سقط جنین چیست؟

 سقط جنین که به آن (سقط خودبه‌خود) نیز گفته می‌شود، پایان غیرمنتظره بارداری در ۲۰ هفته اول حاملگی است. سقط جنین لزوماً به این معنا نیست که شما در حفظ بارداری کاری اشتباه انجام داده‌اید. اکثر سقط‌ها خارج از کنترل شما هستند و به دلیل توقف رشد جنین رخ می‌دهند.

انواع سقط جنین کدام‌اند؟

در ادامه، انواع سقط جنین آورده شده‌اند.

• سقط فراموش ‌شده (Missed miscarriage) : به وضعیتی می‌گویند که بارداری از دست رفته است اما شما از آن بی‌خبرید. هیچ علائمی از سقط وجود ندارد اما سونوگرافی نشان می‌دهد که جنین ضربان قلب ندارد.
• سقط کامل (Complete miscarriage) : شرایطی است که بارداری از دست رفته و رحم شما خالی است. خونریزی داشته‌اید و بافت جنینی دفع شده است. پزشک می‌تواند با سونوگرافی سقط کامل را تایید کند.
• سقط مکرر (Recurrent miscarriage) : به معنی 3 سقط متوالی است که فقط حدود 1٪ از زنان آن را تجربه می‌کنند.
• سقط تهدید شده (Threatened miscarriage) : به وضعیتی می‌گویند که رحم بسته است اما خونریزی و گرفتگی لگنی دارید. معمولاً بارداری بدون مشکل ادامه می‌یابد. پزشک ممکن است شما را در طول بارداری با دقت بیشتری تحت نظر داشته باشد.
• سقط اجتناب‌ناپذیر (Inevitable miscarriage) : در این شرایط، خونریزی و گرفتگی دارید و دهانه رحم شروع به باز شدن (گشاد شدن) کرده است. ممکن است مایع آمنیوتیک نشت کند. احتمالاً سقط کامل رخ خواهد داد.

از کجا بفهمیم جنین سقط شده است؟

ممکن است متوجه سقط جنین نشوید. در افرادی که علائم سقط دارند، شایع‌ترین نشانه‌ها عبارتند از:

• خونریزی که از خفیف به شدید پیشرفت می‌کند. ممکن است بافت خاکستری یا لخته خون نیز دفع شود.
• گرفتگی و درد شکمی (معمولاً شدیدتر از گرفتگی‌های قاعدگی).
• کمردرد که ممکن است از خفیف تا شدید باشد.
• کاهش علائم بارداری.

اگر هر یک از این علائم را تجربه کردید، فوراً با پزشک خود تماس بگیرید.

در جدول زیر علائم سقط جنین در هر سه ماهه بارداری آورده شده است.

شکل جنین سقط شده در ماه اول

در زیر، تصویر جنین سقط شده در ماه اول آورده شده است.

جفت جنین سقط شده چه شکلی است؟

اگر می‌خواهید اطمینان حاصل کنید که جفت جنین نیز از بدنتان خارج شده و داحل رحم باقی نمانده، بهتر است با خصوصیات ظاهری آن بیشتر آشنا شوید. جفت جنین مانند یک توپ گرد و پهن است که قطری حدوداً برابر با ۲۲ سانتی‌متر دارد. ضخامت جفت معمولاً حدود ۲ الی ۴ سانتی‌متر است و رنگ آن به قرمز تیره مایل است.

آیا می‌توان محتویات خارج شده از رحم را بعد از سقط تشخیص داد؟

محتویات خارج شده از رحم اغلب افرادی که در هفته‌های پنجم یا ششم بارداری خود سقط جنین دارند، شامل لخته‌های خون و بافت است. در هفته‌های اول، جنین بسیار کوچک است و در بین همان خون و بافت پنهان شده و از رحم خارج می‌شود.

اگر در هفته نهم دچار سقط شوید، ممکن است شاهد خروج یک کیسه پر خون باشید که درون آن جنین ۲.۵ سانتی‌متری قرار دارد. بهتر است در چنین شرایطی از شریک خود برای دفن آن و دور انداختن این این بافت کمک بگیرید زیرا بدون شک چنین صحنه‌ای برایتان بسیار دردناک خواهد بود.

در هفته‌های بالاتر ممکن است به طور طبیعی قادر به دفع بافت‌های موجود در رحم خود نباشید و باید از روش‌هایی که پزشک شما تجویز می‌کند مانند کورتاژ یا ساکشن برای تخلیه کامل رحم خود کمک بگیرید.

