بر سلامت درختان اثرگذار باشد.»
شعبایان ادامه می‌دهد: «هدف ما این است که با یک ارزیابی علمی و دقیق، مشخص شود که آیا انفجارهای لرزه‌نگاری در خشکیدن درختان بلوط نقش داشته یا عوامل دیگری دخیل بوده‌اند. نتایج این بررسی‌ها در روزهای آینده اعلام خواهد شد و پس از آن می‌توان اقدامات لازم برای حفاظت از رویشگاه‌های زاگرس را برنامه‌ریزی کرد.»
تهدید تازه برای رویشگاه راهبردی
زاگرس، بزرگ‌ترین و مهم‌ترین رویشگاه جنگلی ایران، منبع تامین حدود ۴۰ درصد آب شیرین کشور و زیستگاه اصلی گونه‌های ارزشمند حیات‌وحش است. بلوط‌زارهای آن همچون سد طبیعی در برابر فرسایش خاک و بیابان‌زایی عمل می‌کنند و ارزش‌های اکولوژیکی و زیستی این منطقه، زاگرس را به یکی از مناطق راهبردی کشور در حفظ تعادل اقلیمی و منابع آب تبدیل کرده، اما این میراث طبیعی با تهدید تازه‌ای روبه‌رو شده است. آنطور که فعالان محیط‌زیست می‌گویند، عملیات لرزه‌نگاری در ایلام به‌ویژه در منطقه زنجیره‌علیا در شهرستان چرداول، عامل خشکیدن صدها درخت بلوط است و همنی موضوع، نگرانی‌هایی درباره وضعیت این رویشگاه ایجاد کرده.
محمدنژاد در گفت‌وگو با همشهری‌آنلاین توضیح می‌دهد: «شرکت‌های نفتی با اجرای عملیات لرزه‌نگاری انفجاری در فواصل ۳۰ متری، چاه‌هایی به عمق ۱۸ متر حفر کرده و در هر یک ۱۴ کیلوگرم ماده منفجره تی‌ان‌تی قرار می‌دهند. انفجارهای متوالی امواجی با قدرت نفوذ تا چند کیلومتر در عمق زمین ایجاد می‌کنند که به نظر ما آثار آن بر پوشش گیاهی منطقه قابل مشاهده است.»
او اضافه می‌کند: «در مسیر عبور خطوط انفجاری، درختان بلوط به شکل خطی و همزمان خشک شده‌اند. شرکت نفت بدون توجه به حساسیت منطقه، چند عملیات را اجرا کرده است. پس از خشکیدن درختان، موضوع را با مسئولان محیط زیست مطرح کردیم. نماینده وزارت نفت و چند نفر از شرکت آمدند و اعلام کردند دلیل خشکیدن درختان ممکن است بیماری یا آفت باشد، اما خشک‌شدن خطی و همزمان درختان به نظر ما نشان‌دهنده تاثیر احتمالی انفجارهاست.»
لرزه نگاری بدون مجوز
این فعال محیط‌زیست می‌گوید: «عملیات لرزه‌نگاری بدون مجوز رسمی از میراث فرهنگی و منابع طبیعی انجام شده و حتی در میان گورهای باستانی آسنگران با قدمتی بیش از سه هزار سال نیز صورت گرفته است. در دنیا فناوری‌های لرزه‌نگاری کم‌صدا و غیرانفجاری وجود دارد، اما در این پروژه شرکت‌های غیرتخصصی از روش‌های پرخطر و قدیمی استفاده کرده‌اند که ممکن است به پوشش گیاهی، سفره‌های زیرزمینی و آثار تاریخی آسیب وارد کند.»
این کنشگر محیط زیست ایلامی ادامه می‌دهد: «خط لرزه‌نگاری از محدوده ماهی‌دشت تا جنوب شهر ایلام کشیده شده است. خوشبختانه به موقع جلوی ادامه کار گرفته شد وگرنه قرار بود عملیات ادامه پیدا کند. اکتشاف نفت در مسیر خطی که از کوه کله‌جمن تا نزدیک به کوه مانشت در منطقه کارزان آمده بیش از ۴ هزار درخت بلوط را خشک کرده است. مردم و فعالان محیط زیست به موقع وارد عمل شدند و اداره محیط زیست و منابع طبیعی استان نیز با کمک دادستانی ایلام جلوی ادامه عملیات را گرفتند، وگرنه اکتشاف نفت می‌توانست تا دل منطقه حفاظت شده مانشت و قلارنگ به عنوان کریدور حیات‌وحش زاگرس، کشیده شود. به باور من ادامه این پروژه می‌توانست توازن اکولوژیکی منطقه را بر هم بزند و علاوه بر خشکاندن درختان بلوط کهنسال، زیستگاه گونه‌های ارزشمند جانوری را تحت تأثیر قرار دهد.»
محمدنژاد در پایان هشدار می‌دهد: «در منطقه کارزان صدها درخت بلوط خشک شده‌اند. این درختان ستون‌های زاگرس هستند و نقش حیاتی در حفظ خاک و تولید آب دارند. جایگزینی یک درخت بلوط چند صدساله با هزار نهال ممکن نیست و بازگشت این رویشگاه‌ها به شرایط مناسب دهه‌ها زمان می‌برد. برای اجرای چنین اقدامات حساسی باید نظارت دقیق علمی انجام شود.»
