عصرایران؛ رضا غبیشاوی – با رد قطعنامه شورای امنیت درباره وضعیت منطقه "صحرا" از سوی جبهه "پولیساریو"، آینده این منطقه در ابهام قرار گرفته است. آیا آرامش فعلی ادامه می یابد یا با جنگ و درگیری جدیدی رو به رو خواهیم بود.
شورای امنیت سازمان ملل متحد به تازگی قطعنامه ای را تصویب کرد که از راه حل کشور مراکش (مغرب) برای منطقه صحرا / صحرای غربی، حمایت می کند.
این قطعنامه که از سوی امریکا ارائه شد منطقه صحرا / صحرای غربی را به عنوان بخشی از خاک کشور مراکش به رسمیت می شناسد و همزمان این منطقه به صورت فدرالی به عنوان بخشی از کشور مراکش اداره خواهد شد.
منطقه صحرا یا صحرای غربی مساحت 266 هزار کیلومتر مربع ( معادل 1.5 برابر مساحت استان کرمان یا 3 برابر مساحت استان اصفهان ) و نیم میلیون نفر جمعیت دارد. منطقه صحرا در غرب آفریقاست که از شما با مراکش، از شرق با الجزایر و موریتانی همسایه است. از غرب هم به اقیانوس آرام ساحل طولانی دارد.
با این قطعنامه، شورای امنیت سازمان ملل متحد برای اولین بار تایید می کند منطقه صحرا متعلق به کشور مراکش است و به حاکمیت مراکش بر صحرای غربی مشروعیت حقوقی می دهد.
قبل از این، دولت ترامپ و بسیاری از کشورهای اروپایی با پذیرش راه حل مراکش، حاکمیت این کشور را بر منطقه صحرا تایید کرده بودند.
در مقابل "جبهه پولیساریو" حزب سیاسی نظامی اصلی منطقه صحرای غربی با قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل متحد مخالفت کرد.
این حزب با رد حاکمیت مراکش بر منطقه صحرای غربی، بر حق مردم این منطقه برای تعیین سرنوشت تاکید کرد.
جبهه پولیساریو در واکنش گفت در هیچ روند سیاسی یا مذاکرات براساس طرح تصویب شده در شورای امنیت سازمان ملل متحد که شامل حاکمیت مراکش بر منطقه صحرا باشد شرکت نمی کند.
تجمع در منطقه صحرا در حمایت از به رسمیت شناختن استقلال کشور و دولت صحرای غربی
جبهه پولیساریو خواهان خروج کامل ارتش مراکش از خاک صحرای غربی و استقلال کامل این منطقه به عنوان یک کشور و دولت مستقل است.
برخی کشورهای افریقا، استقلال کشور صحرای غربی را به رسمیت شناخته اند. دولت صحرای غربی در این کشورها، سفارتخانه و سفیر دارد. الجزایر مهمترین و بزرگترین حامی صحرای غربی و جبهه پولیساریو است. الجزایر از جبهه پولیساریو و دولت صحرای غربی و ارتش و نظامیان آن حمایت مالی ، تسلیحاتی و سیاسی می کند. اختلاف بر سر صحرای غربی باعث تنش و اختلاف شدید در روابط الجزایر و مراکش شده که به قطع روابط رسیده است.
هر از چند گاهی درگیری های کوچک و محدود میان جبهه پولیساریو و نیروهای مراکشی رخ می دهد. با این حال منطقه به طور کلی برای سال های طولانی، آرام است گرچه آبستن نزاع و درگیری مسلحانه است.
با تصویب طرح حاکمیت مراکش بر صحرای غربی و رد این قطعنامه از سوی جبهه پولیساریو ، آینده منطقه صحرا در حاله ای از ابهام قرار می گیرد چرا که جبهه پولیساریو با مذاکرات درباره حاکمیت مراکش و اداره فدرالی صحرا مخالف است و دولت مراکش هم مخالف اعطای استقلال یا همه پرسی در صحراست.
