خبرگزاری مهر -گروه استانها: استان ایلام با اقلیم متنوع، زمین‌های حاصل‌خیز و جامعه‌ای مبتنی بر تولیدات کشاورزی و دامی، سال‌هاست ظرفیت‌های بالقوه‌ای برای تحقق امنیت غذایی در سطح منطقه‌ای و ملی دارد؛ با این حال، آن‌چه در عمل دیده می‌شود، فاصله‌ای عمیق میان تولید و مصرف است، فاصله‌ای که نه‌تنها سفره خانوارهای ایلامی را کوچک‌تر کرده، بلکه تولیدکنندگان خرد را نیز در چرخه‌ای از زیان، بی‌انگیزگی و مهاجرت اقتصادی گرفتار کرده است.
در این راستا طرح «از مزرعه سفره» با هدف کوتاه‌سازی زنجیره تأمین، حذف واسطه‌ها و رساندن مستقیم محصولات به مصرف‌کننده، می‌تواند نقطه عطفی در تحول اقتصادی استان باشد.
با این وجود این طرح در ظاهر، پاسخی به دغدغه‌های دیرینه کشاورزان و دامداران ایلامی است، اما در عمل اجرای آن با چالش‌هایی جدی همچون نبود زیرساخت‌های حمل‌ونقل، ضعف در بسته‌بندی و نگهداری محصولات، نبود بازارهای محلی پایدار و بی‌برنامگی در حمایت از تعاونی‌های تولیدی و.... مواجه است.
اکنون، اجرای موفق طرح از مزرعه تا سفره در ایلام نیازمند عبور از چالش‌هایی است که سال‌هاست با وعده‌های بی‌سرانجام و سیاست‌های مقطعی بلاتکلیف مانده؛ اگر قرار است این طرح به نقطه اتکایی برای توسعه اقتصادی و معیشتی استان تبدیل شود، باید با نگاهی واقع‌گرایانه، زیرساخت‌های فنی، شبکه‌های توزیع و سازوکارهای حمایتی بازتعریف شوند، وگرنه این فرصت نیز در سایه بی‌برنامگی، به فهرست بلند طرح‌های نیمه‌تمام خواهد پیوست.
بررسی کارشناسی طرح از مزرعه تا سفره در ایلام
کارشناس اقتصاد کشاورزی در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار داشت: طرح از مزرعه تا خانه با هدف کوتاه‌سازی زنجیره‌ی تأمین و حذف واسطه‌ها، تلاش دارد محصولات کشاورزی و دامی را به‌صورت مستقیم از تولیدکننده به دست مصرف‌کننده برساند؛ در واقع این طرح قرار است با راه‌اندازی بازارچه‌های محلی، تقویت تعاونی‌های تولیدی و ایجاد بسترهای توزیع منطقه‌ای، هم به کنترل قیمت‌ها کمک کند و هم سهم تولیدکننده را از فروش افزایش دهد.
فرشاد سلیمانی افزود: در استان ایلام هم که بخش قابل‌توجهی از اقتصاد خانوارها به تولیدات بومی وابسته است، اجرای چنین طرحی می‌تواند نقش مهمی در بهبود معیشت و پایداری اقتصادی ایفا کند.
سلیمانی با اشاره به اینکه، اجرای طرح در ایلام با چالش‌های جدی روبه‌رو است، گفت: نبود زیرساخت‌های نگهداری مانند سردخانه و مراکز بسته‌بندی، ضعف در حمل‌ونقل استاندارد و ناتوانی تعاونی‌های محلی در مدیریت بازارچه‌ها، از جمله موانع اصلی هستند؛ همچنین، بی‌اعتمادی تولیدکنندگان به سازوکارهای اجرایی، نبود شفافیت در قیمت‌گذاری و تجربه‌های ناموفق از طرح‌های مشابه، باعث شده مشارکت فعال در این مسیر شکل نگیرد و بخش زیادی از تولید همچنان از مسیرهای غیررسمی وارد بازار شود.
وی ادامه داد: در صورت راه‌اندازی اصولی و رفع موانع، این طرح می‌تواند مزایای قابل‌توجهی برای استان داشته باشد که از جمله آنان می‌توان به افزایش سود تولیدکننده، کاهش قیمت برای مصرف‌کننده، تقویت تعاونی‌های محلی و ایجاد اشتغال در حوزه توزیع و فرآوری، اشاره کرد؛ افزون بر این، با اتصال مستقیم میان مزرعه و خانه، امکان نظارت بر کیفیت محصول، کاهش ضایعات، و تقویت اعتماد عمومی فراهم می‌شود.
