خبرگزاری مهر، گروه استانها- کوروش دیباج: اصفهان، شهری که تاریخ هنر ایران در بطن آن شکل گرفته و آثار خلاقانه‌اش همواره الگویی برای سایر نقاط کشور بوده، امروز با تضاد عمیقی میان هویت هنری و واقعیت‌های معاصر روبه‌روست. مشکلات اقتصادی، محدودیت‌های شهری و ناکارآمدی سیاست‌های حمایتی، هنرمندان اصفهانی را به چالش کشیده است.
با وجود پیشینه‌ای درخشان در نقاشی، نگارگری، صنایع‌دستی و هنر معاصر، هنرمندان اصفهان همچنان با فقدان حمایت مالی پایدار، فضای محدود برای نمایش آثار و نبود بازار شفاف روبه‌رو هستند. بسیاری از پروژه‌های خلاقانه یا به دلیل محدودیت‌های قانونی متوقف می‌شوند یا امکان تعامل مستقیم با مخاطب را از دست می‌دهند. این تضاد میان میراث و مدرنیته، میان سنت و نوآوری، یک واقعیت تلخ اما قابل لمس در شهر هنر ایران است.
خبرگزاری مهر در این گزارش، بر اساس گفتگو با هنرمندان پیشکسوت، فعالان هنر معاصر، استادان دانشگاه و کارشناسان بازار هنر، تلاش می‌کند تا چهره‌ای واقعی و تحلیلی از وضعیت هنر اصفهان ارائه دهد.
معیشت نامطمئن، بزرگترین چالش هنرمندان
محمدرضا طباطبایی، هنرمند پیشکسوت نقاش و مدرس دانشگاه، تجربه خود از سال‌ها فعالیت در عرصه هنر اصفهان را با ما در میان گذاشت.
وی اظهار کرد: هنر در اصفهان همیشه با احترام ویژه‌ای مواجه بوده است، اما نسل معاصر با شرایط اقتصادی متفاوت روبه‌روست که امکان تمرکز روی خلاقیت را محدود کرده است از طرفی بسیاری از هنرمندان توانایی برگزاری نمایشگاه شخصی ندارند و بازار هنر محدودیت‌های مالی زیادی ایجاد کرده است.
وی ادامه داد: بسیاری از هنرمندان پیشکسوت هنوز از مزایای بیمه‌ای برخوردار نیستند و شرایط بازنشستگی برای آنان فراهم نشده است. این موضوع باعث می‌شود که دغدغه معیشتی همیشه ذهن هنرمند را مشغول کند و فرصت خلاقیت کاهش یابد.
به گفته این هنرمند، حمایت‌های دولتی هرچند در ظاهر وجود دارد، اما اثرگذاری آن‌ها بر زندگی روزمره هنرمندان بسیار محدود است و نیاز به سیاست‌گذاری هدفمند دارد.
طباطبایی به محدودیت نمایش آثار هنری در فضای شهری نیز اشاره کرد و افزود: شهرداری و نهادهای مربوطه تنها در مناسبت‌های خاص، اجازه برگزاری نمایشگاه خیابانی را می‌دهند. این شرایط باعث شده است که هنرمندان نتوانند تعامل مستقیم با مخاطب خود داشته باشند.
وی اظهار کرد: اگر شهر می‌خواهد به عنوان پایتخت هنر ایران مطرح باشد، لازم است محدودیت‌ها کاهش یابد و فرصت‌های نمایش آثار هنری در فضاهای عمومی افزایش یابد.
این هنرمند تاکید کرد: مسئولان باید وضعیت واقعی هنرمندان را مشاهده کنند. بدون رفع موانع اقتصادی، محدودیت‌های شهری و نبود حمایت مستمر، هنر اصفهان نمی‌تواند به سطح بالقوه خود دست یابد همچنین توجه به نسل جوان هنرمند و ایجاد فضای آزاد برای فعالیت آن‌ها یکی از ضروریات پیشرفت هنر در استان است.
