همشهری آنلاین - گروه سیاسی: روزنامه تلگراف با استناد به یک سایت فروش بازی‌های کودکان نوشت که در روسیه، نسخه‌های اسباب‌بازی و انفجاری از پهپادهای مرگبار ژرانیوم ۲، برای کودکانی تا سن ۳ سال فروخته می‌شود.
پلتفرم خرید اینترنتی اوزون – که معادل روسی آمازون محسوب می‌شود – در فهرست محصولات خود یک «هواپیمای اسباب‌بازی پرتابی با دست» را عرضه کرده که طراحی آن از پهپاد ایرانی ژرانیوم ۲ الگوبرداری شده است.
این مدل‌های انتحاری برای کودکان ۳ سال به بالا تبلیغ شده و در توضیحات محصول به‌عنوان «هدیه‌ای ایده‌آل برای میهن‌پرستان کوچک و فاتحان آینده آسمان» معرفی شده‌اند؛ با این استدلال که موجب رشد «هماهنگی، دقت و تخیل» در کودکان می‌شوند.
در کنار نسخه مخصوص کودکان، اوزون نسخه‌ای مخصوص بزرگسالان نیز می‌فروشد که در دماغه‌ی آن یک فشفشه آتشزا نصب شده و پس از پرتاب، بر اثر برخورد منفجر می‌شود.
در ویدیوهای تبلیغاتی هر ۲ مدل، دستی کودکانه پهپاد اسباب‌بازی را به آسمان پرتاب می‌کند و سپس فشفشه جلوی آن با صدایی مهیب منفجر می‌شود؛ تقلیدی از کلاهک ۳۰ تا ۵۰ کیلوگرمی پهپاد واقعی ژرانیوم ۲.
قیمت نسخه کودکانه ۳۵۱ روبل (حدود ۳ و ۲۹ صدم پوند) و مدل بزرگسالان ۴۸۰ روبل (حدود ۴ و نیم پوند) اعلام شده است.
این پهپادهای اسباب‌بازی ظاهرا توسط واحد مخفی پهپادی روسیه موسوم به «شاهین‌های استالین» تولید یا عرضه می‌شوند؛ گروهی که نام خود را از خلبانان نخبه نیروی هوایی شوروی در جنگ جهانی دوم گرفته و در تبلیغات خود از همان نمادگرایی سوسیالیستی-رئالیستی دوران شوروی استفاده می‌کند.
هرچند این واحد نظامی پاسخی به درخواست تایید تلگراف نداده، اما کانال رسمی تلگرام آنها پیوند مستقیمی به فروشگاه اوزون دارد؛ جایی که پهپادهای اسباب‌بازی، لباس‌های تبلیغاتی و سایر کالاهای نشان‌دار به فروش می‌رسند.
پهپادهای واقعی ژرانیوم ۲ حدود ۳ و نیم متر طول، ۲ و نیم متر عرض و ۲۰۰ کیلوگرم وزن دارند و به نماد اصلی حملات انتحاری روسیه بدل شده‌اند.
طراحی بسته‌بندی این اسباب‌بازی‌ها کاملا مشابه بسته‌های تبلیغاتی در وب‌سایت «شاهین‌های استالین» است؛ سایتی که حتی آگهی‌های جذب نیرو برای ارتش روسیه منتشر می‌کند. این موضوع نشان می‌دهد که این محصولات ممکن است بخشی از برنامه‌ی مسکو برای نظامی‌سازی کودکان باشند.
در یکی از این آگهی‌ها، پیشنهاد شده است که علاقه‌مندان می‌توانند به‌عنوان «وحشت دفاع هوایی ناتو» با حقوق ماهانه ۹۶۰ هزار و ۵۰۰ روبل (۹۰۰۰ پوند) به‌عنوان خلبان پهپاد استخدام شوند. همچنین فرصت‌های کاری برای برقکاران و مکانیک‌ها نیز ذکر شده است.
تلگراف موفق به تهیه مستقیم این محصول برای بررسی نشد، اما تصاویر و نظرات کاربران اوزون از ۲۳ تا ۲۵ اکتبر، شامل عکس‌هایی از بسته‌بندی و خود کالا بود.
یکی از خریداران با نام «رینات تی» از «کیفیت و کشندگی بالا» ابراز رضایت کرده بود. کاربری دیگر این پهپاد را «اسباب‌بازی باحالی» توصیف کرده و شوخی کرده بود که «پستچی‌ها را ترسانده، چون فکر کرده‌اند واقعی است».
آدرس مرتبط با فروشگاه اوزون (Ozon) در منطقه ویژه اقتصادی آلابوگا در جمهوری تاتارستان روسیه ثبت شده است؛ جایی که بزرگترین کارخانه‌های ساخت پهپاد روسیه قرار دارند و هزاران پهپاد ژرانیوم ۲ و ماکت‌های چوبی و فومی آنها در آنجا تولید می‌شود.
صدها عکس تبلیغاتی و ویدیوهای استخدامی منتشرشده در کانال تلگرام پلی‌تکنیک آلابوگا، نوجوانانی را نشان می‌دهد که در این مجموعه در حال ساخت یا برنامه‌نویسی پهپاد ژرانیوم ۲ هستند. دانش‌آموزان پس از پایان پایه نهم (۱۴ تا ۱۵ سالگی) به‌عنوان کارآموز جذب می‌شوند و طبق گزارش‌ها، ماهانه حدود ۳۵ هزار روبل (۳۳۰ پوند) حقوق دریافت می‌کنند.
در گزارشی مشترک از رسانه‌های مستقل پروتکل و رازوروت (Protokol و Razvorot) در سال ۲۰۲۳ آمده بود که نوجوانان در این مجموعه تحت رفتارهای خشن، ساعات کاری طولانی و شرایط سخت قرار دارند.
گمان می‌رود واحد «شاهین‌های استالین» با کارخانه‌ی آلابوگا ارتباط داشته باشد، هرچند جزئیات این رابطه روشن نیست.
پایگاه آلابوگا به پرسش‌های تلگراف درباره‌ی ارتباطش با این محصولات پاسخ نداد.
پلتفرم اوزون در پاسخ نوشت: «اوزون طیف گسترده‌ای از کالاهای مصرفی را عرضه می‌کند و در زمینه‌ی محصولات نظامی تخصصی ندارد. هر فروشنده‌ای می‌تواند کالای خود را روی پلتفرم ما عرضه کند، مادامی که فروش آن در چارچوب قوانین روسیه مجاز باشد. ما تمام گواهی‌های انطباق و مدارک لازم، به‌ویژه برای کالاهای کودکان و مواد آتشزا مانند فشفشه‌ها، را بررسی می‌کنیم و در صورت عدم تأیید، محصول را از سایت حذف می‌کنیم.»
کمی پس از تماس تلگراف با این شرکت، یکی از ۳ فهرست محصول – مدل بزرگسالان با فشفشه‌ی انفجاری – از سایت حذف شد.
سخنگوی شرکت گفت که آنها در حال «بررسی مجدد مدارک طبق روال استاندارد» هستند.
