خبرگزاری مهر؛ گروه استانها: کردستان به واسطه موقعیت خاص جغرافیایی و اقلیمی‌اش، یکی از استان‌های مهم از نظر تنوع زیستی و منابع طبیعی در کشور به شمار می‌رود اما هم‌زمان، فشار توسعه زیرساخت‌ها، اشتغال‌زایی و پروژه‌های عمرانی، چالش‌هایی جدی برای حفظ این ذخایر طبیعی ایجاد کرده است.
گفت‌وگوی تفصیلی خبرنگار مهر با فرزاد زندی مدیرکل حفاظت محیط زیست کردستان، تصویری جامع از وضعیت کنونی، اقدامات انجام شده و برنامه‌های آتی این نهاد ارائه می‌دهد.
از کلیت وضعیت توسعه در استان و تعامل آن با محیط زیست شروع کنیم، آیا محیط زیست مانعی برای توسعه است؟
این تصور اشتباهی‌ست که متأسفانه گاهی تکرار می‌شود، ما مانع توسعه نیستیم، در سال گذشته ۳ هزار استعلام دریافت کردیم که ۹۶ درصد آن‌ها پاسخ مثبت گرفتند و فقط در چهار درصد موارد به دلایل محیط‌زیستی مخالفت شد و حتی در همین موارد هم پیشنهاد جایگزین یا اصلاح ارائه شد، پس همراه توسعه هستیم، اما توسعه‌ای که اصولی و پایدار باشد.
می‌توان گفت «تب تند توسعه» در کردستان در حال وقوع است، از همین رو باید از تجربه‌های تلخ استان‌های دیگر که به محیط زیستشان آسیب زدند، عبرت بگیریم، ما نمی‌خواهیم همان اشتباهات را تکرار کنیم.
وضعیت پسماند در استان چگونه است؟
شاخص پسماند در سال گذشته ۳۱ بود که عدد خوبی نیست، دلیل اصلی آن، نبود هماهنگی لازم میان شهرداری‌ها و محیط زیست است، در سقز سایت پسماند فعال است، سنندج نیز علاوه بر فعال کردن خط اول بازیافت، برای راه‌اندازی خط دوم بازیافت نیز اقدام کرده و قرارداد بسته شده که البته به شرط تأمین اعتبار فعال خواهد شد، در چند شهر هم سایت‌های دفن زباله مشکلات حقوقی دارند و موقتاً محصور شده‌اند تا ساماندهی شوند.
چه میزان از کردستان تحت حفاظت محیط زیست قرار دارد؟ و در مورد تنوع زیستی استان چه نکاتی قابل توجه است و فرهنگ مردم در زمینه محیط زیست چگونه است؟
در حال حاضر حدود ۹.۰۶ درصد مساحت استان در قالب مناطق چهارگانه تحت حفاظت است؛ شامل پناهگاه حیات وحش، تالاب و دو اثر طبیعی ملی و پنج منطقه شکار ممنوع، اگر مناطق تحت مدیریت را هم اضافه کنیم، در مجموع ۱۲ درصد از وسعت استان تحت نظارت ما است.
کردستان یکی از غنی‌ترین استان‌های کشور از نظر تنوع گیاهی و جانوری است، هزاران گونه گیاهی در استان و در مناطقی مانند سارال و چلچمه از بکرترین مراتع کشور هستند، وجود دارد و حدود ۷۰ درصد از پرندگان ایران در این منطقه حضور دارند و پرنده کمیاب میش مرغ یکی از پرندگان نادر است که در کردستان و آذربایجان غربی دیده شده و در مجموع ۲۱ بال از این پرنده در کشور وجود دارد.
مردم کردستان به‌طور کلی دارای فرهنگ زیست‌محیطی بالایی هستند، حتی در موارد زیادی خود مردم مانع آسیب به طبیعت می‌شوند و نهضت «شکستن تفنگ و قفس» که از همین استان شروع و در سطح کشور مطرح شد، از افتخارات ماست و باید دوباره احیا شود.
وضعیت تجهیزات و زیرساخت‌های محیط‌بانی استان چگونه است و چه تعداد محیط‌بان در استان فعالیت دارند؟
در حال حاضر ۱۰ پاسگاه فعال داریم، ایجاد پاسگاه هورامان که از سال ۱۳۹۰ متوقف شده بود، با پیشرفت بالا در حال راه‌اندازی مجدد است و پاسگاه زیویه نیز به چرخه بازمی‌گردد و در قروه هم پاسگاه جدیدی در حال تکمیل است که با افتتاح این سه مورد، شمار پاسگاه‌ها به ۱۳ عدد می‌رسد.
در حال حاضر ۱۱۰ محیط‌بان داریم اما هنوز ۳۰ تا ۴۰ درصد از چارت اداری ما خالی است، ما به حداقل ۸۰ نیروی جدید نیاز داریم و خوشبختانه امسال مجوز جذب ۱۶ محیط‌بان و پنج کارشناس گرفته شده که بخشی از کمبود را جبران می‌کند.
در حوزه معرفی و حفظ گونه‌های نادر در استان چه اقداماتی انجام شده؟
دو المان بزرگ از سمندر آتشین در سنندج نصب شده و المان قوچ ارمنی نیز در بیجار جانمایی شده است، تلاش داریم به تناسب گونه‌های بومی هر شهرستان، المان‌های شهری مرتبط طراحی شود، کردستان اکنون به عنوان مرجع حفاظت از قوچ ارمنی در کشور شناخته شده است.
همچنین برنامه مطالعاتی خاصی هم در دستور کار است و برنامه‌ریزی برای تدوین اطلس محیط زیست کردستان با مشارکت دانشگاه‌های استان و کشور در دست انجام است که حدود ۵ میلیارد تومان اعتبار نیاز دارد.
آیا برنامه‌ای برای همکاری منطقه‌ای با کشورهای همسایه وجود دارد؟
در حال بررسی ایجاد پارک آشتی زیست‌محیطی مشترک میان استان‌های کردستان، کرمانشاه و اقلیم کردستان عراق هستیم، همچنین پروژه‌ای به عنوان ذخیره‌گاه زیست‌کره هورامان با هدف مدیریت منابع زیستی مشترک میان ایران و عراق در دست پیگیری است.
کردستان با وجود چالش‌های توسعه‌ای، مسیر متفاوتی را در پیش گرفته است؛ مسیری که می‌خواهد میان اشتغال، پیشرفت و حفظ طبیعت، تعادلی هوشمندانه برقرار کند.
گفته‌های مدیرکل محیط زیست کردستان نشان می‌دهد که حفاظت از منابع طبیعی نه مانعی برای توسعه، بلکه شرط لازم آن است.