چه چیزی باعث سقط جنین می‌شود؟

ناهنجاری‌های کروموزومی یکی از مهم‌ترین دلایل حدود 50٪ از سقط‌ها در سه‌ ماهه اول (تا 13 هفته) بارداری هستند. کروموزوم‌ها ساختارهای کوچکی در سلول‌های بدن هستند که ژن‌ها را حمل می‌کنند. ژن‌ها تمام ویژگی‌های فیزیکی فرد مانند جنسیت، رنگ مو و چشم و گروه خونی را تعیین می‌کنند.

هنگام لقاح، وقتی تخمک و اسپرم به هم می‌پیوندند، دو مجموعه کروموزوم با هم ترکیب می‌شوند. اگر تخمک یا اسپرم کروموزوم غیرطبیعی داشته باشد، جنین نیز تعداد غیرطبیعی خواهد داشت. همچنین، در حین رشد تخمک لقاح‌یافته به جنین، سلول‌ها چندین بار تقسیم و تکثیر می‌شوند. ناهنجاری‌ها در این فرآیند نیز می‌توانند منجر به سقط شوند. اکثر مشکلات کروموزومی به‌صورت تصادفی رخ می‌دهند و دلیل دقیق آن کاملاً مشخص نیست.

عوامل دیگری که ممکن است باعث سقط جنین شوند به شرح زیر است:

• عفونت
• عدم تعادل هورمونی
• کاشت نامناسب تخمک لقاح‌ یافته در دیواره رحم
• سن مادر
• ناهنجاری‌های رحمی
• نارسایی دهانه رحم (باز شدن زودهنگام دهانه رحم در بارداری)
• سبک زندگی مانند سیگار کشیدن، مصرف الکل یا استفاده از مواد مخدر
• اختلالات سیستم ایمنی مانند لوپوس
• بیماری‌های کلیوی
• بیماری مادرزادی قلب
• دیابت کنترل ‌نشده
• بیماری تیروئید
• پرتودرمانی
• مصرف برخی داروها مانند آکوتان
• سوءتغذیه شدید

هیچ مدرک علمی وجود ندارد که نشان دهد استرس، ورزش، فعالیت جنسی یا استفاده طولانی‌مدت از قرص‌های ضدبارداری باعث سقط جنین می‌شوند. هر موقعیتی که دارید، مهم است که خود را به خاطر سقط جنین سرزنش نکنید. اکثر سقط‌ها هیچ ربطی به کارهایی که شما انجام داده یا نداده‌اید، ندارند.

ابتدا چه اتفاقی در سقط جنین رخ می‌دهد؟

گفتن اینکه چه چیزی ابتدا در سقط جنین رخ می‌دهد دشوار است زیرا علائم در هر فرد متفاوت است. گاهی هیچ نشانه‌ای از سقط وجود ندارد و شما در سونوگرافی پیش از زایمان متوجه می‌شوید که بارداری از دست رفته است. اکثر زنان درجاتی از گرفتگی و خونریزی را تجربه می‌کنند اما اینکه ابتدا چه اتفاقی می‌افتد، در زنان مختلف، متفاوت است.

سقط جنین چقدر طول می‌کشد؟

بستگی دارد. برخی زنان گرفتگی دردناک و خونریزی شدید را برای مدت طولانی‌تری نسبت به دیگران تجربه می‌کنند. پزشک شما می‌تواند به شما بگوید چه انتظاری داشته باشید و توصیه‌هایی برای مدیریت درد و گرفتگی‌ها در طول سقط ارائه دهد.

عوامل خطر سقط جنین چیست؟

عامل خطر، ویژگی یا رفتاری است که احتمال ابتلا به بیماری یا وضعیت خاصی را افزایش می‌دهد. عوامل خطر سقط جنین شامل موارد زیر است:

• سن: مطالعات نشان می‌دهند که خطر سقط جنین برای زنان در دهه ۲۰ زندگی‌شان ۱۲٪ تا ۱۵٪ است و تا سن ۴۰ سالگی به حدود ۲۵٪ افزایش می‌یابد. اکثر سقط‌های مرتبط با سن به دلیل ناهنجاری‌های کروموزومی رخ می‌دهند.
• سقط قبلی: اگر قبلاً یک سقط داشته‌اید، احتمال وقوع سقط دیگر ۲۵٪ است (فقط کمی بیشتر از کسی که سقط نداشته است).
• وضعیت سلامتی: برخی بیماری‌ها مانند دیابت کنترل ‌نشده، عفونت‌ها یا مشکلات رحم یا دهانه رحم، خطر سقط را افزایش می‌دهند.

