همشهری آنلاین: با درگذشت سعید مظفری، از مدیران باسابقه دوبلاژ بار دیگر بحث درباره سرنوشت دوبله به فارسی نقل محافل سینمایی و رسانه‌ای شد. این سؤال پیش می‌آید: آیا با پایان عمر ستارگان هنر بی‌همتای دوبله به فارسی عمر این صناعت هم به پایان رسیده؟ از گویندگان تازه‌نفس نباید توقع روشن کردن چراغ این صنعت را داشت؟ در مجله تصویری۲۴ درباره سرنوشت دوبله فارسی صحبت شد. در این برنامه عباس مطمئن‌زاده، گوینده و کارشناس دوبله به همراه حامد عزیزی، گوینده و مدیر دوبلاژ مهمان برنامه بودند.
• وضعیت اقتصادی دوبلورها چگونه است؟
عباس مطمئن‌زاده: اگر بخواهیم به تاریخ دوبله ایران بپردازیم، باید به دهه۱۳۴۰ برگردیم که برای نخستین بار فیلم‌هایی چون «اسپارتاکوس»، «بن هور» و «ده فرمان» در ایران دوبله شد. آن زمان با گسترش سینما دوبله هم زیاد شد و به‌طور حتم دوبله در کشور رونق زیادی گرفت. آن زمان بهترین دستمزدها به دوبلورها داده می‌شد. مصوبات استانداردی وجود داشت.
حامد عزیزی: البته در حال حاضر هم دستمزدها نرخ مصوب خود را دارند، اما وضعیت اقتصادی اصلا برای دوبله ایران خوب نیست. گوینده‌ها در شرایطی هستند که اگر مبلغ کمی برای دوبله بگیرند، کار بیشتری به آنها سفارش داده می‌شود. در حال حاضر سقف دستمزد برای دوبله‌های کم‌قیمت اما پرکار نهایت ۱۲میلیون تومان و دوبلورهایی که بیشتر می‌گیرند نهایت تا ۲۰میلیون تومان است. اقتصاد امروز دوبله ما فلج است. در دهه۴۰ دوبله فیلم‌ها برای ۳۰میلیون نفر انجام می‌شد با دستمزدی خوب، اما الان وضعیت اقتصادی با این همه تولید سینمایی و ۹۰میلیون جمعیت قطره‌چکانی است.
حامد عزیزی: دوبله درست می‌تواند گیشه را نجات دهد و اگر دوبلورها دستمزد خوب و حرفه‌ای بگیرند، می‌تواند کلید فتح گیشه شود. در این صورت به‌طور حتم دوبله وضعیت بهتری داشت، موضوعی که ۴۰سال پیش متوجه آن شده بودند. اما کسانی در دوبله حضور دارند که بیشتر براساس آشنابازی و فامیل‌بازی سر کارند و اینها کیفیت را پایین می‌آورند. از زمانی که نظارت در دوبله (دهه۹۰) حذف شد وضعیت دوبله ایران بسیار بغرنج شد.
• در حال حاضر جایگاه مدیر دوبلاژ چگونه است؟
عباس مطمئن‌زاده: مدیر دوبلاژهای قدیمی شیفته کار بودند. در آن زمان نه‌تنها کار می‌کردند، بلکه کارگردانی هم می‌کردند و همین موضوع باعث بالا رفتن کیفیت کار می‌شد.
حامد عزیزی: در این دوران نباید انتظار داشت که مدیر دوبلاژها بتوانند سطح کیفی کار را ارتقا بدهند. ببینید، وقتی مدیر دوبلاژی هست که سونات شوپن را اصلا متوجه نمی‌شود و آن را خط می‌زند، فکر می‌کنید کیفیت کار حفظ می‌شود؟ مدیر دوبلاژ امروز با این سطح سواد توانایی خلق و کشف استعدادها را ندارد. این موضوع در بخش دوبلاژ خصوصی و صدا و سیما هم دیده می‌شود. ما با این وضعیت نمی‌توانیم انتظار زایش دوبلور را داشته باشیم. دوبلورهای قدیم مدرس بودند و دستی در پرورش استعدادها داشتند، اما امروزه دیگر این‌گونه نیست.
• استفاده از هوش مصنوعی در دوبله
حامد عزیزی: استفاده از هوش مصنوعی در دوبله شاید در جاهایی مناسب باشد، اما همیشه خوب نیست. چه بخواهیم و چه نخواهیم، هوش مصنوعی پشت دروازه دوبله ایران است. می‌توان در بخش‌هایی از هوش مصنوعی در دوبله استفاده کرد. در حال حاضر یک سایت وجود دارد که صدای ۷۰هزار گوینده جهان در آن وجود دارد و دوبله را به بهترین شکل انجام می‌دهد، اما این کار در ایران به بهترین شکل انجام نمی‌شود. در دوبله ایران می‌توان فقط به شکل محدود و آن هم به‌خاطر حفظ خاطره جمعی از هوش مصنوعی استفاده کرد. اگر هوش مصنوعی را جدی نگیریم و از آن درست استفاده نکنیم، دوبله نابود می‌شود.
• کیفیت دوبله سریال‌های خارجی تلویزیون جذاب نیست، به‌خصوص سریال‌های کره‌ای. این وضعیت از کجا نشأت می‌گیرد؟
عباس مطمئن‌زاده: این مشکل دوبله کل کشور است. برخی جاها اتفاقات خوبی دارد می‌افتد، اما مشکلات بیشتر است. در یک دوره یک بانک صدای قدرتمند داشیم که مدیران دوبلاژ از آن انتخاب می‌کردند. اما این فقدان را در دوبله امروز داریم. در گذشته مدیران دوبلاژ پلی برای ارتباط و ارتقای دوبله بودند، اما امروز این اتفاق به‌ندرت پیش می‌آید.
