خبرگزاری مهر – گروه استان‌ها، علی ستاری: روستای سهیلی، نگینی درخشان در دل جزیره‌ی قشم و استان هرمزگان، امروز به عنوان یکی از نمونه‌های موفق توسعه‌ی پایدار در کشور شناخته می‌شود. آنچه در سهیلی رقم خورده است، آرزویی دیرینه برای بسیاری از روستاها و شهرهای ایران به شمار می‌رود؛ آرزویی که در آن، مردم با تکیه بر توان خود، در مسیر پیشرفت و آبادانی گام برداشته‌اند، بی‌آنکه هویت بومی و زیست‌بوم طبیعی‌شان را قربانی کنند.

فراتر از عناوین جهانی و افتخارات رسمی، آنچه سهیلی را متمایز می‌سازد، تعادل هوشمندانه میان اقتصاد، محیط زیست و فرهنگ محلی است؛ الگویی که نشان می‌دهد توسعه، اگر بر پایه‌ی خرد جمعی و شناخت ظرفیت‌های بومی بنا شود، نه تنها ممکن، بلکه پایدار و الهام‌بخش است.

در سهیلی، واژه‌ی بیکاری مفهومی بی‌معنا است. وقتی از ساکنان می‌پرسی، با اطمینان و لبخند می‌گویند: «اینجا حتی یک نفر بیکار نیست.» این جمله ساده، در دل خود فلسفه‌ای بزرگ نهفته دارد؛ توسعه‌ی درون‌زا، یعنی همان مسیری که بر توان مردم استوار است، نه بر انتظار از بیرون.

اکنون سهیلی روایتی از امید و خودباوری است؛ الگویی که می‌تواند در گوشه و کنار ایران تکرار و تکثیر شود چرا که در سرزمین پهناور و زیبای ما، بی‌شمار مناطق بکر و منحصر به فرد وجود دارد که اگر همانند سهیلی، بر ظرفیت‌های طبیعی و انسانی خود تکیه کنند، می‌توانند به کانون‌های درخشان توسعه‌ی پایدار بدل شوند.

سهیلی داستانی است از زیستن با طبیعت، کار با عشق، و پیشرفت با آگاهی؛ داستانی که شنیدن و بازگو کردنش، ضرورتی است برای آینده‌ی روشن‌تر ایران؛ پس ما همراه باشید تا روایت این پیشرفت شکوهمندانه را بخوانید.

۱۵ سال تلاش بومیان سهیلی، روستای ما را جهانی کرد

مجید صلغی دهیار و رئیس شورای اسلامی روستای سهیلی در گفت‌وگو با خبرنگار مهر سخنانش را با این جمله آغاز کرده که افتخار دارم بگویم که این روستا در ۲۵ مهرماه امسال، به‌عنوان یکی از روستاهای جهانی گردشگری ثبت شد.

او افزود: ثبت جهانی سهیلی، یک‌شبه رقم نخورد بلکه حاصل بیش از ۱۵ سال کار مستمر مردم و شورای روستا و همراهی و همکاری بقیه بخش‌ها بود.

از صیادی تا گردشگری

دهیار سهیلی اظهار کرد: حدود سال ۱۳۸۸ بود که ما، یعنی شورا، دهیاری و بزرگان روستا، نشستیم و گفتیم باید برای آینده‌ی سهیلی تصمیم بگیریم؛ در گذشته بیشتر مردم صیاد بودند و قشم هم بیشتر رنگ‌وبوی تجارت داشت. اما از اوایل دهه ۹۰، وقتی مسیر جزیره به سمت گردشگری رفت، ما هم تصمیم گرفتیم سهیلی را به یک روستای گردشگری تبدیل کنیم.
نقطه‌ی شروع ما جنگل‌های حرا بود؛ نعمتی خدادادی در نزدیکی روستا؛ همان‌جا فکر کردیم باید از این ظرفیت استفاده درست کنیم.

