همشهری‌آنلاین – مجیدجباری: انتشار خبر خشکیدن چشمه کوهرنگ، پایدارترین و پرآب‌ترین چشمه ایران، زنگ خطری جدی برای منابع آبی کشور و نشانه‌ای نگران‌کننده از فروپاشی تعادل آبی زاگرس است. خشکی یا افت شدید دبی آب در چشمه کوهرنگ، سرچشمه اصلی زاینده‌رود، رود کوهرنگ و از مهم‌ترین سرچشمه‌های کارون، بار دیگر بحران آب در زاگرس مرکزی را به صدر خبرهای محیط‌زیستی کشور بازگردانده است. این چشمه که از دامنه‌های زردکوه بختیاری می‌جوشد و یکی از قدیمی‌ترین و پایدارترین چشمه‌های ایران به‌شمار می‌رود، این روزها با کاهش بی‌سابقه حجم آب خروجی روبه‌رو شده است؛ وضعیتی که بسیاری از کارشناسان آن را نشانه‌ای از برهم‌خوردن تعادل آبی در زاگرس مرکزی می‌دانند.
فروپاشی پایدارترین منطقه آبی ایران
مدیرکل محیط زیست چهارمحال و بختیاری در پاسخ به پیگیری‌های همشهری تاکید می‌کند که چشمه هنوز به‌طور کامل خشک نشده، اما در بحرانی‌ترین وضعیت تاریخ خود قرار دارد.
محسن کریمی در گفت‌وگو با همشهری‌آنلاین توضیح می‌دهد: «در پی انتشار تصاویری از بستر خشک چشمه در شبکه‌های اجتماعی و برخی رسانه‌ها برای بررسی شرایط چشمه کوهرنگ و همچنین عوامل خشکیدن بخشی از چشمه بازدید میدانی از منطقه داشتیم. چشمه کوهرنگ دو جناح راست و چپ دارد و در حالی‌که جناح راست آن با کاهش شدید دبی آب مواجه شده است، از جناح چپ هنوز حدود ۶۰۰ لیتر در ثانیه آب خارج می‌شود. این چشمه در بدترین وضعیت خود طی سال‌های اخیر قرار دارد و تداوم این روند، پایدارترین چشمه ایران را به آستانه فروپاشی کامل می‌رساند و بحران آب در زاگرس را وارد مرحله بی‌سابقه می‌کند.»
او منشا اصلی آب این چشمه را ذوب یخچال‌های زردکوه می‌داند و می‌گوید: «در گذشته حجم این یخچال‌ها زیاد بود، اما در چند سال اخیر با تداوم خشکسالی و افزایش دما، بیشتر آن‌ها ذوب شده‌اند. سطح آبخوان منطقه کاهش یافته و همین موضوع باعث افت محسوس دبی چشمه شده است.»
چشمه ای که ۳۰ درصد آب کشور را تامین می کند + فیلم
مدیرکل محیط زیست چهارمحال و بختیاری هشدار می‌دهد که کاهش آب‌دهی چشمه کوهرنگ تاثیر مستقیم بر رودخانه‌های زاینده‌رود و کارون و اکوسیستم‌های پایین‌دست دارد و می‌تواند منابع آشامیدنی، کشاورزی و شیلات چند استان پایین‌دست را با بحران روبه‌رو کند.»
فرضیه‌های خشکی چشمه کوهرنگ
در همین حال، روح‌الله فتاحی، رئیس هیات مدیره انجمن هیدرولوژی ایران، احتمال می‌دهد که تغییرات زمین‌شناسی نیز در این پدیده نقش داشته باشد. او در این باره می‌گوید: «کاهش دبی در سرچشمه اتفاق افتاده، نه در پایین‌دست. بنابراین برداشت‌های انسانی به‌تنهایی عامل آن نیست. یکی از فرضیه‌ها، تأثیر زمین‌لرزه و جابه‌جایی لایه‌های زیرزمینی است. اگر با آغاز بارش‌های مؤثر، جریان آب به حالت عادی بازگردد، این فرضیه رد می‌شود. با این حال، کاهش بارش و تغییر اقلیم از عوامل قطعی در افت دبی چشمه‌اند.»
مدیرکل محیط زیست چهارمحال و بختیاری اما در واکنش به فرضیه‌های تاثیر انفجارهای معدنی بر مسیر آب می‌گوید:« نمی‌توان این فرضیه ها را به طور قطع رد کرد اما هیچ شواهد علمی درباره ارتباط فعالیت‌های معدنی با کاهش آب چشمه وجود ندارد.»
کریمی با تاکید بر لزوم بازنگری در سیاست‌های آبی و توسعه سدسازی توضیح می‌هد: «به جای تمرکز بر سدهای جدید، باید پروژه‌های آبخیزداری، تقویت پوشش گیاهی و نفوذ آب باران به سفره‌های زیرزمینی در اولویت قرار گیرد. ارزیابی مجدد پروژه‌های کلان آبی اقدام ضروری برای سازگاری با شرایط اقلیمی کنونی است.»
به گزارش همشهری‌آنلاین، چشمه کوهرنگ در دامنه زردکوه بختیاری قرار دارد و آب آن پس از عبور از سد کوهرنگ، از طریق تونل‌های انتقال به زاینده‌رود و سد کارون ۴ هدایت می‌شود.افت شدید دبی آب در هر دو جناح، به‌ویژه در جناح راست، علاوه بر تهدید امنیت آبی منطقه، نشانه‌ای از تسریع روند خشکی در قلب زاگرس است؛ جایی که قرن‌ها سرچشمه حیات رودهای بزرگ ایران است.
