به گزارش مشرق، پایگاه خبری العهد در یادداشتی درباره تعیین نماینده توسط دولت آمریکا در عراق نوشت: پس از اعلام انتصاب «مارک ساوایا» به‌عنوان نماینده ویژه «دونالد ترامپ» رئیس‌جمهور آمریکا در امور عراق، او در نخستین اظهارات رسانه‌ای خود اعلام کرد که مأموریتش «بر بازسازی اعتماد و تقویت شراکت راهبردی میان بغداد و واشنگتن متمرکز است».

سافایا افزود: روابط دو کشور در مرحله‌ای قرار دارد که نیازمند ارتباطی مستقیم و صادقانه برای خدمت به منافع دو ملت است.

سافایا ادعا کرد که آمریکا قصد تحمیل هیچ دستورکاری به عراق را ندارد، بلکه در پی حمایت از دولتی مستقل است که قادر به اتخاذ تصمیمات حاکمیتی خود باشد.

وی افزود هدفش همکاری با تمامی طرف‌های سیاسی، دینی و اقتصادی عراق و تضمین ثبات و شکوفایی این کشور و تبدیل آن به شریکی واقعی برای آمریکا، دور از منازعات منطقه‌ای است.

اظهارات ساوایا، مسیحی کلدانیِ عراقی‌تبار، حرف تازه‌ای نبود؛ چراکه چنین تعابیری پیش‌تر بارها از زبان «پل برمر» حاکم غیرنظامی آمریکا پس از سقوط رژیم بعث در سال ۲۰۰۳ و نیز از سوی «برت مک‌گورک» نماینده ویژه پیشین آمریکا در امور عراق و دیگر سیاستمداران ارشد آمریکایی در دولت‌های مختلف تکرار شده بود.

در واقع، تازگی این انتصاب نه در محتوای سخنان، بلکه در زمان، هویت و مأموریت فرد انتخاب‌شده نهفته است.

از نظر زمانی، انتصاب این چهره اقتصادی که در آمریکا به دلیل فعالیت در حوزه تولید داروهای حاوی «کانابیس پزشکی» و مالکیت زنجیره فروشگاه‌های Leaf & Bud شناخته می‌شود، مدت کوتاهی پس از اظهارات انتقادی ترامپ درباره عراق در نشست سران شرم‌الشیخ رخ داد. ترامپ در آن سخنرانی و در حضور «محمد شیاع السودانی» نخست‌وزیر عراق گفته بود: عراق کشوری است که نفت زیادی دارد، به اندازه‌ای که نمی‌دانند با آن چه کنند و همین خود یک مشکل بزرگ است، وقتی چیزی زیادی داری و نمی‌دانی چگونه از آن استفاده کنی.

به‌نظر می‌رسد میان اظهارات ساوایا و تصمیم ترامپ برای انتصاب فرستاده‌ای ویژه، رابطه‌ای مستقیم وجود دارد؛ تصمیمی که برخلاف روال اداری معمول، نه از مسیر وزارت خارجه و سفارتخانه، بلکه مستقیماً از سوی رئیس‌جمهور اتخاذ شد. تحلیلگران در این باره معتقدند که ترامپ بدون عبور از سلسله‌مراتب بروکراتیک واشنگتن که معمولاً تصمیمات را کند و کم‌اثر می‌کند، به‌دنبال تصمیم‌گیری سریع و شخصی است.

هم‌زمانی با کاهش نمادین نیروهای آمریکایی در عراق

این اقدام همچنین در شرایطی صورت گرفت که آمریکا چندی پیش بخشی از نیروهای خود را از پایگاه‌های بغداد و الانبار خارج کرد. «شون بارنل» سخنگوی وزارت دفاع آمریکا اوایل ماه جاری میلادی اعلام کرده بود که «کاهش نیروها مطابق با دستور رئیس‌جمهور و هماهنگی با کمیته عالی نظامی مشترک آمریکا و عراق انجام می‌شود» و این اقدام «گامی در جهت انتقال به شراکت امنیتی پایدار میان دو کشور» است. به گفته او، این رویکرد جدید قرار است «امنیت دو کشور را تقویت کرده، زمینه توسعه اقتصادی و جذب سرمایه‌گذاری خارجی در عراق را فراهم کند.»