شکل‌گیری تعاونی قایقرانان و آغاز گردشگری

وی افزود: با کمک مردم، تعاونی «قایقرانان سهیلی» تشکیل شد؛ ۱۴۵ نفر از اهالی داوطلب شدند و هرکدام یک قایق آوردند.
ما اسکله‌ای ساده داشتیم؛ بدون پارکینگ، پانتون یا امکانات خدماتی؛ فقط راه باریکی بود که قایق‌ها از آن وارد آب می‌شدند؛ با همان امکانات شروع کردیم؛ هدف‌مان این بود که گردشگران بیایند و جنگل حرا را ببیند و ما هم به گردشگران توضیح می‌دادیم که این درختان چگونه در آب شور رشد می‌کنند و چه ویژگی‌هایی دارند.

عضو شورای روستای سهیلی عنوان کرد: با حمایت مردم و استقبال گردشگران، به‌تدریج مسیر دسترسی را اصلاح کردیم، جاده ساختیم، اسکله را ایمن کردیم و قایق‌های بیشتری وارد کار شدند.

شکل‌گیری تعاونی صنایع دستی زنان سهیلی

مجید صلغی در پاسخ به این سوال که چه زمانی فروش صنایع دستی به مجموعه گردشگری سهیلی اضافه شد؟، گفت: حدود سال ۱۳۹۲ یا ۱۳۹۳ بود که دیدیم گردشگر فقط برای دیدن طبیعت نمی‌آید بلکه دنبال یادگاری و سوغاتی هم هست از این رو تلاش کردیم تا بانوان روستا را فعال کرده و از ظرفیت آن‌ها نیز استفاده کنیم؛ ما برای بانوان تعاونی تشکیل دادیم؛ ۶۵ نفر از زنان عضو شدند. کارگاه‌های کوچک در خانه‌ها شکل گرفت، از دوخت لباس‌های محلی تا ساخت زیورآلات بومی و امتداد این حرکت غرفه‌هایی را هم در اسکله سهیلی ایجاد کردیم تا خانم‌ها محصولات‌شان را مستقیماً به فروش برسانند و این کار موجب شد تا زنان روستا نقش اقتصادی پیدا کنند و خانواده‌هایی پیش تر تنها منبع درآمدی‌شان صیادی بود به درآمد پایداری از طریق تهیه و فروش صنایع دستی رسیدند.

ایجاد اقامتگاه‌های بوم‌گردی

دهیار روستای سهیلی ادامه داد: با افزایش تعداد گردشگران، متوجه شدیم ماندگاری مسافران کم است. بیشترشان صبح می‌آمدند و شب می‌رفتند از این رو برای افزایش ماندگاری مسافران، طی سال ۱۳۹۵ تصمیم گرفتیم اقامتگاه‌های بوم‌گردی ایجاد کنیم. با ۵ یا ۶ اقامتگاه شروع کردیم. همان خانه‌های قدیمی را با حفظ بافت محلی بازسازی کردیم؛ گردشگرها می‌آمدند، روز را در جنگل حرا می‌گذراندند، عصر از غرفه‌های صنایع دستی خرید می‌کردند و شب در اقامتگاه می‌ماندند و همان موقع بود که چند رستوران محلی هم ایجاد شد تا غذاهای سنتی مثل قلیه‌ماهی، کلمبا، برنج دودی و ماهی شور سرو شود؛ همان ناخداهای سابق، که روزی قایق‌دار بودند و صیادی می‌کردند حالا، رستوران و اقامتگاه دایر کرده بودند و بانوان آن‌ها نیز به کار آشپزی مشغول بودند تا گردشگران غذای سنتی و بومی را با کیفیت خانگی تناول کنند.

«از قایق تا قاشق» و تغییر شغل مردم

وی ادامه داد: امروز اگر در سهیلی غذا بخورید، مطمئن باشید هیچ آشپزی از بیرون نیامده. همه خانم‌های روستا هستند.
از همان ۱۴۵ نفری که در تعاونی قایقرانی عضو بودند، مسیر توسعه آغاز شد؛ در ابتدا تقریباً تمام مردان صیاد بودند، اما حالا بخشی از آن‌ها در گردشگری مشغولند و فقط در تابستان که مسافر کمتر است، دوباره به صید برمی‌گردند.

