به گزارش اقتصادنیوز به نقل از اکوایران، رودریگو پاز، سیاستمدار میانه‌رو متمایل به راست و پسر یکی از رؤسای‌جمهور پیشین بولیوی، روز یکشنبه در انتخابات ریاست‌جمهوری بولیوی پیروز شد؛ انتخاباتی که بازتابی از نارضایتی گسترده مردم از اقتصاد فروپاشیده، بی‌ثباتی سیاسی و نهادهای ناکارآمد کشور بود.
پاز ۵۸ ساله در دور دوم انتخابات توانست خورخه توتو کیروگا، رئیس‌جمهور محافظه‌کار پیشین ۶۵ ساله را شکست دهد و به دو دهه حکومت چپ‌گرایان در بولیوی پایان دهد. او که در دور نخست رأی‌گیری در ماه اوت به‌طور غیرمنتظره‌ای از پایین‌ترین جایگاه میان هشت نامزد به صدر جدول صعود کرده بود، موفق شد ۳۲ درصد آرا را کسب کند. در رأی‌گیری نهایی روز یکشنبه، بر اساس نتایج اولیه با شمارش بیش از ۹۷ درصد آرا، پاز ۵۴ درصد رأی آورد، در حالی‌که کیروگا ۴۵ درصد را به دست آورد.
به نوشته نیویورک‌تایمز، کارزار انتخاباتی به‌شدت تحت‌تأثیر بحران اقتصادی بود؛ افزایش قیمت‌ها، کمبود سوخت، دشواری در واردات کالاها و کمبود دلار آمریکا باعث خشم گسترده از دولت شده بود. بسیاری از بولیویایی‌ها از حزب جنبش برای سوسیالیسم که نزدیک به دو دهه بر سیاست کشور سلطه داشته سرخورده شده‌اند. این حزب تحت رهبری اوو مورالس، رهبر پیشین اتحادیه کارگران و نخستین رئیس‌جمهور بومی بولیوی، از سال ۲۰۰۵ قدرت را در دست گرفت و ۱۴ سال بر کشور حکومت کرد.
انتخابات روز یکشنبه نخستین انتخابات ریاست‌جمهوری از سال ۲۰۰۲ بود که نه مورالس و نه جانشینی مورد حمایت او در آن حضور نداشتند. در دوران سه‌دوره‌ای مورالس، فقر به‌طور چشمگیری کاهش یافت و سرمایه‌گذاری سنگینی در زیرساخت، آموزش و بهداشت صورت گرفت. اما تلاش او برای نامزدی در دور چهارم در سال ۲۰۱۹ باعث اعتراضات گسترده، ناآرامی‌های مرگ‌بار و اتهامات تقلب شد که در نهایت او را به تبعید کشاند.
جانشین و متحد سابقش، لوئیس آرسه، بعدها با او دچار درگیری شدید شد و این اختلاف حزب را به دو جناح متخاصم تقسیم کرد. آرسه که به‌شدت نامحبوب است، تصمیم گرفت در انتخابات شرکت نکند. مورالس نیز که دادگاه او را از نامزدی مجدد منع کرده بود، از هیچ نامزدی حمایت نکرد و از هوادارانش خواست رأی سفید یا باطل بدهند، اقدامی که تحلیلگران می‌گویند به ضرر جناح چپ تمام شد.
کارشناسان می‌گویند پاز موفق شد حمایت بخشی از رأی‌دهندگان چپ‌گرای ناامید از جنبش برای سوسیالیسم، اما مردد نسبت به راست‌گرایان را جلب کند. در حالی که کیروگا وعده اصلاحات عمیق اقتصادی برای کاهش نقش دولت در اقتصاد را می‌داد، پاز مسیر محتاط‌تری را برگزید و وعده داد که برنامه‌های اجتماعی را حفظ کند، با فساد مبارزه کند و منابع طبیعی کشور را کارآمدتر مدیریت کند، بدون آن‌که به نهادهایی مانند صندوق بین‌المللی پول (IMF) متکی شود.
به گفته گوستاوو فلورس-ماسیاس، استاد سیاست آمریکای لاتین در دانشگاه مریلند: «پاز برای آن دسته از رأی‌دهندگانی جذاب بود که با برنامه‌های رادیکال‌تر کیروگا راحت نبودند. جذابیت اصلی او مبارزه با فساد بود.» پاز همچنین وعده داد که اختیارات و منابع را از دولت مرکزی به مقامات محلی منتقل کند، دسترسی به وام را افزایش دهد، موانع وارداتی را کاهش دهد و نظام قضایی را اصلاح کند.
پاز برخلاف رقبای چپ‌گرا، نسبت به ایالات متحده موضعی بازتر نشان داده و در سفر اخیرش با مقام‌های آمریکایی و نمایندگان مؤسسات مالی دیدار کرده است، هر چند برخلاف کیروگا که بر جذب سرمایه‌گذاری خارجی تأکید داشت، روابط با واشنگتن در مرکز کارزار انتخاباتی‌اش قرار نداشت.
