به گزارش مشرق، در هفته گرامیداشت پرستار قرار داریم. جماعتی که در مسیر درمان بیماران نقش بسیار موثر و محوری دارند. این افراد در خط مقدم نظام درمانی کشور قرار دارند و همواره بیشترین گروه از کادر درمان هستند که در طول بیست و چهار ساعت شبانه روز با بیماران ارتباط زیادی دارند.
جامعه پرستاری همواره نسبت به برخی مطالبات و خواسته‌های به حق خود گلایه‌مند بوده و بعضا در راستای ایفای آن اعتراضاتی داشته‌اند.
برای بررسی آخرین وضعیت فعالیت پرستاران در کشور و مشکلات و روند حل و فصل آن با «دکتر احمد نجاتیان، رئیس کل سازمان نظام پرستاری» به گفت‌وگو نشستیم که در ادامه از نظر گرامی تان می‌گذرد.
160 هزار پرستار شاغل داریم
آقای دکتر! در ابتدای مصاحبه توضیح دهید اکنون چه تعداد دانشجو پرستاری و چه تعداد پرستار شاغل در کشور داریم؟
ببینید پرستار شاغل ما حدوداً ۱۶۰ هزار نفر هستند. البته اگر منظور گروه پرستاری باشد که شامل همکاران اتاق عمل هوش بری و فوریتها است عددی در حدود ۲۲۰ تا 230 هزار نفر افزایش پیدا می‌کند.
ولی آن چیزی که ما به عنوان پرستار می‌گوییم حدود ۱۶۰ هزار نفر شاغل بوده و کار می‌کنند.
در مورد دانشجو هم حدود ۱۲ هزار نفر امسال در حوزه پرستاری پذیرش داریم و با دو سه رشته دیگر، چیزی حدود ۵ هزارنفر هستند؛ یعنی حدودا سالانه ۱۷ تا ۱۸ هزارنفر هم گروه پرستاری جذب دانشکده ها می‌شوند.
بحث کمبود پرستار مطرح است و صحبت از تعطیل شدن بخش‌های از بیمارستانها به خاطر نبود پرستار است؛ توضیح دهید واقعیت داستان چی است؟
ببینید در دنیا وقتی که می‌گویند کمبود پرستار عمدتاً کمبود آموزش پرستاری را می گویند؛ چون رشته سختی است. برخی کشورها شهروندان شان برای تحصیل در این رشته نمی‌روند و کمبود پرستارشان این هست که آموزش کمی دارند؛ ولی در ایران شرایط متفاوت است. ما به قدر کافی آموزش پرستاری داریم.
سالانه حدود ۱۵ تا ۱۸ هزار نفر در گروه پرستاری فارغ التحصیل می‌شوند ولی از طرف دیگر، قدرت جذب در بیمارستانها که عمدتا بیمارستان‌های دولتی است سالانه به حدود ۵۰۰۰ نفر می‌رسد.
این ۵ هزار نفر جذب نیرو فقط به اندازه میزان خروج نیروهاست. ما حدودا سالی ۵ هزارپرستار بازنشسته و خروج از خدمت داریم؛ بنابراین استخدام های ۵ هزارنفر سالیانه که هر دو سه سال یک بار هم تازه اعلام می‌شود را داریم نمی‌تواند کمبودهای ما را جبران کند.
نهایتش این است که شاید ما را در شرایط قبلی نگه دارد. از طرفی ما هر سال افزایش تخت داریم. برای همین اگر از روند چند سال گذشته ببینید نسبت پرستار به تخت ما الان کمتر شده است.
اکنون نسبت این عدد زیر یک هست.در حالی که در ایران باید یک و ۸ دهم باشد و نسبت به منطقه کشورهای آسیایی آنهایی که خیلی بهتر هستند نیز دو و نیم تا سه هستند.
یعنی به ازای هر تخت دو و نیم تا سه نیروی پرستار دارند. در بخشی از کشورها مثل ژاپن این عدد به پنج هم می‌رسد.
آقای دکتر! بحث معوقات و فوق العاده خاص و این موضوعاتی که حالا خیلی از نظر مالی بین پرستاران مطرح است در چه وضعیتی است؟
در خصوص پرداخت فوق العاده خاص که اصلا امسال خبری نشد و چون در دولت هست؛ حالا دولت هم هنوز اعلام نکرده که اصلا این را می پذیرند یا نمی پذیرند.
ما روی این موضوع خیلی حساب نمی کنیم و امیدی نداریم؛ با این شرایط مالی دولت ما سال گذشته یک ترمیم حقوق داشتیم که فقط دو ماه پرداخت شد در کشور بقیه اش به صورت معوقات برای کارکنان مانده؛ الان هم معوقات کارانه ما بین شش تا هفت ماه است. فکر کنم الان حدود هفت ماه معوقات داریم که حالا قرار شده از محل مطالبات دولت که به وزارت بهداشت می‌دهند بخشی از این را پرداخت کنند.
