خبرگزاری مهر، گروه استانها: کلان‌شهرها، به عنوان قلب تپنده توسعه و پیشرفت در هر کشوری، همواره با چالش‌های پیچیده‌ای روبرو بوده‌اند که یکی از مهم‌ترین آن‌ها پدیده «حاشیه‌نشینی» و «محرومیت» است.
شیراز، این نگین درخشان فرهنگ و تاریخ ایران، نیز از این قاعده مستثنی نیست. در کنار زیبایی‌های بی‌بدیل و ظرفیت‌های چشمگیرش، بخش‌هایی از این شهر با سایه‌ای از محرومیت دست و پنجه نرم می‌کنند که نه تنها بر کیفیت زندگی ساکنان آن مناطق تأثیر می‌گذارد، بلکه می‌تواند به تدریج بر سلامت اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی کلان‌شهر نیز اثرات منفی عمیقی بر جای بگذارد.
محرومیت‌زدایی از حواشی کلان‌شهر شیراز، فراتر از یک وظیفه اجتماعی، یک ضرورت راهبردی برای دستیابی به توسعه‌ای پایدار و عادلانه است.
این اقدام نه تنها به معنای رفع نیازهای اولیه و زیرساختی، بلکه شامل بازگرداندن کرامت انسانی، تقویت هویت محلی، ایجاد فرصت‌های برابر و انسجام‌بخشی به بافت اجتماعی شهر است.
گفتگوی که پیش رو دارید، به بررسی ابعاد مختلف اهمیت این موضوع حیاتی می‌پردازد و تلاش می‌کند تا ضرورت توجه جامع و همه‌جانبه به این مناطق را برای ساختن شیرازی یکپارچه، پویا و عاری از هرگونه تبعیض و محرومیت، تبیین کند.
حاشیه‌نشینی، چالش اصلی محرومیت‌زدایی شیراز
سرهنگ مجید علی پور فرمانده قرارگاه احمد بن موسی (ع) سپاه فجر فارس در گفتگو با خبرنگار مهر به تشریح فعالیت‌های قرارگاه محرومیت‌زدایی احمد بن موسی (ع) سپاه فجر در شهرستان شیراز پرداخت و گفت: یکی از مهم‌ترین چالش‌ها در سطح کشور، حاشیه‌نشینی است و حاشیه‌نشینی به سکونت افراد در حاشیه شهرهای بزرگ اطلاق می‌شود که از زیرساخت‌های اولیه مانند خدمات بهداشتی، آموزش، امنیت و مسائل فرهنگی محروم هستند.
وی ادامه داد: در شهرستان شیراز، بخش زیادی از جمعیت در این مناطق حاشیه‌ای قرار دارند، و برخی از این حاشیه‌ها در داخل شهر و در بافت قدیم، به‌ویژه اطراف حرم، قرار گرفته‌اند. این مناطق جز اهداف اصلی قرارگاه محرومیت‌زدایی قرار دارند و طی سال‌ها اقدامات متعددی برای رفع محرومیت در آن‌ها صورت گرفته است.
فرمانده قرارگاه احمد بن موسی (ع) سپاه فجر فارس با اشاره به همکاری شهرداری شیراز در اجرای «طرح کرامت» افزود: این طرح شامل ۳۱ محله به عنوان محلات محروم است که با همکاری شهرداری، تعداد این محلات به ۴۰ افزایش یافته است. بر اساس سند رفع محرومیت که تهیه شده، و با کمک بودجه عمرانی اختصاص یافته از سوی شهرداری، پروژه‌های عمرانی متعددی در این محلات اجرا می‌شود تا وضعیت زندگی ساکنان بهبود یابد.