این کارشناس تصریح کرد: برای آن‌که طرح از مزرعه تا خانه در ایلام به نتیجه برسد، باید زیرساخت‌های فنی و اجرایی تقویت شوند، تعاونی‌ها آموزش ببینند، استقلال مالی پیدا کنند و سازوکارهای شفاف برای قیمت‌گذاری و تسویه‌حساب طراحی شود؛ همچنین، مشارکت واقعی تولیدکنندگان و نظارت مستمر بر عملکرد بازارچه‌ها، شرط لازم برای پایداری این مسیر است، زیرا بدون این اصلاحات، طرح در حد شعار باقی می‌ماند و نمی‌تواند گره‌ی از مشکلات معیشتی استان باز کند.
اجرای طرح «از مزرعه تا سفره» در ایلام
مدیرکل تعاون روستایی استان ایلام با بیان اینکه طرح از مزرعه تا سفره تا پایان سال در تمامی شهرستان‌های استان اجرا می‌شود در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار داشت: این طرح با هدف عرضه مستقیم کالاهای اساسی از سوی تولیدکنندگان، تاکنون در هشت شهرستان اجرایی شده و توانسته نقش مؤثری در کاهش نابسامانی‌های بازار و کنترل قیمت‌ها ایفا کند، به‌طوری‌که استقبال مردم از بازارچه‌های محلی نشان‌دهنده نیاز واقعی به چنین سازوکاری در سطح استان است.
حمید رضا شکری با اشاره به تمرکز این بازارچه‌ها بر حذف واسطه‌ها و توزیع بی‌واسطه محصولات کشاورزی و دامی، افزود: این مراکز ضمن تسهیل دسترسی شهروندان به کالاهای اساسی، زمینه افزایش سهم تولیدکننده از قیمت نهایی را فراهم کرده؛ به همین سبب نیز توسعه این مراکز در سایر شهرستان‌ها در دستور کار قرار دارد و زیرساخت‌های پشتیبان آنها از جمله تجهیزات نگهداری و ذخیره‌سازی در حال تکمیل است تا چرخه عرضه به شکل پایدار ادامه یابد.
شکری تصریح کرد: تاکنون یک سردخانه صدتنی در مرکز استان راه‌اندازی شده و تجهیزات لازم برای ساخت سردخانه‌ای ۲۵۰ تنی در شهرستان دهلران نیز تأمین شده است؛ ضمن اینکه ساخت چهار سردخانه دیگر در نقاط مختلف استان هدف‌گذاری شده تا امکان ذخیره‌سازی و عرضه منظم محصولات فراهم شود و بازارچه‌ها بتوانند در تمام فصول فعال باقی بمانند.
وی افزود: در ادامه این مسیر، اقدامات مکملی نیز در حوزه تنظیم بازار در حال اجراست که از جمله آنها می‌توان به راه‌اندازی غرفه‌های توزیع گوشت مرغ در شهرستان‌ها، ساماندهی آرد روستایی و عشایری و توسعه زیرساخت‌های نگهداری اشاره کرد.
مدیرکل تعاون روستایی استان ایلام در پایان بیان کرد: تقویت توان اجرایی و مالی تعاونی‌ها، شرط لازم برای موفقیت طرح در بلندمدت است، چرا که بدون مشارکت واقعی آنها، بازارچه‌ها نمی‌توانند عملکرد پایداری داشته باشند و اجرای طرح در سطح استان با چالش‌های مدیریتی مواجه خواهد شد؛ از این رو انتظار داریم با همکاری سایر دستگاه‌های اجرایی و همچنین مسئولان کشوری، بتوانیم مسیر اجرای طرح از مزرعه تا سفره را هموارتر کرده و نقش مؤثری در ارتقای امنیت غذایی و بهبود رفاه عمومی در استان ایلام ایفا کنیم.
طرح «از مزرعه تا سفره» اگرچه در ظاهر پاسخی به نیازهای بازار و تولیدکننده است، اما در عمل تنها زمانی به نتیجه می‌رسد که زیرساخت‌های اجرایی، ظرفیت تعاونی‌ها، و سازوکارهای نظارتی به‌درستی تقویت شوند.
