به گزارش اقتصادنیوز، سایه گذشته شرم‌آور ژاپن با گذشت هشتاد سال از پایان جنگ جهانی دوم بر سر این کشور باقی مانده است. سیاستمداران این کشور بر سر اینکه جنگ با غرب را یک افتخار برای خود بدانند یا از جنایت‌های ارتش ژاپن برائت بجویند سردرگم‌اند. در این میان زنی که سکان قدرت را در توکیو به دست گرفته، آماده است تا به جنایات جنگی ژاپن افتخار کند.
دوران نخست‌وزیری ایشیبا شیگِرو در ژاپن به پایان رسیده است. حزب او، یعنی حزب لیبرال دموکرات (LDP)، در بحران به سر می‌برد. در چنین شرایطی، شاید عجیب به نظر برسد که ایشیبا تصمیم گرفت یک روز کامل از وقت خود را صرف توضیح دیدگاه‌هایش درباره‌ی تاریخ جنگی قرن بیستم ژاپن کند. اما خاطرات گذشته امپراتوری همچنان یکی از مسائل تعیین کننده در ژاپن است و بر سیاست خارجی و منازعات داخلی قدرت تأثیر می‌گذارد.
در گزارشی که اکونومیست منتشر کرده، بحث‌ها درباره چگونگی یادآوری جنگ جهانی دوم تقریبا بلافاصله پس از پایان نبرد آغاز شد. در حالی که برخی در ژاپن گسترش امپراتوری در آسیا و تصمیم برای جنگ با آمریکا را خطایی بزرگ می‌دانستند، دیگران آن را اقدامی دفاعی، یا حتی مقاومتی قهرمانانه در برابر استعمار غرب می‌دیدند.
در سال ۱۹۹۵، در پنجاهمین سالگرد پایان جنگ جهانی دوم، موریاما تومئیچی، یک سوسیالیست که برای مدتی کوتاه با حزب لیبرال دموکرات ائتلاف کرده بود، نخستین بیانیه رسمی به مناسبت این رویداد را صادر کرد. او در این بیانیه از صمیم قلب از قربانیان سلطه استعماری و تجاوزات ژاپن در آسیا عذرخواهی کرد.
در آستانه هفتادمین سالگرد جنگ، آبه شینزو، نخست‌وزیر وقت که به دیدگاه‌های تجدیدنظرطلبانه‌اش در تاریخ معروف بود، گروهی از کارشناسان را برای کمک به تنظیم بیانیه‌ای جدید تشکیل داد.
در حرکتی عمل‌گرایانه که مشخصه دوران دوم نخست‌وزیری آبه بود، او برخلاف میل حامیان راست‌گرایش، بار دیگر از واژه تجاوز در مورد عملکرد ژاپن در جنگ جهانی دوم استفاده کرد. او در عین حال، تلاش داشت عذرخواهی خود را به آخرین عذرخواهی رسمی ژاپن در این زمینه تبدیل کند.
اما امسال، در هشتادمین سالگرد پایان جنگ، ایشیبا که سال‌ها رقیب سیاسی آبه بود خواست دوباره این مسئله را باز کند. او با وجود مخالفت‌های داخلی در حزب، از صدور بیانیه‌ی رسمی در خودِ روز ۱۵ اوت خودداری کرد.
اما پس از آن‌که اوایل همین ماه از رهبری حزب لیبرال دموکرات کنار گذاشته شد و تاکایچی سانائه، محافظه‌کار تندرو، جای او را گرفت، تصمیم گرفت سرانجام دیدگاه نهایی خود را بیان کند.
او نظراتش را نه به عنوان دستورالعمل دولتی، بلکه به‌عنوان «تأملات شخصی» ارائه کرد و به پرسشی پرداخت که بیانیه‌های قبلی از آن طفره رفته بودند: چرا رهبران ژاپن نتوانستند از جنگ جلوگیری کنند؟
به گفته ایشیبا، سه عامل در این شکست نقش داشتند:
۱. نبودِ کنترل روشن بر ارتش
۲. دولتی ضعیف و پارلمانی از هم گسیخته
۳. رسانه‌هایی که به دامن‌زدن به ملی‌گرایی کمک کردند.
هرچند نوشته ایشیبا از نظر تاریخی کامل نیست، اما به‌عنوان انتقادی تند به جانشینش و هشداری نسبت به خطر افتادن دوباره در دام ملی‌گرایی غیردموکراتیک معنا می‌یابد.
سانائه تاکایچی نخست‌وزیر جدید ژاپن دیدگاهی کاملاً متفاوت نسبت به گذشته دارد. او از جمله کسانی بود که به آبه توصیه کرد از واژه‌هایی چون «تجاوز» استفاده نکند.
او در کتابی از مصاحبه‌های اخیر خود می‌گوید سیاستمداران امروزی حق ندارند رهبران زمان جنگ را محکوم کنند: سانائه نوشته است: آیا بهتر بود ژاپن در آن زمان بدون هیچ مقاومتی مستعمره شود؟ من شک دارم هیچ سیاستمداری امروز بتواند قاطعانه بگوید که ژاپن در آن زمان چه انتخاب درست‌تری می‌توانست انجام دهد.
تاکایچی از بازدیدکنندگان همیشگی معبد یاسوکونی است، معبدی که در آن یاد کشته‌شدگان جنگ، از جمله جنایتکاران جنگی، گرامی داشته می‌شود. او می‌گوید مشکل در کار رهبران جنگی ژاپن، تصمیماتشان نبود، بلکه شکستشان بود: اگر ژاپن در جنگ پیروز شده بود، کسی امروز او را سرزنش نمی‌کرد و کسانی که جنگ را آغاز کردند، قهرمان محسوب می‌شدند.
چنین دیدگاه تجدیدنظرطلبانه‌ای عامل اصلی محبوبیت تاکایچی سانائه در میان رأی‌دهندگان محافظه‌کار است.
حزب لیبرال دموکرات ال دی پی او را برای بازگرداندن حمایت کسانی برگزید که به حزب راست افراطی سانسِیتو پیوسته بودند. اگرچه شعارهای بیگانه‌ستیزانه‌ی سانسِیتو بیش از همه جلب توجه کرده است، اما این حزب همچنین دیدگاه‌هایی به‌شدت محافظه‌کارانه درباره تاریخ جنگ دارد.
رهبر حزب سانستیو در کانال محبوب یوتیوب خود مجموعه‌ای از درس‌های تاریخ منتشر می‌کند و یکی از این ویدیوها وعده می‌دهد که تاریخ واقعی‌ای را بررسی کند که در کتاب‌های درسی یافت نمی‌شود.
سانسِیتو در بیانیه‌ی خود برای هشتادمین سالگرد جنگ جهانی دوم هم از اصطلاح جنگ بزرگ شرق آسیا استفاده کرده است. نامی که در زمان رژیم جنگی ژاپن به کار می‌رفت.
این بحث‌ها صرفاً آکادمیک نیستند. هر زمان که تجدیدنظرطلبی تاریخی در ژاپن اوج می‌گیرد، روابط با کره‌جنوبی و چین دو کشوری که قربانی امپریالیسم ژاپن بوده‌اند، معمولا تیره‌تر می‌شود. از جمله دلایل اصلی جدایی ناگهانی حزب صلح‌طلب کومِیتو از ائتلاف با لیبرال دموکرات نیز همین مواضع تاکایچی در قبال تاریخ بوده است. در نتیجه، نخست‌وزیر جدید ژاپن، با واقعیتی روبه‌رو خواهد بود که نبرد بر سر گذشته، همچنان آینده‌ی ژاپن را شکل می‌دهد.
