«یزد» اولین شهر خشتی در دنیا و دومین شهر تاریخی در جهان به شمار می‌رود و بافت تاریخی این شهر به دلیل دارا بودن میراثی جهانی و جاذبه‌های منحصر بفرد به عنوان اولین شهر از ایران در ۱۸ تیر ماه سال ۱۳۹۶ در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده است.
این شهر زیبا و تاریخی از نظر بافت تاریخی و معماری خانه‌هایش شهرت خاصی در ایران دارد و دارای آثار و بناهای با قدمت بسیار است. بافت تاریخی یزد در مرکز این شهر قرار دارد و یک محدوده توریستی به حساب می‌آید ولی با این وجود صرفاً نیز یک منطقه توریستی نیست و زندگی مسکونی در این محدوده در جریان است.
این محدوده که از نظر وسعت یکی از بزرگترین نواحی شهر یزد محسوب می‌شود، دارای خانه‌های کاهگلی و کوچه‌های باریک به عنوان نمونه‌ی بارزی از معماری کویری است و زمانی مامن بسیاری از اقشار بزرگ و فرهنگ دوست جامعه مانند تجار، اساتید و هنرمندان و صاحب‌نامان یزدی بوده است اما در دهه‌های اخیر کمبود برخی امکانات رفاهی، توسعه زندگی مدرنیته و تقریباً تا قبل از جهانی شدن بی‌رونق این بافت باعث شده بود تا بسیاری از ساکنانش به دیگر نواحی شهر مهاجرت کنند و عمدتاً ساکنان غیربومی و برخی اتباع خارجی غیرمجاز در آن سکونت پیدا کنند.
البته این بافت تاریخی یزد پس از جهانی شدن در یونسکو بیش از پیش مورد توجه گردشگران قرار گرفت و رونق افزون‌تری پیدا کرده ولی هنوز هم بسیاری از ساکنانش از برخی کاستی‌ها و خدمات شهروندی در ان گلایه دارند؛ شاید یکی از مهمترین راهکارهای رفع این مشکلات و کمبودها و همچنین تشویق مردم به احیا و سکونت در این بافت جهانی و جلوگیری از غلبه نگاه کاسب‌مآبانه به این میراث تاریخی زنده و پویا، سکونت مسئولان و مدیران در آن باشد، موضوعی که می‌تواند الگویی برای قشر فرهنگی، مرفه و حتی بومی جامعه باشد؛ الگویی که امروزه در بسیاری از کشورهای دارای میراث جهانی نیز به مرحله‌ی اجرا در آمده است.
در همین راستا به سراغ برخی مسئولان شهرمان رفتیم تا بدانیم کدامیک از آنها سکونت در بافت تاریخی که از رویاهای امروز بخشی از مردم نیز به شمار می‌رود را به واقعیت زندگی خود بدل کرده‌اند یا به عبارتی کدامیک در بافت تاریخی سکونت دارند؟
شرایطش مهیا شود، ساکن بافت تاریخی می‌شوم
شاید یکی از سوالات ما برای ابهام زدایی در خصوص زندگی مسئولان در بافت تاریخی شهر، رجوع به مهمترین مقام ارشد استان باشد و این که بدانیم «استاندار یزد کجا زندگی می‌کند؟»
«محمدعلی طالبی» استاندار یزد در این باره با بیان این که وی ساکن خانه‌های سازمانی در حوالی خیابان مسکن است، به خبرنگار ایسنا، می‌گوید: زندگی در بافت تاریخی، آن هم زندگی در محلی که سراسر تاریخ و فرهنگ و میراث جهانی است برای من نیز اهمیت زیادی دارد اما از زمان قبول مسئولیت، در خانه سازمانی سکونت دارم.
وی اضافه می‌کند: البته هنوز خانه‌ای در بافت تاریخی خریداری نکرده‌ام که بتوانم آنجا زندگی کنم اما اگر شرایطش فراهم شود حتما در بافت تاریخی خصوصاً عرصه جهانی زندگی می‌کنم.
البته از او در خصوص طرحی که پیشتر در رابطه با انتقال محل سکونت استاندار و برخی مسئولان به بافت تاریخی مطرح شده بود نیز سئوال می‌کنیم که طالبی در این باره می‌گوید: از چنین طرحی کاملاً استقبال می‌کنیم و اگر میراث‌فرهنگی، خانه و محلی را به این طرح اختصاص دهد، در این باره اقدام خواهیم کرد.
محله زندگی‌ام قدیمی است
«جمال‌الدین عزیزی بندرآبادی» شهردار شهر میراث جهانی یزد در مورد محل سکونتش به خبرنگار ایسنا می‌گوید: من در محدوده بافت تاریخی سکونت ندارم اما محل زندگی‌ام در یکی از محلات قدیمی مابین اکبراباد و نعیم‌آباد(آبشاهی) است.
وی با بیان این که متولد و پرورش یافته در محله‌ای تاریخی است، تصریح می‌کند: در حال حاضر به علت این که دیگر در محدوده بافت تاریخی ساکن نیستیم، آنجا زندگی نمی‌کنم اما خانه‌ای در محدوده بافت تاریخی محله تاریخی چهارمنار دارم که فعلاً غیرقابل سکونت و نیازمند مرمت است.