با پزشک خود درباره عوامل خطر سقط صحبت کنید. آن‌ها پس از بررسی سوابق پزشکی‌تان می‌توانند نکات مهم را با شما در میان بگذارند.

چند درصد از زنان سقط جنین را تجربه می‌کنند؟

بین 10٪ تا 20٪ از تمام بارداری‌ها، به سقط جنین ختم می‌شوند. اکثر سقط‌ها (80٪) در سه ماه اول بارداری (تا 13 هفته) رخ می‌دهند. کمتر از 5٪ سقط‌ها پس از 20 هفته بارداری اتفاق می‌افتند. اگر سقط‌هایی که کمی پس از لانه‌گزینی رخ می‌دهند را در نظر بگیرید، میزان سقط ممکن است بیشتر باشد. امکان دارد فرد متوجه بارداری خود نشود زیرا خونریزی تقریباً همزمان با دوره قاعدگی رخ می‌دهد. این حالت به عنوان «بارداری شیمیایی» شناخته می‌شود.

نقل قول از:

mayoclinic

Most miscarriages happen during the first trimester of pregnancy, which is about the first 13 weeks.

ترجمه:

بیشتر سقط‌ها در سه‌ ماهه‌ی اول بارداری رخ می‌دهند، یعنی در حدود ۱۳ هفته‌ی ابتدایی بارداری.

خطر سقط جنین در هر هفته چقدر است؟

خطر از دست دادن بارداری با هر هفته از بارداری کاهش می‌یابد. حدود 15٪ از بارداری‌ها به سقط ختم می‌شوند. خطر سقط در سه ‌ماهه دوم بارداری (13 تا 19 هفته) بین 1٪ تا 5٪ است. عوامل زیادی مانند سن و سلامت شما بر خطر سقط تأثیر می‌گذارند. با این حال، اگر هیچ بیماری دیگری نداشته باشید، خطر سقط با هر هفته از بارداری کاهش می‌یابد.

سقط جنین چگونه تشخیص داده می‌شود؟

پزشک شما یک سونوگرافی انجام می‌دهد تا سقط را تایید کند. این آزمایش‌ها ضربان قلب جنین یا وجود کیسه زرده (یکی از اولین ساختارهای جنینی که در سونوگرافی قابل ‌مشاهده است) را بررسی می‌کنند. همچنین ممکن است آزمایش خون برای اندازه‌گیری سطح هورمون گنادوتروپین جفتی انسان (hCG) انجام شود. سطح پایین hCG می‌تواند سقط را تایید کند. در نهایت، پزشک ممکن است معاینه لگنی انجام دهد تا بررسی کند که آیا دهانه رحم شما باز شده است یا خیر.

درمان‌ سقط جنین

اگر بارداری از دست برود، جنین باید از رحم شما خارج شود.

• اگر بخشی از جنین در بدن شما باقی بماند، ممکن است دچار عفونت، خونریزی یا سایر عوارض شوید.
• اگر سقط کامل باشد و رحم شما تمام بافت جنینی را دفع کند، معمولاً نیازی به درمان بیشتر نیست. پزشک مراقبت‌های بارداری شما با سونوگرافی اطمینان حاصل می‌کند که چیزی در رحم باقی نمانده است.
• اگر بدن شما تمام بافت را به‌طور خودکار دفع نکند یا خونریزی شروع نشده باشد، پزشک شما توصیه می‌کند که بافت با دارو یا جراحی خارج شود.

درمان غیرجراحی

پزشک شما ممکن است توصیه کند منتظر بمانید تا ببینید آیا جنین به‌طور طبیعی دفع می‌شود یا خیر. این ممکن است در مورد سقط فراموش ‌شده صدق کند. شروع سقط ممکن است چند روز طول بکشد. اگر انتظار برای دفع بافت ایمن نباشد یا بخواهید بافت را سریع‌تر خارج کنید، ممکن است دارویی تجویز شود که به رحم کمک می‌کند بارداری را دفع کند. این گزینه‌ها معمولاً فقط در صورتی که سقط قبل از 10 هفته بارداری رخ داده باشد، در دسترس هستند.