توسعه سایت‌های جدید گردشگری

مجید صلغی افزود: در ادامه مسیر، دیدیم گردشگر فقط به جنگل حرا بسنده نمی‌کند. بنابراین چند سایت جدید گردشگری ایجاد کردیم؛ یکی «بام سهیلی» بود که سال‌های ۱۳۹۵ و ۱۳۹۶ راه‌اندازی شد. این بام بلندترین نقطه قشم است و از آن می‌توان هم جنگل‌های شمالی و هم ساحل جنوبی جزیره را دید؛ سایت دیگر، «جاده حصار» است که بومی‌ها به شوخی به آن می‌گویند «جاده تگزاس» چرا که عروس و دامادها برای عکاسی پیش از عروسی به آنجا می‌روند. کوه‌های رنگی و بافت سنگی خاصی دارد که بهترین لوکیشن عکاسی در قشم شده است.

احیای نخلستان‌ها و برکه‌های تاریخی

وی اظهار کرد: برای حفظ بافت بومی، نخلستان‌های قدیمی را ثبت کردیم تا تغییر کاربری ندهند. همچنین چند برکه قدیمی آب که در حال نابودی بود را بازسازی و آبگیری کردیم و این کارها باعث شد فضای سنتی و تاریخی روستا حفظ شود و گردشگری هویتی پیدا کند.

ثبت ملی قایق‌های چوبی «هوری سهیلی»

دهیار سهیلی اظهار کرد: در روستای سهیلی قایق‌های چوبی وجود دارد که ما به آن «هوری» می‌گوئیم، باتوجه به ورود قایق‌های جدید این قایق‌ها در حال انقراض بودند؛ این قایق‌ها یک‌تکه‌اند و با دست ساخته می‌شوند و ما آن‌ها را به نام سهیلی ثبت ملی کردیم در کنار این ثبت ملی هر سال دو بار مسابقه‌ی قایق‌رانی با هوری‌ها برگزار می‌کنیم تا این هنر زنده بماند.

ثبت ملی آئین «حمام شتران»

وی افزود: یکی دیگر از آئین‌های محلی که ثبت ملی شده، «حمام شتران» است؛ هر سال، معمولاً در ماه دوم یا سوم سال، بومیان شترها را به دریا می‌برند تا در آب شست‌وشو کنند؛ این کار جنبه درمانی دارد؛ هم برای تمیزی و هم برای جلوگیری از بیماری. ما این آئین را مستندسازی و به ثبت ملی رساندیم.

رشد تا سطح ملی و جهانی

دهیار روستای سهیلی گفت: با تلاش‌های انجام شده تا سال ۱۴۰۲ سهیلی در فهرست ۸۳ روستای برتر گردشگری ایران قرار گرفت و در سال ۱۴۰۳ با ثبت بیش از ۵۰۰ هزار بازدیدکننده، پر بازدیدترین روستای گردشگری کشور شد.

اکنون در سال ۱۴۰۴ (۲۰۲۵ میلادی)، با اعلام سازمان جهانی گردشگری، سهیلی رسماً در فهرست «روستاهای جهانی گردشگری» ثبت شده است.

الزامات جهانی شدن چیست؟

وی ادامه داد: برای رسیدن به این مرحله، باید استانداردهای جهانی را رعایت می‌کردیم. تابلوهای راهنمای گردشگری را به سه زبان فارسی، انگلیسی و عربی نصب کردیم؛ سایت اینترنتی Soheili Village را راه‌اندازی کردیم تا هر گردشگر از هر جای دنیا بتواند درباره روستا، اقامتگاه‌ها و برنامه‌ها اطلاعات بگیرد و همچنین دوره‌های آموزشی برای فعالان گردشگری برگزار کردیم تا شیوه برخورد با گردشگر، خدمات اقامتی و حفظ محیط زیست را یاد بگیرند.