اصول کار قرارگاه احمد بن موسی (ع) بر مبنای اقدامات ریشه‌ای و اساسی است
سرهنگ علی پور با اشاره به این نکته که اصول کار این قرارگاه بر مبنای کار ریشه‌ای و اساسی است و باید اقدامات به صورت بلندمدت و راهبردی صورت گیرد، گفت: در این راستا، نیازهای اولیه مانند رفع محرومیت‌های زیرساختی، امکانات بهداشتی و درمانی در محله‌هایی که از حداقل‌های زندگی مانند زیر آسفالت محروم هستند، در اولویت قرار دارد. این نیازهای روزمره و فوری، مانند نبود امکانات، حس محرومیت و نارضایتی مردم را افزایش می‌دهد و باید با پروژه‌های عمرانی زودبازده برطرف شوند، زیرا این نوع پروژه‌ها سریع نتیجه می‌دهند و به بهبود وضعیت روزمره مردم کمک می‌کنند.
وی با اشاره به پیگیری الحاق روستاهای حاشیه شیراز به این کلان‌شهر ادامه داد: این رویکرد به دلیل سیاست‌های گذشته و ترک فعل‌ها، وضعیت حاشیه‌نشین‌های اطراف شیراز را نگران‌کننده کرده است، چرا که جمعیت زیادی در این مناطق ساکن هستند و روز به روز بر تعداد آن‌ها افزوده می‌شود و مدیریت دهیاری‌ها و شوراهای روستاها پاسخگوی نیازهای این مناطق نیستند،
جانشین فرمانده سپاه فجر در قرارگاه اجتماعی احمد بن موسی (ع) افزود: قانون تصریح می‌کند این مناطق باید به عنوان مناطق مستقل شهرداری به شهرهای بزرگ الحاق شوند. این اقدام، که به عنوان راهبردی برای رفع محرومیت‌ها در نظر گرفته شده، توسط شهرداری و شورای شهر شیراز پذیرفته شده و در حال پیگیری است، و نمایندگان مجلس نیز حمایت می‌کنند. تسریع در این فرآیند، به ویژه پس از موفقیت الحاق روستای گویم به شهر شیراز، می‌تواند گام مهمی در کاهش محرومیت‌ها و بهبود وضعیت این مناطق باشد.
اجرای بیش از یک میلیون و ۲۰۰ هزار مترمربع آسفالت روستایی
سرهنگ علی پور در بخش دیگری از این گفتگو به بودجه‌های محرومیت زدایی شیراز اشاره کرد و گفت: این قرارگاه به صورت قرارگاهی مستقل عمل نمی‌کند، بلکه با عقد قراردادهای سالانه با این مجموعه، در حوزه‌های فنی، عمرانی، اشتغال، امنیت غذایی، خدمات اجتماعی و فرهنگی فعالیت می‌کند. بر اساس نیازهای محلات هدف، برنامه‌هایی تدوین و اجرا می‌شود که بخشی از اعتبار مورد نیاز از طریق این قراردادها جذب می‌گردد.
وی ادامه داد: علاوه بر این، بخشی از اعتبارات از طریق کارهای مشترک با دستگاه‌های مختلف مانند فرمانداری، بنیاد مسکن، اداره ورزش و جوانان و نوسازی مدارس تأمین می‌شود. این همکاری‌ها منجر به اجرای پروژه‌های بزرگی مانند بهسازی معابر روستایی در شهرستان شیراز شده است؛ در طی دو سال گذشته، بیش از یک میلیون و ۲۰۰ هزار متر مربع معابر روستایی آسفالت شده است که معادل کاری است که در ۱۵ سال در حالت عادی انجام می‌شد. نمونه دیگر، ساخت زمین چمن مصنوعی در پنج روستا است که با کمک نمایندگان مجلس آغاز شده و تا پایان سال جاری به اتمام می‌رسد.
همکاری‌های گسترده برای توسعه مناطق محروم شیراز
فرمانده قرارگاه احمد بن موسی (ع) سپاه فجر فارس افزود: در حوزه ورزش، پروژه‌های مشترکی مانند ساخت زمین‌های چمن مصنوعی در روستاها انجام شده است. اعتبارات محرومیت‌زدایی از طریق قرارگاه کوثر سپاه تأمین می‌شود و بخشی از آن در قالب کارهای مشترک با دستگاه‌های دولتی و شهرداری شیراز صرف پروژه‌های عمرانی و اجتماعی می‌گردد. همچنین، پروژه‌های بزرگ عمرانی قرارگاه از منافع مادی خود نیز بهره‌مند می‌شوند که این منافع صرف توسعه و اجرای پروژه‌های محرومیت‌زدایی در محلات هدف می‌شود. در مجموع، این رویکرد چندجانبه و همکاری‌های متنوع، هدف اصلی را که کاهش محرومیت و توسعه مناطق کم‌برخوردار است، دنبال می‌کند.