اگر سقط تایید نشده باشد اما علائم سقط داشته‌اید، پزشک ممکن است استراحت مطلق را برای چند روز تجویز کند. ممکن است برای مشاهده در بیمارستان بستری شوید. وقتی خونریزی متوقف شود، ممکن است بتوانید فعالیت‌های عادی خود را ادامه دهید. اگر دهانه رحم شما گشاد شده باشد، ممکن است نارسایی دهانه رحم تشخیص داده شود و پزشک ممکن است عملی برای بستن دهانه رحم (سرکلاژ دهانه رحم) انجام دهد.

درمان جراحی

اگر رحم شما بارداری را دفع نکرده باشد یا خونریزی شدیدی داشته باشید، پزشک ممکن است کورتاژ (D&C) یا تخلیه و کورتاژ (D&E) انجام دهد. اگر بارداری شما بیش از 10 هفته باشد، جراحی ممکن است تنها گزینه باشد. در این روش‌ها، دهانه رحم گشاد می‌شود و هرگونه بافت باقی‌مانده مرتبط با بارداری به‌آرامی از رحم شما تراشیده یا مکیده می‌شود. پزشک این جراحی‌ها را در بیمارستان انجام می‌دهد و شما تحت بیهوشی خواهید بود.

از کجا بفهمیم سقط جنین با قرص سایتوتک اتفاق افتاده است؟

قرص سایتوتک نام تجاری داروی میزوپروستول است که در ابتدا برای درمان زخم معده و مشکلات اثنی عشر استفاده می‌شد اما بعدها به دلیل تاثیراتی که بر انقباضات رحمی داشت و باعث گشاد شدن دهانه رحم می‌شد، از آن برای سقط جنین و تسهیل زایمان طبیعی استفاده می‌شود.

مصرف این قرص با توجه به تاثیراتی که دارد، باعث تخلیه کامل محتویات داخل رحم شده و به سقط جنین می‌انجامد. همچنین بسیاری از پزشکان برای درمان سقط جنین ناقص و تخلیه کامل رحم نیز از این دارو استفاده می‌کنند.

علائم پس از سقط جنین چیست؟

لکه‌بینی و ناراحتی خفیف از علائم شایع پس از سقط جنین هستند. اگر هر یک از علائم زیر را تجربه کردید، فوراً با پزشک خود تماس بگیرید زیرا ممکن است نشانه‌های عفونت باشند:

• خونریزی شدید یا بدتر شدن خونریزی
• تب
• لرز
• درد شدید

تا حداقل دو هفته پس از سقط جنین، از قرار دادن هر چیزی در واژن خود، از جمله تامپون، رابطه جنسی یا انگشت خودداری کنید.

خونریزی سقط چند روز است؟

خونریزی پس از سقط جنین ممکن است تا دو هفته ادامه داشته باشد، اما به‌تدریج کاهش یافته و در نهایت متوقف می‌شود. در مواردی که سقط جنین به روش جراحی (مانند کورتاژ یا تخلیه) انجام شود، خونریزی معمولاً بلافاصله پس از عمل یا ۳ تا ۵ روز بعد آغاز می‌شود. این خونریزی ممکن است تا زمان شروع اولین قاعدگی پس از سقط ادامه یابد و با نزدیک شدن به دوره قاعدگی به‌تدریج کمتر شود.

زمان نقاهت بعد از سقط جنین چقدر است؟

زمان نقاهت شما بستگی به طول مدت بارداریتان دارد. سقط جنین قبل از هفته بیستم می‌تواند بدون عوارض باشد و شما بتوانید بعد از چند روز استراحت و پایان خونریزی، به زندگی روزمره خود بازگردید اما اگر سقط جنین در هفته‌های بعدی و در سه ماهگی به بعد اتفاق بیفتد، بدون شک بدن شما عوارض و فشار بیشتری را متحمل خواهد شد و ممکن است چند هفته تا بهبودی کامل زمان نیاز داشته باشید.