امیدواریم در این ماه یک اتفاقی بیفتد که حالا اگر دولت بدهی ها را به وزارت بهداشت بدده قرار شده بخشی از این تسویه شود.
برای پرستاران باید منطقه ای تصمیم بگیریم
آقای دکتر با توجه به اینکه وضعیت و تعداد پرستار در برخی مراکز درمانی واقعا شرایط ویژه ای دارد؛ به نظر شما باید چیکار کرد که در این شرایط بیماران متضرر نشوند؟
سال گذشته در خصوص مشکلات پرستاران هم خدمت آقای رئیس جمهور گفتیم که با این حرکت‌های مقطعی و یک جانبه نمی‌شود مسئله را حل کرد.
اولا ما نیازمند این هستیم که به صورت منطقه‌ای تصمیم بگیریم. یک تصمیم برای همه کشور جواب نمی دهد. شرایط کشور متفاوت است. ببینید ما همین الان که در تهران پرستاران مایل نیستند در آزمون استخدام شرکت کنند بازهم پدیده بیکاری پرستاری داریم؛ یعنی برای استخدام الان رقابت بسیار شدید است.در غرب و شمال غرب کشور همین طور هست.
بنابراین باید تصمیمات منطقه‌ای باشد و بر اساس منطقه و شرایط منطقه فکر کنیم.
چه راهکاری را پیشنهاد می دهید؟
باید به راهکارهای چند جانبه فکر کنیم. اگر جایی کمبود آموزش داریم حتما بهش فکر کنید. ما الان معتقدیم به طور کلی در کشور مشکل آموزش نداریم؛ ممکن است منطقه‌ای وضعی متفاوت داشته باشد و باید بهش فکر کنیم ولی بعضی نقاط کشور می شود با موضوعاتی مثل مسکن این مشکلات را حل کرد.در بعضی جاها می‌شود با بحث های تعرفه ای مسئله را حل کرد. باید منطقه‌ای فکر کنیم و چندین راهکار داشته باشیم.
ما پیشنهادمان در سال گذشته به آقای رئیس جمهور این بود که یک کارگروهی تشکیل شود و این را انجام بدهد. کارگروه ها تشکیل شده و حالا یک سری پیشنهادات هم هست که امیدواریم زودتر از طرف وزارت بهداشت به دولت ارسال شود.
کمبود آموزش پرستاری نداریم
چند وقتی است موضوع راه اندازی مراکز غیرانتفاعی پرستاری مطرح شده اصلاً چرا این موضوع مطرح شد؟چرا وزارت بهداشت قاطع تصمیم نگرفته است که کلا این داستان را تمام کند؟
ببینید به نظر بنده این یک راهکار انحرافی است. ما الان در کشور اصلا کمبود آموزش پرستاری نداریم. یک زمانی بله در یک کشور مشکل داشتیم؛ تخت های بیمارستانی در حال افزایش بود و تعداد فارغ التحصیلان کم بود.
نظام سلامت تصمیم گرفت در دهه ۹۰ دو برابر آموزش، ظرفیت پرستاری را زیاد کند، ولی الان به هیچ عنوان تاکید می کنم و بر اساس آمار می گویم ما کمبود آموزش پرستاری نداریم.
تا بخواهیم این را از طریق مراکز غیرانتفاعی حلش کنیم. یک حرکتی است که به نظر می‌رسد دیدگاه های لیبرالیسم یا نئولیبرالیسم در آن دخیل است.
دیدگاهی که معتقد است می‌شود با پولی سازی خیلی مسئله را حل کرد. در صورتی که کمبود پرستار از طریق مدارس دانشکده های پولی اصلا جبران نمی‌شود.
کسی که می‌آید برای یک ترم تحصیلی بین ۵۰، ۶۰ تا ۱۰۰ میلیون هزینه می‌کند قطعا در ایران نمی‌ماند تا با ماهی ۲۰ میلیون تومان کارکند؛ بنابراین این پرستارانی که آنجا آموزش می‌بینند دردی را از کمبود پرستار در کشور دوا نمی کنند.
این افراد احتمالا از روز اول به فکر مهاجرت هستند؛ چون اینها وقتی که پول می دهند بالاخره تعهداتی ندارند و به زودی مدرکشان را می‌توانند آزاد کنند.
ما در حوزه آموزش پرستاری اولا کمبود نداریم؛ دوماً بخش خصوصی آمدنش حتما باید همراه با رعایت استانداردها باشد. نکته اصلی این است که ما نباید استاندارد آموزش پرستاری را فدا کنیم.اکنون حداقل ۱۰۰ هزار نفر کمبود پرستار داریم.
