خبرگزاری مهر، گروه استانها: «روز اراک» نمادی از پیوند عمیق گذشته با آینده است و یادآور نقش برجسته این شهر در شکل‌گیری اندیشه‌های اصلاح‌گرانه و ملی در تاریخ ایران به شمار می‌رود. در این روز، اراک نه‌تنها به‌عنوان محل تولد امیرکبیر بلکه به‌عنوان کانونی فرهنگی و اجتماعی در سطح کشور مطرح می‌شود.
از جمله رویدادهای مهم مهرماه در تاریخ اراک می‌توان به تأسیس مدرسه صمصامی، تأسیس مدرسه عالی مرجان، جشن مهرگان و صدارت میرزا تقی‌خان امیرکبیر، فرزند فراهان و بزرگ‌ترین اصلاح‌طلب ایران در دوره قاجار، که نقشی بی‌بدیل در تاریخ ایران و تحولات آن دوران داشت، اشاره کرد.
در کنار تمام این رویدادها «روز اراک» به یادبود این دستاوردها و اهمیت تاریخی این شهر در سطح ملی برگزار می‌شود و هویتی تازه برای اراک می‌سازد که در پیوند با گذشته‌ای پرارزش به آینده‌ای روشن می‌نگرد.
دهگان؛ پدر تاریخ شهر اراک
مدیرعامل بنیاد اراک‌شناسی و عضو هیئت امنای انجمن آثار و مفاخر فرهنگی ایران (شعبه استان مرکزی) در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به جایگاه علمی و فرهنگی زنده‌یاد ابراهیم دهگان، وی را شایسته عنوان «پدر تاریخ اراک» دانست و اظهار کرد: هفته فرهنگی اراک بدون پرداختن به شخصیت علمی دهگان، بی‌معناست.
ابوالفضل عباسی‌بانی، با اشاره به روند شکل‌گیری روز اراک گفت: این حرکت با پشتوانه خرد جمعی و درک حافظه تاریخی شهر، اراک را به نقطه‌ای از هویت و تعلق رساند.
وی افزود: دهگان یکی از استادان برجسته نسل نخست دانشگاه تهران بود و آثار وی الهام‌بخش نسل‌های مختلف پژوهشگران در حوزه تاریخ و فرهنگ عراق عجم است.
عباسی‌بانی تصریح کرد: در کتاب «از ایراک تا اراک» آمده است در هر گوشه از عراق عجم یا دامنه جبال، گنجینه‌ای از اسرار زندگی گذشتگان نهفته است و اگر ما خواهان حفظ هویت خود باشیم، باید از منابع گذشته آگاهی یابیم و به درک رموز حیات اجتماعی آنان برسیم.
مدیرعامل بنیاد اراک‌شناسی با اشاره به گستره جغرافیایی و تاریخی آثار دهگان ادامه داد: در کتاب دو جلدی «تاریخ اراک»، دهگان فراتر از مرزهای اراک به بررسی سراسر منطقه عراق عجم پرداخته و در جلد نخست به مناطقی چون کرهرود، کزاز، سربند، همدان و قم اشاره کرده است که همگی در حوزه تاریخی عراق بزرگ جای دارند.
وی تاکید کرد: دهگان با تسلط بر جغرافیای تاریخی منطقه، تصویری جامع از تحولات فرهنگی و سیاسی آن ترسیم کرده و آثارش مورد تأیید و استناد پژوهشگرانی چون عباس اقبال آشتیانی، ایرج افشار، باستانی پاریزی، فریدون آدمیت و محمد محیط طباطبایی قرار گرفته است.
این نویسنده و پژوهشگر افزود: با آغاز فعالیت شورای پنجم و ریاست مرتضی سورانه بر کمیسیون فرهنگی، پیشنهاد شد که پیش از هر اقدام عمرانی، اراک نیازمند یک تحول فرهنگی بنیادین است و سازمان فرهنگی، اجتماعی و ورزشی شهرداری باید با الگوبرداری از تجربه موفق تهران در دهه ۷۰، رویکردی نوین در پیش گیرد.
عباسی بانی تصریح کرد: کارگروهی از استادان و متخصصان دانشگاهی به‌صورت داوطلبانه و مستمر پشتیبانی فکری کمیسیون فرهنگی را بر عهده داشت که ثمره آن، تعیین «روز اراک» ساخت سرود شهر، تأسیس خانه فرهنگ و نام‌گذاری خیابان‌ها به نام شخصیت‌های ملی بود.