شهردار هم می‌گوید: اگر شرایطش فراهم شود بدم نمی‌آید که زندگی در محدوده بافت جهانی را هم تجربه کنم.
وی البته اطمینان می‌دهد که مشکلات بافت تاریخی به طور مداوم رصد می‌شود و هر چند بسیاری از این مشکلات باقی مانده اما درصدد رفع آنها در حد توان پیش می‌رود.
سکونت موروثی خانواده صدوقی در بافت تاریخی
یکی از افرادی که همچنان پس از گذر سال‌ها در بافت تاریخی سکونت دارد، نوه آیت الله شهید صدوقی است، هر چند بیشتر ایام در استانهای قم و تهران حضور دارد ولی در خصوص زندگی در بافت تاریخی به خبرنگار ایسنا می‌گوید: همان چند روزی را که در یزد هستم، در خانه پدریمان در محل بافت تاریخی سکونت دارم و اگر جز عشق و علاقه به این میراث تاریخی و فرهنگ و تاریخ بومی نبود، محل زندگی‌ام را تغییر می‌دادم.
وی با بیان این که پس از سکونت شهید محراب آیت الله صدوقی در بافت تاریخی، پدر وی حجت الاسلام «محمدعلی صدوقی» امام جمعه فقید یزد نیز در همان محل زیست کرده است، می‌گوید: دفتر شهید صدوقی و پدرم، در محل بافت تاریخی و محل کنونی خانه فرهنگ صدوقی بود، البته در مقطعی به دفتر کنونی آیت الله ناصری نماینده ولی فقیه در استان و امام جمعه یزد در خیابان آیت الله کاشانی جابجا ولی بعد از مدت کوتاهی مجدداً به محل بافت تاریخی منتقل شد.
این فعال فرهنگی که دفتر خود را نیز در خانه فرهنگ صدوقی احیا کرده است، تصریح می‌کند: بافت تاریخی و سکونت در این میراث ارزشمند از دغدغه‌هایی است که با اقامت مسئولان در آن می‌تواند عاملی جهت حفظ و احیایش بدل شود.
به طور مداوم در بافت تاریخی شهر هستم
«سیدمصطفی فاطمی» مدیر کل میراث فرهنگی استان هم در این باره در یک وبینار اظهار کرده بود که قبلاً در بافت تاریخی ساکن شده ولی به علت نبودن امنیت، بافت تاریخی را ترک کرده است.
البته به گفته وی، اکثر زمان زندگی خود را در بافت تاریخی سپری می‌کند و هر چند آنجا ساکن نیست اما همواره و به طور مداوم در بافت تاریخی حضور دارد و مشکلات و مسائل آن را رصد می‌کند.
آنطور که به نظر می‌رسد مسئولان زیادی در استان یزد وجود دارند که تجربه زندگی در بافت تاریخی را ندارند یا این تجربه تنها محدود به دوران کودکی‌شان بوده و حالا که می‌توانند در عرصه‌های مختلفی نقش‌آفرینی کنند، از سکونت در این میراث تاریخی ارزشمند دور مانده‌اند، البته برخی از مسئولان هم در این ناحیه، خانه دارند ولی محل مناسبی برای سکونتشان نیست.
به هر حال، بافت تاریخی شهر یزد که هر روز بیشتر به اهمیت این میراث بازمانده از گذشتگان آگاه می‌شویم، همزمان روز به روز از سکنه بومی خالی‌تر می‌شود و در کنار سکونت افراد غیربومی و آسیب‌های فرهنگی ناشی از آن، با آسیب غلبه نگاه اقتصادی هم مواجه شده به طوری که این روزها بهانه خوبی برای خریداری خانه‌هایش توسط غیربومی‌هایی از استانهای مجاور مانند اصفهانی‌ها نیز شده است.
متاسفانه سیاست‌ها و تصمیم‌گیری‌هایی مانند جابجایی برخی ادارات و دستگاه‌ها از بافت تاریخی به دیگر نقاط شهر، رسیدگی نکردن به مشکلات و نیازهای سکنه‌ی فعلی بافت، وجود نگاه بالا به پایین مسئولان به بافت تاریخی و شکاف طبقاتی ایجاد شده، مقابله نکردن با سیاست تمرکز اتباع بیگانه در بافت تاریخی و مواردی مشابه باعث شده که تحول چشمگیری در وضعیت این منطقه از شهر حتی پس از جهانی شدنش نباشیم.
البته چراهای زیادی همچنان وجود دارند که شاید اهتمام مسئولان برای یافتن پاسخ آنها، بتواند بسیاری از مسائل و مشکلات این بافت تاریخی را مرتفع سازد ولی همچنان معتقدیم که شاید یکی از الزامات آن، سکونت جدی و دلسوزانه مسئولان در این منطقه تاریخی برای لمس بهتر مشکلاتش است.
انتهای پیام