اکنون حداقل ۱۰۰ هزار نفر کمبود پرستار داریم
آقای دکتر! در بحث مهاجرت پرستاران الان در چه شرایطی قرار داریم؟ کشوری مثل دانمارک در دوران کرونا خیلی خواهان پرستار بود اما الان اعلام کرد دیگر پذیرش نمی‌کند؛ دلیلش چیست؟
مهاجرت پرستاران نسبت به سال گذشته کاهش پیدا کرده. بالاخره باید ببینیم علتش چی هست و شرایط چگونه است. کشور دانمارکی کشور کوچکی است و بالاخره نیاز پرستاریش هم محدود است؛ در یک مقطعی ورود پرستاران را باز کرد و تعدادزیادی پرستار از این هم به آنجا رفت.
چیزی بالغ به هزار و هفتصد نفر پرستار ایرانی آنجا رفتند. خب از کشورهای دیگر هم گرفت. الان بازارشان اشباع شده و به حد استاندارد رسیدن و جذب را متوقف کردند.
آقای دکتر! در خصوص فعالیت پرستاری که به عنوان نیروی کمکی بیمار در بیمارستان توسط مردم انتخاب می شوند و حالا مبالغی بین یک میلیون تا دو میلیون هم برای یک شب می گیرند؛ اینها واقعاً مجوز دارند؟ یا اگر دارند مردم چگونه باید صلاحیت شان را استعلام کنند؟
ببینید این پدیده بدی است که در نظام سلامت اتفاق افتاده؛این وظیفه را ما باید اجرا کنیم و باید آن خدمات لازم را به مردم دهیم که لازم نباشد مردم برای دریافت خدمات هزینه کنند.
یک نفری بالا سر بیمارش ایستاده و خانواده بیمار برای اینکه یک لیوان آب دست بیمارش بدهند بخواهد کسی را اجاره کند. این بخاطر کمبود پرستار هست. البته ما در چند سال گذشته برای حل این مشکل یک رده به نام کمک پرستار ایجاد کردیم که این کمک پرستار می‌تواند خدمات اولیه را انجام بدهد؛ بنابراین ما باید هم تعداد پرستار را اضافه کنیم هم کمک پرستار بیاوریم که این خدمات اولیه انجام شود.
ولی به هر حال هر چقدر هم نیرو بیاوریم بعضی ها دوست دارند به طور اختصاصی از بیمارشون مراقبت کنند. قبلا بعد خانوارها زیاد بود و یک نفری که بیمار می‌شد خواهر، برادر یا فرزند معمولا بالا سر بیمار می ماندند.
اما الان شرایط تغییر کرده و بعد خانوارها این طور نیست ضمن اینکه چون شاغل هم هستند نمی‌توانند این کار را انجام دهند. پدیده ای تحت عنوان «همراهی اجاره ای« مد شده که افرادی هستند به جای همراه، بالای سر بیمار می‌مانند.
ما معتقدیم اگر بتوانیم تعداد کمک پرستان را را زیاد بکنیم این پدیده رفع می‌شود. اگر هم یک خانواده نیاز داشت که به طور اختصاصی یک نفر بالا سر بیمارش باشد باید یک ساز و کار اداری درستی داشته باشد.
البته در چند بیمارستان مراکزی به وجود آمدند. چون افراد شناخته شده‌ای بودند قیمت مشخصی داشتند اینها را معرفی می‌کردند. چند وقتی اینها از بیمارستان ها به دلیل برخی از عوارض جمع شدند.
افرادی نیز بودند که نه جایی تاییدشان کرده و نه جایی آنها را می‌شناسد. اینها بالا سر بیمار به عنوان همراه می روند که پدیده خوبی نیست.
آقای دکتر اکنون چه تعداد پرستار در کشو بیکار هستند ؟
ببینید ممکن است پرستاران مشاغل متفرقه داشته باشند. ممکن است در حوزه بهداشت کار کنند؛ خیلی‌ها جذب حوزه زیبایی شدند و در حال فعالیت هستند.
البته تعدادی نیز بیکار هستند اما ما آماری نداریم. همین امسال که حدود ۱۱ هزار پرستار در حال جذب است، حدود ۲۰ هزار نفر ثبت نام کردند.
برای همین ۱۱ هزار پست؛ یعنی حداقل ۹ هزار نفر بیشتر از این تعداد جذب متقاضی وجود داشته؛ ولی بالاخره وقتی که ما سالی ۱۵ هزار نفر فارغ التحصیل می‌کنیم و 5 هزار تا جذب می‌کنیم وضعیت خب مشخص است.
یک خبر خوش که برای پرستاران خیلی جذابیت داشته باشد می‌دهید؟
این را آقایان دولت باید بگویند.ما تلاش مان را کردیم.
حالا شما چه برنامه را از دولت خواستید که احتمالش هست نهایی شود؟
پیشنهاداتی را بررسی کردیم و آماده شده و از طریق وزیر به دولت ارائه می‌شود که امیدواریم روز جشن پرستاران ان شاالله مقامات خودشان اعلام کنند که موضوعات چی است؛ اما چون نهایی نشده من نمی‌توانم بگویم.