مارکو روبیو، وزیر خارجه آمریکا، پیش از انتخابات ابراز امیدواری کرده بود که هر دو نامزد پس از دهه‌ها «دولت‌های ضدامریکایی و خصمانه»، خواهان «روابط قوی‌تر و بهبود یافته با ایالات متحده» باشند.
پاز، پسر رئیس‌جمهور پیشین خایمه پاز زامورا، بیش از ۲۰ سال است در سیاست فعال است و از سال ۲۰۲۰ به‌عنوان سناتور خدمت کرده، هرچند تا پیش از این انتخابات چهره‌ای ملی محسوب نمی‌شد. کارزار او شتاب خود را مدیون معاونش، ادماند لارا، افسر سابق پلیس و افشا کننده فساد بود که با تصویر متفاوت و مهارتش در شبکه‌های اجتماعی توجه زیادی جلب کرد. بسیاری از رأی‌دهندگان گفتند که لارا برایشان جذاب‌تر از خود پاز بوده است.
ماریا کندوری نینا، زن ۵۵ ساله بومی که در محله‌ای کارگری در حاشیه لاپاز، پایتخت بولیوی، مغازه کوچکی دارد و کالا می‌فروشد، روز یکشنبه گفت تنها به فهرست انتخاباتی پاز رأی داده چون به لارا باور دارد. او گفت: «او از دل مردم آمده، یکی از ماست.» ماریا افزود که پاز «فقر را نمی‌شناسد، نمی‌داند ما چطور زندگی می‌کنیم. اگر روزی پاز مجبور شود کنار برود، کاپیتان لارا جای او را می‌گیرد. این هدف ماست. بهتر بود خودش نامزد ریاست‌جمهوری می‌شد.»
اما در حالی که پاز چهره‌ای میانه‌رو و عمل‌گرا شناخته می‌شود، لارا به دلیل لحن تند و جدلی، انتقاد از رسانه‌ها و اشاره‌هایش به اینکه ممکن است بخواهد بر سیاست‌های پاز تأثیر بگذارد، چهره‌ای بحث‌برانگیز است. با این حال، لارا در سخنرانی پذیرش پیروزی خود در روز یکشنبه لحنی آشتی‌جویانه داشت و گفت: «امروز مردم این فرصت را به ما دادند که بولیوی را اداره کنیم، اما برای همه بولیویایی‌ها. من خواهان اتحاد و آشتی میان مردم بولیوی هستم. زمان آن رسیده که مانند برادر و خواهر در کنار هم بایستیم.»
رأی‌دهنده دیگری به نام زولیکا پینتو، ۳۳ ساله و داروساز شیمی‌دان گفت نقطه قوت این فهرست انتخاباتی در تعادل میان دو نامزد پاز تجربه و مهارت سیاسی را به همراه دارد، در حالی که لارا خشم و اراده مردم بولیوی را که از سال‌ها رهبری ضعیف خسته شده‌اند، نمایندگی می‌کند. او گفت از پاز به‌دلیل درستی، صداقت و سابقه خدمت عمومی‌اش حمایت می‌کند و به کارنامه طولانی‌اش به‌عنوان عضو شورای شهر، شهردار و سناتور اشاره کرد که نشان‌دهنده آمادگی او برای رهبری کشور است. زولیکا گفت: «سخنرانی‌هایش درباره عشق به وطن و ترک نکردن آن است. سیاستمدار در هر کشوری باید این ویژگی را داشته باشد: وطن‌دوستی.»
به نوشته گاردین، پاز پریرا، پس از اعلام نتایج، به هوادارانش گفت: «بیایید به ساختن آینده، مسیری جدید پس از ۲۰ سال که ما را از اقتصاد... و ژئوپلیتیک دور کرده است، ادامه دهیم. ما باید شغل ایجاد کنیم». او افزود: «ایدئولوژی غذا را سر سفره نمی‌آورد. آنچه غذا را سر سفره می‌آورد، حق کار، نهادهای قوی، امنیت قانونی، احترام به مالکیت خصوصی و اطمینان از آینده شماست - و این چیزی است که ما می‌خواهیم برای آن تلاش کنیم». رئیس جمهور بعدی بولیوی همچنین از همتای آمریکایی خود، دونالد ترامپ، نام برد و گفت که امیدوار است «رابطه نزدیکی با یکی از مهم‌ترین دولت‌های جهان برقرار کند».
پاز پریرا، سناتور بخش تاریجا، پسر رئیس جمهور سابق، خایمه پاز زامورا، است که از سال ۱۹۸۹ تا ۱۹۹۳ حکومت می‌کرد. با وجود اینکه او یک سیاستمدار باتجربه بود - به عنوان عضو شورای شهر، شهردار و نماینده کنگره خدمت کرده بود - سعی کرد خود را به عنوان یک فرد خارج از گود معرفی کند. او شگفتی‌ساز بزرگ دور اول بود که پس از شروع مبارزات انتخاباتی خود در پایین‌ترین رتبه نظرسنجی‌ها قرار داشت.
اکوایران: رئیس جمهور میانه‌روی شیلی در میانه گروه‌های چپ و راست آمریکای لاتین برای پیروزی در انتخابات تلاش می‌کند.