وی گفت: از جمله مناسبت‌های بررسی‌شده می‌توان به جشن مهرگان در دامنه کوه شاه‌کیخسرو، گشایش سلطان‌آباد در دوره فتحعلی‌شاه، تأسیس مدارس سپهداری و صمصامی، زادروز میرزا حبیب‌الله‌خان ذوالفنون، رویدادهای مرتبط با امیرکبیر، افتتاح راه‌آهن و دانشگاه اراک، ثبت ملی بازار تاریخی و تعیین اراک به‌عنوان مرکز استان مرکزی اشاره کرد.
اجرای پروژه‌های فرهنگی اراک با هدف جبران کمبود زیرساخت‌ها در دستور کار است
رئیس کمیسیون فرهنگی، اجتماعی و ورزشی شورای اسلامی کلان‌شهر اراک در گفتگو با خبرنگار مهر گفت: مجموعه‌ای از پروژه‌های عمرانی و فرهنگی با هدف ارتقای سرانه فرهنگی و تقویت نشاط اجتماعی در مناطق مختلف شهر در حال اجراست.
سید وحید میرنظامی اظهار کرد: یکی از طرح‌های شاخص در این حوزه، راه‌اندازی فرهنگ‌سرای قنات ناصری است که می‌تواند در ارتقای سطح فرهنگی و اجتماعی ساکنان این بخش نقش مؤثری ایفا کند.
رئیس کمیسیون فرهنگی، اجتماعی و ورزشی شورای اسلامی اراک با اشاره به برنامه‌های بلندمدت شورا اظهار داشت: احداث پارک آبی در اراک از طرح‌های مهم در دست بررسی است همچنین مصوبه ساخت ساختمان جدید سازمان فرهنگی، اجتماعی و ورزشی شهرداری صادر شده تا کمبود فضای اداری این سازمان برطرف شود.
میرنظامی مشارکت شهروندان را در توسعه فرهنگی مؤثر دانست و گفت: اجرای پروژه‌های هدفمند و مردم‌محور می‌تواند به ارتقای سطح فرهنگی، اجتماعی و ورزشی اراک منجر شود.
رئیس کمیسیون فرهنگی شورای شهر اراک با تأکید بر لزوم افزایش نشاط اجتماعی در شهر گفت: توسعه فضاهای تفریحی و گردشگری از جمله منطقه دره گردو و احیای سینماهای فعال، از اولویت‌های مهم شورای ششم بوده است.
میرنظامی با اشاره به احیای سینماهای شهر اراک گفت: سینماهای فرهنگ و عصر جدید که سال‌ها غیرفعال بودند، با تلاش یکی از هنرمندان استان مجدداً فعال شده‌اند و این اتفاق نقش مهمی در بازگشت مردم به فضاهای فرهنگی ایفا کرده است.
فرهنگ، زیربنای توسعه پایدار شهری
استاد دانشگاه در گفتگو با خبرنگار مهر، با تأکید بر نقش بنیادین فرهنگ در مدیریت شهری اظهار کرد: توجه به مقوله فرهنگ نه‌تنها موجب تقویت هویت شهری و افزایش حس تعلق شهروندان می‌شود، بلکه زمینه‌ساز مشارکت اجتماعی، شکوفایی خلاقیت و تحقق توسعه پایدار در شهر اراک است.
عباس خسروانی با بیان اینکه فرهنگ، روح حاکم بر زندگی شهری و عامل پیونددهنده میان شهروندان و محیط پیرامون آنان است، گفت: مدیریت شهری با درک جایگاه فرهنگ می‌تواند هویت شهری را تقویت کرده، حس تعلق شهروندان را افزایش دهد و زمینه مشارکت فعال آنان را در فرآیند توسعه فراهم سازد.
وی افزود: برنامه‌ریزی هوشمندانه فرهنگی نه‌تنها موجب غنای زندگی اجتماعی و ارتقای کیفیت زیست شهری می‌شود، بلکه بستر لازم برای شکوفایی خلاقیت، رونق گردشگری و رشد اقتصادی را نیز فراهم می‌آورد، فرهنگ باید به‌عنوان یکی از ارکان اصلی سیاست‌گذاری شهری، نه صرفاً یک بخش فرعی و تکمیلی مورد توجه باشد.