با این حال، بعید به نظر می‌رسد آمریکا پیش از یافتن جایگزینی مطمئن برای حضور نظامی خود، اقدام به خروج واقعی از عراق کرده باشد. تحلیلگران بر این باورند که واشنگتن در پی جایگزین‌ کردن نفوذ نظامی با نفوذ اقتصادی است؛ چراکه سیاست ترامپ، به‌عنوان یک تاجر، بر کاستن هزینه جنگ‌ها و افزایش درآمد از مسیر تجارت و نفوذ مالی استوار است؛ همان چیزی که می‌توان آن را «تحمیل قدرت از راه سرمایه، نه سلاح» توصیف کرد.

اقتصاد؛ پوشش جدید نفوذ سیاسی

به‌روشنی پیداست که دولت آمریکا در حال آماده‌سازی بسترهای لازم برای ورود گسترده شرکت‌های آمریکایی به بازار عراق است، به‌ویژه در بخش‌های نفت، تسلیحات، امنیت و فناوری دیجیتال. حضور این شرکت‌ها به‌معنای کنترل بخشی از سرمایه‌های ملی عراق و دسترسی به اطلاعات حساس نهادهای دولتی و خصوصی است.

از سوی دیگر، این شرکت‌ها معمولاً برای حفاظت از تأسیسات و کارکنان خود از شرکت‌های امنیتی خارجی – عمدتاً آمریکایی – استفاده می‌کنند؛ شرکت‌هایی که اغلب با نهادهای اطلاعاتی آمریکا و حتی رژیم صهیونیستی ارتباط دارند.

تحلیلگران احتمال می‌دهند که انتصاب مارک ساوایا بخشی از راهبرد ترامپ برای بازچینی نقشه نفوذ در غرب آسیا و تلاشی برای تضعیف و تقسیم نیروهای محور مقاومت، از جمله گروه‌های عراقی، از طریق فشار غیرمستقیم برای خلع سلاح و دورکردن آن‌ها از ایران باشد.

انتخاب فردی با ریشه‌های عراقی، تسلط به زبان عربی و شناخت فرهنگی از جامعه عراق، می‌تواند ارتباط مستقیم و بی‌واسطه با جریان‌های سیاسی، مذهبی و قومی را تسهیل کند. علاوه بر آن، مسیحی بودن ساوایا ممکن است زمینه تعامل بیشتر اقلیت‌ها با او را فراهم کند.

او احتمالاً خواهد کوشید تا از مسیر شعارهای توسعه اقتصادی، به بهانه حل مشکلات معیشتی، صنعتی و کشاورزی، به درون ساختار تصمیم‌سازی سیاسی عراق نفوذ کند. در واقع، بر اساس تعبیر ترامپ مبنی بر این‌که «عراقی‌ها نمی‌دانند چگونه از ثروت نفتی خود استفاده کنند»، مأموریت ساوایا چیزی جز «آموزش چگونگی مدیریت ثروت، مطابق با منافع واشنگتن» نیست.

دولت آینده عراق؛ ازمون نخست ساوایا

بر این اساس، نخستین آزمون جدی ساوایا، تلاش برای تأثیرگذاری بر فرایند تشکیل دولت جدید عراق پس از انتخابات یازدهم نوامبر آینده خواهد بود؛ دولتی که از نگاه واشنگتن باید در چارچوب منافع آمریکا شکل بگیرد. با این حال، موفقیت او در این مسیر قطعی نیست.

در حالی که هنوز برای قضاوت درباره نتیجه این مأموریت زود است، روشن است که مسیر پیش روی فرستاده جدید واشنگتن در بغداد، هموار و بی‌مانع نخواهد بود.