فضای شهری اصفهان؛ سدی مقابل خلاقیت هنرمندان
لیلا صدری، هنرمند نقاش معاصر و فعال در حوزه هنر خیابانی، تجربه خود از فعالیت‌های هنری در اصفهان را شرح داد.
وی اظهار کرد: فضای شهری اصفهان محدود است و بسیاری از پروژه‌های من به دلیل عدم دریافت مجوز متوقف شده‌اند. حتی آثار کوچکی که می‌توانند تعامل عمومی ایجاد کنند، با محدودیت مواجه می‌شوند.
وی به چالش‌های قانون‌گذاری شهری اشاره کرد و افزود: عدم شفافیت در صدور مجوزها باعث می‌شود برنامه‌ریزی برای پروژه‌های هنری دشوار شود و هنرمند همواره با ریسک روبه‌رو باشد.
این نقاش ادامه داد: تجربه فعالیت در هنر خیابانی نشان می‌دهد که مخاطب شهر نیز خواهان دیدن آثار خلاقانه است، اما نهادهای رسمی کمتر فضا را برای نمایش فراهم می‌کنند. این تناقض میان علاقه مخاطب و سیاست‌های شهری باعث کاهش انگیزه هنرمندان می‌شود.
وی با تاکید بر اینکه مسئولان باید نیازهای واقعی هنرمندان معاصر را درک کنند، تصریح کرد: رسانه‌ها می‌توانند صدای هنرمندان باشند و مشکلات آنان را به جامعه منتقل کنند. انعکاس این مسائل می‌تواند زمینه‌ساز تغییرات مثبت در سیاست‌گذاری شهری شود.
صدری ادامه داد: بدون اطلاع‌رسانی و نقد سازنده، هنرمندان در خلاء فعالیت می‌کنند و مخاطب نیز از توانایی‌های واقعی آنان مطلع نمی‌شود.
این هنرمند اظهار کرد: برای رشد هنر معاصر، لازم است محدودیت‌ها کاهش یابد، فضاهای عمومی برای نمایش آثار فراهم شود و تعامل مستقیم میان هنرمند و مخاطب تسهیل گردد. تنها در چنین شرایطی، هنر خیابانی و معاصر می‌تواند شکوفا شود و هویت فرهنگی شهر تقویت گردد.
خدمات دولتی در حوزه هنر؛ وعده‌ها و واقعیت‌ها
سعید حیدری، استاد دانشگاه و کارشناس هنر، به تحلیل وضعیت سیاست‌های شهری و میراث فرهنگی پرداخت.
وی اظهار کرد: یکی از بزرگترین چالش‌های هنرمندان در اصفهان، تناقض میان قوانین میراث فرهنگی و نیاز به فضای نمایش آثار هنری است. بسیاری از آثار مدرن و معاصر در پروژه‌های شهری با محدودیت مواجه می‌شوند و این محدودیت‌ها رشد خلاقیت را کاهش می‌دهد.
وی ادامه داد: مسئولان شهری و میراث فرهنگی باید تعامل سازنده‌تری با هنرمندان داشته باشند. بدون فهم دقیق از نیازهای هنرمندان، سیاست‌ها اغلب محدودکننده و بازدارنده خواهند بود.
این مدرس دانشگاه به اهمیت آموزش و انتقال تجربه اشاره و اظهار کرد: نسل جوان هنرمند باید از تجربیات پیشکسوتان بهره‌مند شوند. ایجاد برنامه‌های آموزشی و کارگاه‌های تخصصی، یکی از راهکارهای مهم برای رشد هنر اصفهان است.
حیدری ادامه داد: بدون این انتقال دانش، شکاف میان نسل‌ها بزرگ خواهد شد و هنر معاصر شهر با خلأ تجربه مواجه خواهد شد.