انتخابات ریاست جمهوری بولیوی در روز یکشنبه علاوه بر اینکه برای اولین بار به دور دوم کشیده شده بود، همچنین برای اولین بار از سال ۲۰۰۵ بود که هیچ نامزدی از حزب ماس - که ابتدا با اوو مورالس و سپس با رئیس جمهور فعلی، لوئیس آرسه، به قدرت رسید - در انتخابات ریاست جمهوری حضور نداشت. آرسه که به شدت نامحبوب بود، تصمیم گرفت نامزد نشود و در عوض وزیر کشور خود، ادواردو دل کاستیلو، را معرفی کرد که در دور اول کمی بیش از ۳ درصد آرا را به دست آورد - حداقل آرایی که برای جلوگیری از از دست دادن جایگاه قانونی حزب لازم بود. فروپاشی حزب زمانی اتفاق افتاد که اختلاف شدید بین مورالس و آرسه به وجود آمد و به بحران عمیق اقتصادی کشور - بدترین آن در چهار دهه گذشته - به آن‌ها نسبت داده شد که با تورم فزاینده و کمبود دلار و سوخت مشخص می‌شود.
در کشوری که اقتصاددانان تخمین می‌زنند ۸۰ درصد از نیروی کار آن را کارگران غیررسمی تشکیل می‌دهند، پاز پریرا با شعار «سرمایه‌داری مردمی» مبارزه انتخاباتی خود را آغاز کرد و وعده وام‌های کم‌بهره برای کارآفرینان کوچک را داد. او همچنین قول داد که بدهی‌های شهروندان به دولت را برای تقویت اقتصاد لغو کند. او گفته که «دیگر قاچاقی وجود نخواهد داشت زیرا همه چیز قانونی خواهد بود» و متعهد شد که تعرفه‌های واردات کالاهایی مانند فناوری و وسایل نقلیه را کاهش دهد.
اما بسیاری از تحلیلگران معتقدند که عامل تعیین‌کننده در موفقیت پاز پریرا، محبوبیت معاون انتخاباتی او، کاپیتان سابق پلیس، ادمان لارا مونتانو، ۳۹ ساله، بوده است. او که با نام کاپیتان لارا شناخته می‌شود، به دلیل افشای موارد فساد در نیروی پلیس در ویدیوهایی که در تیک‌تاک منتشر شد - که در نهایت منجر به اخراج او از این نیرو شد - به شهرت رسید. کاپیتان لارا که برای اولین بار با شعار «مبارزه با فساد» در انتخابات شرکت کرد، بارها مانند یک نامزد مستقل ظاهر شد و وعده داده که اگر تخلفی ببیند، مشکلی با مخالفت با رئیس جمهور بعدی نخواهد داشت. او گفته: «من ضامن هستم - اگر رودریگو پاز به وعده‌هایش عمل نکند، با او مقابله خواهم کرد.» پس از اعلام نتایج، لارا گفت: «ما باید اقتصاد کشور را بازسازی کنیم؛ باید عرضه گازوئیل و بنزین را تضمین کنیم. مردم در رنج هستند؛ ما باید قیمت کالاهای اساسی را تثبیت کنیم و به فساد پایان دهیم.»
علاوه بر بحران عمیق اقتصادی، یکی دیگر از «میراث» آرسه که پاز پریرا باید با آن دست و پنجه نرم کند، حکم بازداشت مورالس است که در طول یک سال گذشته در مرکز مسائل بولیوی بوده است، جایی که صدها کشاورز کوکا از دستگیری او به اتهام داشتن فرزند از یک دختر ۱۵ ساله در دوران ریاست جمهوری‌اش جلوگیری می‌کنند.
در طول مبارزات انتخاباتی، پاز پریرا گفت که در صورت انتخاب شدن، قانون در مورد اوو مورالس «مانند هر شهروند دیگری» اعمال خواهد شد. رودریگو پاز، نامزد میانه‌رو، با پیروزی در انتخابات ریاست جمهوری بولیوی، به نزدیک به ۲۰ سال حکومت چپ‌گرایان پایان داد.
گلادیس گونزالس کالانچ، تحلیلگر آند جنوبی در گروه بین‌المللی بحران، به سی‌ان‌ان گفت: «این انتخابات یک نقطه عطف سیاسی است. بولیوی در مسیر جدیدی قرار دارد.»
اقتصاددانان هشدار می‌دهند که دولت جدید با چالش‌های فوری، از جمله تأمین سوخت و ایجاد ائتلاف در یک مجلس چندپاره، روبرو است. آلخاندرو گالاردو، وزیر انرژی، هفته گذشته گفت که شرکت انرژی دولتی برای تأمین ارز خارجی برای واردات سوخت با مشکل مواجه است.
تحادیه کارگری مرکزی بولیوی (COB)، اصلی‌ترین اتحادیه کارگری بولیوی ، پیش از این هشدار داده بود که با هرگونه تهدیدی علیه دستاوردهای اجتماعی و اقتصادی که تاکنون به دست آمده است، مخالفت خواهد کرد، که نشانه‌ای از تلاش دولت پاز برای جلوگیری از اعتراضات خیابانی است.
