در تمام تاریخ، هرگاه سایه جنگ، تورم یا بحران بر اقتصاد جهان افتاده، نگاه‌ها دوباره به طلا برگشته است. در قرن بیستم، حتی زمانی که ارزهای ملی از پشتوانه طلا جدا شدند، این فلز گرانبها جایگاه خود را به‌عنوان «پناهگاه امن سرمایه» حفظ کرد. در روزگاری که ارزش پول می‌تواند در یک شب دگرگون شود، طلا همچنان نماد اعتماد و پایداری است. به واسطه پلتفرم‌های آنلاین نیز امروز خرید و فروش طلا دیگر در مغازه‌ها و صندوقچه‌ها خلاصه نمی‌شود؛ بلکه با چند کلیک می‌توان دارایی طلایی داشت که در دسترس است.
پلتفرم‌های آنلاین، سنت هزارساله طلا را با سرعت و شفافیت دنیای امروز پیوند داده‌اند و سرمایه‌گذاری در این فلز گرانبها را برای همه، حتی با سرمایه اندک، ممکن کرده‌اند. این تحول نه‌تنها ساختار یکی از قدیمی‌ترین بازارهای ایران را دگرگون کرده، بلکه نشان می‌دهد فناوری چگونه می‌تواند اعتماد سنتی را زنده و سرمایه را در عصر بحران‌ها پایدار نگه دارد.
داده‌ها و آمارهای بازار نشان می‌دهد که اقبال عمومی به پلتفرم‌های آنلاین خرید و فروش طلا، به طور چشمگیری در حال افزایش است. این روند، تحولی اساسی در یکی از سنتی‌ترین عرصه‌های سرمایه‌گذاری ایران محسوب می‌شود. بررسی‌ها حاکی از آن است که در ماه‌های اخیر، حجم معاملات در این پلتفرم‌ها رشد بی‌سابقه‌ای را تجربه کرده است.
دلایل این استقبال را می‌توان در ویژگی‌های ذاتی این پلتفرم‌ها جستجو کرد: شفافیت قیمت‌گذاری مبتنی بر نرخ جهانی، دسترسی ۲۴ ساعته و حذف ریسک‌های نگهداری فیزیکی. این آمار به وضوح نشان می‌دهد که دیجیتالی‌شدن، نه یک انتخاب، که پاسخ طبیعی بازار به نیاز برای سرعت، امنیت و شفافیت بیشتر است. به نظر می‌رسد این روند، فصل تازه‌ای را در تاریخ سرمایه‌گذاری طلای ایران آغاز کرده است.
در ماه‌های اخیر، طلا بار دیگر به تیتر اصلی بازارهای جهانی بازگشته است. قیمت هر اونس طلا که تا سال ۲۰۲۲ در محدوده نسبتاً ثابتی نوسان داشت، از ابتدای سال ۲۰۲۴ وارد مسیر صعودی تازه‌ای شد و تنها در چند ماه بیش از ۴۰ درصد رشد در بازار جهانی را تجربه کرد.
اما دلیل این موج تازه اقبال چیست؟ از یک‌سو، افزایش تنش‌های ژئوپولیتیک در خاورمیانه و شرق اروپا، فضای نااطمینانی را در اقتصاد جهانی تشدید کرده است. از سوی دیگر، سیاست‌های انقباضی بانک‌های مرکزی و نگرانی از رکود اقتصادی، سرمایه‌گذاران را به سمت دارایی‌های امن‌تر سوق داده است. در چنین فضایی، طلا دوباره همان نقش دیرینه‌اش را بازی می‌کند: سپری در برابر نوسان، تورم و بی‌ثباتی.
در عین حال، افزایش خرید طلا از سوی بانک‌های مرکزی، به‌ویژه در اقتصادهای نوظهور، به عنوان ابزاری برای تنوع ذخایر ارزی، بر تقاضای جهانی افزوده است. این عوامل، همراه با رشد تقاضای سرمایه‌گذاران خرد در بازارهای آنلاین، باعث شده طلا مجددا روند صعودی بگیرد.
مطابق نمودار بالا، از سال 2022 تقاضا برای طلا از سمت بانک‌های مرکزی و همچنین به منظور سرمایه‌گذاری توسط صندوق‌ها و شرکت‌های بزرگ افزایش چشمگیری یافته، در سوی مقابل تقاضای این فلز گرانبها برای ساخت جواهرات با کاهش محسوسی همراه بوده است.
در ایران، طلا هم‌زمان به خاطر تغییر ارزش دلار نسبت به ریال نیز صعود می‌کند. در یک ماه اخیر، پس از فعال شدن مکانیزم ماشه و ناامیدی مردم از گشایش اقتصادی، رشد قیمت دلار نیز شدت گرفت.
در نتیجه این شرایط شاهد رکوردشکنی قیمت طلای ۱۸ عیار در ایران بودیم که هر گرم آن به حدود 11 میلیون و 350 هزار تومان رسید. این جهش، حاصل هم‌افزایی فشار دلار و تقاضای ناگهانی طلا است.