وی اظهار کرد: نقش دانشگاه‌ها، پژوهشگاه‌ها و رسانه‌ها در حمایت از هنر و هنرمندان حیاتی است. تنها با همکاری نهادهای مختلف، می‌توان محیطی ایجاد کرد که هنرمندان اصفهان بتوانند خلاقیت خود را بدون محدودیت به نمایش بگذارند که این همکاری باید مبتنی بر برنامه‌ریزی دقیق، بودجه مناسب و شفافیت در سیاست‌ها باشد.
چالش‌ها و راهکارهای پیش روی هنر اصفهان
الناز رجبیان، فعال حوزه اقتصاد هنر و مدیر یکی از گالری‌های معتبر اصفهان، به بررسی وضعیت بازار هنر پرداخت.
وی اظهار کرد: بازار هنر در اصفهان تحت تأثیر نوسانات اقتصادی، محدودیت‌های مالی و دلالی است. بسیاری از هنرمندان با وجود استعداد بالا، به دلیل نبود بازار شفاف و فرصت‌های فروش محدود، قادر به درآمدزایی مناسب نیستند.
وی ادامه داد: وجود واسطه‌ها و دلال‌ها باعث شده است که بخش زیادی از سود آثار هنری نصیب این واسطه‌ها شود و هنرمندان سهم واقعی خود را دریافت نکنند. این وضعیت، انگیزه هنرمندان را کاهش داده و مانع رشد بازار هنر می‌شود که شفاف‌سازی معاملات و ایجاد شبکه فروش مستقیم می‌تواند بسیاری از مشکلات موجود را کاهش دهد.
رجبیان به نقش گالری‌ها و نمایشگاه‌ها اشاره و اظهار کرد: گالری‌ها باید علاوه بر فروش آثار، به آموزش مخاطب و افزایش آگاهی درباره هنر نیز بپردازند. این اقدام به ارتقای سطح فرهنگ هنری شهر کمک خواهد کرد.
وی گفت: هنرمندان و فعالان بازار هنر باید نقاط ضعف و قوت وضعیت اقتصادی هنر را مورد بررسی قرار دهند و راهکارهای بهبود را مطرح کنند.
این گالری دار اظهار کرد: برای رشد پایدار بازار هنر در اصفهان، نیازمند سیاست‌گذاری‌های هوشمندانه، حمایت مالی هدفمند و ایجاد شبکه‌های ارتباطی مؤثر میان هنرمندان، گالری‌ها و مخاطبان هستیم. تنها در چنین شرایطی، هنر اصفهان می‌تواند هم از نظر کیفیت و هم از نظر اقتصادی شکوفا شود.
فرصتی برای تغییر سیاست‌ها
تجربه هنرمندان پیشکسوت، هنرمندان معاصر، کارشناسان هنر و فعالان بازار، نشان می‌دهد که مشکلات اقتصادی، محدودیت‌های شهری، سیاست‌های محدودکننده میراث فرهنگی و نبود بازار شفاف، مهم‌ترین موانع رشد هنر در شهر هستند.
با توجه به اهمیت هنر در هویت فرهنگی اصفهان، توجه به رفع این چالش‌ها ضروری است. ایجاد فضای آزاد برای نمایش آثار، حمایت مالی و بیمه‌ای از هنرمندان، انتقال تجربه میان نسل‌ها و شفاف‌سازی بازار هنر، اقداماتی است که می‌تواند زمینه‌ساز شکوفایی هنر در استان باشد.
اصفهان با تاریخچه غنی خود در حوزه هنر، ظرفیت‌های بالقوه فراوانی دارد. اما بدون حمایت مستمر، برنامه‌ریزی هدفمند و کاهش محدودیت‌ها، هنرمندان نمی‌توانند توانایی‌های خود را به شکل مطلوب عرضه کنند. از این رو بررسی وضعیت موجود، نقد سیاست‌ها و برنامه‌ریزی برای آینده‌ای روشن‌تر برای هنر و هنرمندان اصفهان امری است که باید مورد توجه مسئولان باشد.