وی همچنین با تاکید بر اهمیت و نقش ظرفیت‌های مردمی در اجرای پروژه‌ها و اقدامات مختلف محرومیت زدایی گفت: هر جا زمینه مشارکت مردم فراهم شده، شاهد جهش‌های بزرگ و اقدامات قابل توجهی بوده‌ایم. این مشارکت در حوزه‌های خدماتی و اجتماعی نقش مهمی دارد و نمونه‌هایی از آن شامل تهیه و توزیع لوازم‌التحریر، بسته‌های معیشتی، آزادسازی زندانیان جرایم غیرعمد و مرمت منازل محرومین است که اغلب توسط گروه‌های جهادی انجام می‌شود. بخشی از این فعالیت‌ها نیز توسط قرارگاه‌های مربوطه و با همکاری دستگاه‌هایی مانند شهرداری صورت می‌گیرد و منابع مالی این اقدامات عمدتاً توسط خود گروه‌های مردمی و جهادی تأمین می‌شود.
وی با ذکر نمونه‌ای در این راستا ادامه داد: پروژه آسفالت یکی از روستاهای اطراف شیراز با استفاده از ظرفیت‌های مردمی بهره‌برداری شد و مردم در این پروژه‌ها کمک کردند.
حمایت از کارآفرینان با ایجاد کارگاه‌های اشتغال زایی
فرمانده قرارگاه احمد بن موسی (ع) سپاه فجر فارس افزود: در حرکت‌های جهادی و قرارگاهی، همه باید همکاری و کمک کنند؛ چه در حوزه مطالبه‌گری، چه در کمک‌های مالی و چه در سایر زمینه‌هاست و کار قرارگاهی با هدف رفع محرومیت‌ها ادامه دارد و با حمایت و همکاری مردم و دستگاه‌ها، این مسیر پیشرفت می‌کند.
سرهنگ علی پور به موضوع اشتغال زایی در حوزه رفع محرومیت مناطق محروم شیراز اشاره کرد و گفت: یکی از این فعالیت‌ها ایجاد کارگاه‌های اشتغال است، که هدف آن حمایت از کارآفرینانی است که توان تولید و تجربه لازم را دارند، اما ممکن است از نظر مالی و تأمین مکان مشکل داشته باشند. در این راستا، مکان‌هایی در مجموعه‌های سپاه و همچنین مجموعه‌های بیرونی به عنوان کارگاه‌های اشتغال ساخته شده و در اختیار این افراد قرار می‌گیرد.
وی ادامه داد: در مواردی نیاز به دستگاه‌ها و تجهیزات خاص است؛ یعنی فرد یا خانواده‌ای که توان تولید و تجربه لازم را دارد، اما تجهیزات مورد نیاز برای تولید محصول را ندارد. در این حالت، ظرفیت سنجی و امکان‌سنجی انجام و تجهیزات مورد نیاز در اختیار آن‌ها قرار می‌گیرد تا بتوانند تولید را آغاز کنند.
جانشین فرمانده سپاه فجر در قرارگاه اجتماعی احمد بن موسی (ع) با اشاره به تمرکز بر عرضه محصولات تولیدی در این کارگاه‌ها تصریح کرد: این فرآیند شامل زنجیره‌ای است که از تهیه مواد اولیه تا فروش نهایی محصول را در بر می‌گیرد و هر حلقه‌ای باید به حلقه‌های دیگر متصل باشد تا زنجیره تولید و اشتغال بتواند بار اقتصادی و تولیدی را تحمل کند. برای حمایت از این زنجیره، کارگاه‌ها و مکان‌هایی برای عرضه محصولات، چه به صورت موقت و چه دائم، فراهم می‌شود تا به توسعه اشتغال کمک کندو این اقدامات بخشی از سیاست‌های اصلی قرارگاه در حوزه اشتغال است.