باید توجه داشت در سالی که گذشت، سرمایه‌گذاران ایرانی با بازاری پرنوسان و تصمیم‌هایی دشوار روبه‌رو بودند. نرخ بالای تورم، تغییرات ارزی و فضای نامطمئن سیاست‌های اقتصادی، بسیاری را واداشت تا به دنبال دارایی‌هایی بگردند که نه‌تنها ارزش خود را حفظ کنند، بلکه از تورم پیشی بگیرند. داده‌ها نشان می‌دهد در این میان، طلا بیش از هر بازار دیگری توانسته انتظارات را برآورده کند.
بازدهی طلا در قالب هر گرم طلای ۱۸ عیار از ابتدای سال 1403 تا به امروز (10 آبان 1404) به حدود 226 درصد رسیده است؛ رقمی که از دلار به‌مراتب بالاتر است. بیت‌کوین نیز با وجود بازدهی خیره‌کننده، رشدی کمتر از 200 درصد را در این بازه زمانی (از نظر ریالی) ثبت کرده است. البته بیت کوین هنوز برای روز مبادا چندان مطمئن به نظر نمی‌رسد.
دشواری تبدیل این دارایی به نقدینگی، این رمزارز را به گزینه‌ای پرریسک برای سرمایه‌گذاران محتاط بدل کرده است. همچنین ارزیابی مکانیزم‌های موثر بر این شکل از دارایی، برای فردی که قصد ندارد هر روز اخبار اقتصاد جهانی را دنبال کند، مبهم است.
در اقتصاد ایران، قیمت طلا و دلار معمولاً مسیری مشابه را طی می‌کنند؛ چرا که هر دو برای صعود از یک منبع مشترک تغذیه می‌کنند: نرخ تورم و انتظارات ارزی. وقتی ارزش ریال کاهش می‌یابد یا چشم‌انداز تورم بالا می‌رود، سرمایه‌گذاران به دنبال پناهگاه‌هایی برای حفظ قدرت خرید خود می‌گردند. در این میان، هم دلار و هم طلا جذاب می‌شوند و با هم رشد می‌کنند اما با این وجود با هم تفاوت دارند.
نگهداری دلار در ایران همیشه با محدودیت‌ها و ریسک‌های قانونی همراه بوده است، اما در این سال‌ها، بانک مرکزی یا دیگر دستگاه‌های دولتی محدودیتی برای نگهداری طلا نداشته‌اند و حتی سیاست دولت در بعضی بازه‌های زمانی این بوده است که نگهداری طلا را تشویق کند. این موضوع تا جایی پیش رفته است که حتی صندوق‌های طلا از مالیات معاف بوده‌اند.
در ادامه مقایسه بازدهی بازارها، نگاهی دقیق‌تر به درون بازار طلا نشان می‌دهد که طلای آبشده در سال گذشته بیشترین بازدهی را در مقایسه با انواع سکه‌های طلا داشته است.
دلیل این رشد بالاتر طلای آبشده در این است که ساختار بازار آن متفاوت است. ویژگی اصلی آن، قیمت‌گذاری شفاف و هم‌سویی مستقیم با نرخ جهانی طلا و دلار است؛ عاملی که موجب می‌شود ریسک حباب قیمتی، مانند آنچه گاه در بازار سکه دیده می‌شود، در این بازار کمتر باشد. بانک مرکزی برای کنترل قیمت‌ها عموما در بازار سکه مداخله دارد؛ اما مداخله بانک در بازار طلا به دلیل تعداد زیاد عرضه‌کنندگان نشدنی است. از سوی دیگر، ورود پلتفرم‌های آنلاین خرید و فروش طلای آبشده، شکل تازه‌ای از دسترسی را به این بازار آورده است.
طبق گزارش رسمی پلتفرم طلاین، در دوران جنگ 12 روزه، حجم معاملات و مراجعات کاربران به این سامانه تا 82 درصد افزایش یافت و شاخص تمایل بازار به خرید در پایان بحران، در سطح مثبت باقی ماند.
پشتیبانی ۲۴ ساعته این پلتفرم‌ها و تحویل فیزیکی طلا با وجود سختی‌های دوران جنگ، از جمله اقداماتی بود که به حفظ اعتماد و استمرار فعالیت بازار کمک کرد و نشان داد که فناوری می‌تواند حتی در اوج بحران، سرمایه را امن و در دسترس نگه دارد.
طلای آبشده، به‌دلیل قیمت‌گذاری شفاف و ارتباط مستقیم با نرخ جهانی طلا و دلار، اکنون نه فقط کالایی برای خرید و فروش، بلکه ابزاری برای مدیریت مالی شخصی شده است. پلتفرم‌های طلا نشان دادند که فناوری می‌تواند سنت دیرینه طلا را با امنیت و سهولت عصر دیجیتال پیوند دهند.
با این اتفاقات است که امروز افراد می‌توانند حتی با مبالغ بسیار اندک حتی در حد چند سوت طلا در این بازار حضور پیدا کنند و دارایی خود را به شکل مطمئن‌تری حفظ کنند. چنین قابلیتی باعث شده طلای آبشده علاوه بر یک ابزار سرمایه‌گذاری صرف، به مسیر هوشمندانه‌ای برای صیانت از ارزش پول تبدیل شود؛ مسیری که میان سنت دیرینه طلا و فناوری روز، پلی محکم ساخته است.