عضو شورای اسلامی شهر اراک با اشاره به ضعف زیرساخت‌های فرهنگی این شهر گفت: اراک با وجود پیشینه تاریخی و ظرفیت‌های فرهنگی قابل توجه، همچنان در شاخص‌های زیرساختی فرهنگی با چالش‌های جدی مواجه است، کمبود سالن‌های نمایش، کتابخانه‌های عمومی، نگارخانه‌ها و مراکز آموزش هنر، مانع از شکوفایی استعدادها و ارتقای سطح فرهنگی شهروندان شده است.
این جامعه‌شناس با تأکید بر ضرورت هم‌افزایی میان نهادهای مختلف اظهار کرد: جبران فقر فرهنگی، چه در زمینه زیرساخت‌ها و چه در حوزه تولید محتوا و برگزاری رویدادهای فرهنگی، نیازمند همکاری و تعامل سازنده میان نهادهای دولتی، سازمان‌های مردمی و بخش خصوصی است.
خسروانی با بیان اینکه توسعه فرهنگی فرآیندی چندبعدی و پیچیده است، تصریح کرد: تحقق تحول فرهنگی پایدار تنها از مسیر تقسیم مسئولیت‌ها و مشارکت فعال بازیگران مختلف امکان‌پذیر است.
به گفته وی، سرمایه‌گذاری بخش خصوصی، نقش‌آفرینی نهادهای مردمی در شناسایی ظرفیت‌های محلی و حمایت دولت، سه ضلع اصلی مثلث توسعه فرهنگی پایدار در شهرها به‌شمار می‌رود.
این استاد دانشگاه با اشاره به برخی اقدامات صورت‌گرفته در حوزه فرهنگ گفت: در دوره ششم مدیریت شهری اراک، گام‌های مؤثری در توسعه فرهنگی برداشته شده که از جمله آن‌ها می‌توان به افتتاح خانه تئاتر شهر، احداث دو فرهنگسرا و راه‌اندازی مدرسه شهروندی اشاره کرد.
هفته فرهنگی اراک باید آغازی بر صداقت، عمل‌گرایی و احیای هویت شهری باشد
یک کارشناس رسانه در گفتگو با خبرنگار مهر با تأکید بر اهمیت هفته فرهنگی اراک اظهار کرد: این هفته نباید محدود به چراغانی یا شعار شود، بلکه باید فرصتی برای نمایش صداقت، عمل‌گرایی و احیای هویت شهری باشد.
علی آقا ایرجی افزود: شهروندان اراکی آگاه و پرسشگر هستند و حق دارند از دلایل تأخیر در پروژه‌ها، نحوه هزینه‌کرد بودجه عمومی و برنامه‌های آینده مطلع شوند. وی با اشاره به انباشت وعده‌های بی‌سرانجام گفت: پروژه‌های نیمه‌تمام و احیای فضاهای تاریخی نشان می‌دهد که شهروندان از وعده‌های رنگارنگ خسته شده‌اند و اکنون زمان آن فرا رسیده که فرهنگ عمل جایگزین فرهنگ وعده شود.
این کارشناس رسانه تأکید کرد: شهروندان به دنبال گزارش عملکرد مبتنی بر شاخص‌های قابل اندازه‌گیری هستند و هفته فرهنگی باید فرصتی برای معرفی پروژه‌های تکمیل شده باشد، نه صرفاً ارائه طرح‌های در دست بررسی.
ایرجی با اشاره به اهمیت بازار تاریخی اراک افزود: این بازار و بافت پیرامون آن تنها مجموعه‌ای از مغازه‌ها و کاروانسراها نیست، بلکه موزه‌ای زنده، قلب اقتصادی و نماد هویتی شهر به شمار می‌رود و در معرض تهدیدهای جدی قرار دارد.
وی خواستار تدوین طرح جامع برای احیای بازار شد و گفت: ساماندهی معماری، بازسازی سراها و تیمچه‌ها، ایجاد جاذبه‌های گردشگری، جذب کسب‌وکارهای خلاق و تبلیغات هدفمند برای معرفی بازار به‌عنوان مقصد گردشگری ملی باید در اولویت قرار گیرد.
ایرجی تأکید کرد: اراک شایسته مدیریتی شفاف، عمل‌گرا و هویت‌مند است و هفته فرهنگی پیش‌رو باید نه اوج شعارها، بلکه آغازی بر فصل جدیدی از اقدامات عینی و پاسخگویی مدیریت شهری باشد.