مردم سهیلی نماد احترام به محیط زیست هستند

مجید صلغی اظهارکرد: یکی از شاخصه‌های اصلی سهیلی در داوری جهانی، احترام به محیط زیست بود؛ ما از همان سال اول گردشگری، برنامه‌ی کاشت نهال حرا را اجرا کردیم؛ بومیان در فصل برداشت میوه‌های حرا، بذرها را جمع می‌کنند، در گلدان در خانه پرورش می‌دهند و پس از دو سه ماه، نهال‌ها را در نقاط نیاز جنگل می‌کارند.

هر سال ۲۰۰ هزار نهال حرا در سهیلی توسط مردم کاشته می‌شود

وی ادامه داد: هر سال حدود ۲۰۰ هزار نهال حرا به جنگل افزوده می‌شود و این کار ۱۵ سال است ادامه دارد؛ به‌طور میانگین، هر خانواده چند ده نهال می‌کارد و این تبدیل به یک آئین بومی شده است.

قایق‌های بی‌صدا برای حفظ آرامش جنگل حرا

رئیس شورای اسلامی روستای سهیلی ادامه داد: در سال ۱۳۹۸ تصمیم گرفتیم از قایق‌های بی‌صدا استفاده کنیم تا صدای موتور گردشگران را آزار ندهد و پرندگان جنگل نترسند؛ سود این قایق‌ها در تعاونی بین همه اعضا تقسیم می‌شود. مثلاً اگر تعاونی ۱۴۵ قایق دارد و سالانه ۱۴۵ میلیون تومان سود کند، به هر قایقران یک میلیون تومان می‌رسد و دهیاری فقط وظیفه‌ی ساماندهی و اخذ عوارض را دارد، ولی اصل درآمد بین مردم تقسیم می‌شود.

وی عنوان کرد: در این سال‌ها سازمان میراث فرهنگی کشور، منطقه آزاد قشم، سازمان بنادر و دریانوردی، استانداری هرمزگان و فرمانداری قشم حمایت زیادی کردند و به‌ویژه در دوره ثبت جهانی، آموزش‌ها و تسهیلاتی به فعالان گردشگری داده شد.

آمار گردشگری و ظرفیت اقامت
دهیار سهیلی گفت: روستای سهیلی با حدود ۲۴۰۰ نفر جمعیت، امروز دارای ۴۷ اقامتگاه بوم‌گردی، ۱۱ رستوران محلی، ۶ لنج تفریحی، بیش از ۱۲۰۰ تخت اقامتی ثابت و چندین غرفه صنایع دستی است؛ در بعضی روزها، تعداد گردشگران روزانه به ۱۵ هزار نفر می‌رسد؛ یعنی حدود ۶ تا ۷ برابر جمعیت روستا.

چشم‌انداز آینده روستای سهیلی چیست؟

این مقام مسئول ادامه داد: ما الان روی جذب گردشگر خارجی کار می‌کنیم. تا حالا بیشتر گردشگرها داخلی بودند.
در تلاشیم تورهای خارجی را فعال کنیم و حتی پیشنهاد داده‌ایم که کشتی‌های کروز بین‌المللی در سواحل قشم پهلو بگیرند.
اگر این اتفاق بیفتد، گردشگری ایران وارد مرحله جدیدی می‌شود. برای این کار باید دولت تمهیداتی مثل سوخت ارزان و معافیت‌های بندری برای کشتی‌ها در نظر بگیرد.

سهیلی و ژئوپارک جهانی قشم

وی ادامه داد: یکی از بخش‌های مهم سهیلی، ساختمان «ژئوپارک جهانی قشم» است. اینجا هم موزه دارد، هم مرکز آموزش گردشگری است. تجربه ژئوپارک جهانی قشم برای ما الگو بود. ما یاد گرفتیم که می‌شود بومی ماند، اما جهانی شد.

صلغی در پایان گفت: سهیلی یک نمونه از اتحاد مردم است. از ۱۴۵ قایق شروع کردیم و امروز به جهانی شدن رسیدیم. اگر تبلیغات ملی و حمایت‌های دولتی ادامه پیدا کند، سهیلی می‌تواند مقصد اصلی گردشگری پایدار در جنوب کشور شود.