در این شرایط 3 گزینه ازسرگیری جنگ و درگیری میان دو طرف، ادامه آرامش و آتش بس فعلی و یا گزینه جدید یعنی حمله نظامی مراکش به جبهه پولیساریو برای تصرف و حاکمیت بر 20 درصد باقی مانده از خاک منطقه صحرا قابل پیش بینی است.
تظاهرات در مادرید اسپانیا در حمایت از استقلال منطقه صحرا / صحرای غربی
منطقه صحرا تا سال 1975 در اشغال کشور اسپانیا بود. با خروج اسپانیا از صحرای غربی، دو کشور موریتانی و مراکش وارد صحرای غربی شده و مدعی حاکمیت بر آن شدند. بعد از چندی موریتانی با خروج از صحرای غربی، از هر گونه ادعا بر این منطقه خودداری کرد اما مراکش باقی ماند و تلاش کرد کل منطقه را تصرف کند. بین سال های 1975 تا 1991 درگیری های شدیدی میان جبهه پولیساریو و ارتش مراکش رخ داد و در نهایت به آتش بس رسیدند.
ملک حسن دوم پادشاه وقت مراکش در سال 1981 برای برگزاری همه پرسی در صحرای غربی برای تعیین سرنوشت این منطقه (الحاق به خاک مراکش یا استقلال) اعلام کرد اما اختلافات درباره برگزاری همه پرسی و افراد شرکت کننده در آن، این طرح را به بن بست کشاند و در نهایت مقامات مراکشی آن را به طور کامل کنار گذاشتند.
هم اکنون کشور مراکش 80 درصد از خاک صحرا را در کنترل خود دارد و 20 درصد بقیه نیز در کنترل جبهه پولیساریو و دولت تشکیل شده از آن "دولت صحرای غربی" است.
سازمان ملل متحد نیز از دهه ها قبل هیاتی را برای کمک به یافتن راه حل و حل مسئله تشکیل داده است.
اکثر کشورهای عربی به ویژه کشورهای جنوب خیج فارس از موضع مراکش و حاکمیت آن بر منطقه صحرای غربی حمایت می کنند.
موزه جبهه پولیساریو در صحرای غربی
ایران در سال های نخست بعد از پیروزی انقلاب 57 و در سایت اختلاف شدید میان دولت انقلابی و کشور مراکش به عنوان یکی از حامیان جدی و نزدیک دولت پهلوی، دولت صحرای غربی را به رسمیت شناخت.
این موضوع به اختلافات میان دولت جدید ایران و مراکش افزود. سال ها بعد ایران از به رسمیت شناختن دولت صحرای غربی عقب نشست و روابط با مراکش هم عادی شد. با این حال دوباره بروز اختلاف از جمله اتهام مراکش علیه ایران درباره حمایت از استقلال طلبان صحرا و ادعای تبلیغ تشیع در مراکش از سوی ایران، منجر به قطع روابط دو کشور شد.
اختتامیه اولین دوره نمایشگاه بین المللی کتاب تهران در سال 1366 با حضور سید محمد خاتمی وزیر وقت فرهنگ و ارشاد اسلامی. در پست سر او پرچم کشور صحرا (صحرای غربی) دیده می شود. یعنی تا آن زمان جمهوری اسلامی ایران، کشور صحرا را به رسمیت میشناخت ولی از دهه ۷۰ دیگر نشناخت.
دولت مراکش بارها تهران را به حمایت از جبهه پولیساریو متهم کرده است. حتی مدعی بود ایران به جبهه پولیساریو سلاح و پهپادهای نظامی داده است. اتفاقی که باعث شد مراکش هم به سمت تهیه پهپاد و تسلیحات ضد پهپادی حرکت کند.
هم اکنون روابط ایران و مراکش قطع است و هیچ چشم اندازی هم برای بهبود روابط دیده نمی شود.
همزمان روابط ایران و الجزایر به شدت خوب و نزدیک است. دو کشور در بسیاری از مسائل از جمله فلسطین و تحولات منطقه ، موضع گیری نزدیک و همسو دارند. همین موضوع احتمال همکاری دو کشور در حمایت از جبهه پولیساریو را تقویت می کند.