از کجا بفهمیم جنین سقط شده دختر بوده یا پسر؟

تشخیص اینکه جنین سقط شده دختر بوده یا پسر، معمولاً با روش‌های علمی و پزشکی انجام می‌شود و نمی‌توان تنها بر اساس علائم ظاهری آن را مشخص کرد. در هفته‌های اولیه بارداری، اندام‌های جنسی هنوز به طور کامل شکل نگرفته‌اند و حتی در سونوگرافی نیز تشخیص جنسیت دشوار است. اگر سقط در هفته‌های بالاتر رخ داده باشد (معمولاً بعد از هفته ۱۲ بارداری)، ممکن است از طریق بررسی ظاهری جنین یا نتایج سونوگرافی قبل از سقط بتوان به جنسیت پی برد. همچنین، آزمایش ژنتیکی یا کروموزومی روی بافت جنین یا جفت، دقیق‌ترین روش برای تعیین جنسیت جنین پس از سقط محسوب می‌شود.

از کجا بفهمیم سقط کامل انجام شده است؟

تشخیص اینکه سقط کامل انجام شده است یا خیر، تنها با بررسی پزشک و انجام چند آزمایش ممکن است. معمولاً پس از سقط، پزشک با معاینه لگنی و انجام سونوگرافی، رحم بررسی می‌کند که آیا تمام بافت‌های بارداری از رحم خارج شده‌اند یا نه. در سقط کامل، رحم کاملاً خالی است و در سونوگرافی هیچ بافت باقی‌مانده‌ای دیده نمی‌شود. همچنین کاهش سریع علائم بارداری مانند تهوع، حساسیت سینه‌ها و قطع خونریزی پس از چند روز می‌تواند نشانه‌ای از تخلیه کامل رحم باشد.

چه آزمایش‌هایی باید پس از سقط‌های مکرر انجام شود؟

اگر بیش از سه سقط متوالی (سقط مکرر) داشته‌اید، ممکن است آزمایش‌های خونی یا ژنتیکی لازم باشد. این آزمایش‌ها شامل موارد زیر هستند:

• آزمایش‌های ژنتیکی: شما و همسرتان می‌توانید آزمایش‌های خونی مانند کاریوتایپینگ انجام دهید تا ناهنجاری‌های کروموزومی بررسی شود. اگر بافتی از سقط در دسترس باشد، پزشک ممکن است بتواند آن را برای بررسی ناهنجاری‌های کروموزومی آزمایش کند.
• آزمایش‌های خونی: ممکن است آزمایش خون برای بررسی شرایط خودایمنی یا هورمونی که ممکن است باعث سقط شوند، انجام دهید.

پزشک شما همچنین ممکن است با استفاده از یکی از روش‌های زیر رحم شما را بررسی کند:

• هیستروسالپنگوگرام: آزمایش با استفاده از رنگ و اشعه ایکس برای بررسی رحم و لوله‌های فالوپ.
• هیستروسکوپی: آزمایشی که در آن پزشک با استفاده از دستگاهی نازک و شبیه تلسکوپ داخل رحم را مشاهده می‌کند.
• لاپاراسکوپی: روشی که در آن پزشک با استفاده از دستگاهی مجهز به نور، اندام‌های لگنی را مشاهده می‌کند.

چطور می‌توانیم از سقط جنین پیشگیری کنیم؟

معمولاً امکان پیشگیری از سقط جنین وجود ندارد. اگر سقط جنین رخ دهد، به این معنا نیست که شما کاری کرده‌اید که باعث آن شده باشد. مراقبت از بدن خود بهترین کاری است که می‌توانید انجام دهید. چند نمونه از راه‌های مراقبت از خود عبارتند از:

• حضور در تمام جلسات مراقبت‌های دوران بارداری
• حفظ وزنی
• اجتناب از عوامل خطر سقط جنین مانند مصرف الکل و سیگار کشیدن
• مصرف ویتامین‌های دوران بارداری
• انجام ورزش منظم و داشتن رژیم غذایی سالم

سخن پایانی

سقط جنین برای والدینی که انتظار فرزند دارند، لحظه‌ای بسیار احساسی و دشوار است و احساس غم و اندوه در این شرایط کاملاً طبیعی است. به یاد داشته باشید که سقط جنین معمولاً قابل پیشگیری نیست و به دلیل کاری که شما انجام داده‌اید، اتفاق نمی‌افتد. این موضوع به این معنا نیست که شما نمی‌توانید در آینده صاحب فرزند شوید یا دوباره سقط خواهید داشت. اگر قصد بارداری مجدد دارید، با پزشک خود درباره‌ی زمان مناسب بارداری بعدی مشورت کنید و پرسش‌های خود را بپرسید. فرامئش نکنید که ناراحت بودن در این شرایط کاملاً طبیعی است.