خبرگزاری مهر، گروه استانها: گلستان با وجود منابع طبیعی فراوان، همواره در تأمین آب شرب، کشاورزی و صنعتی با محدودیت‌های جدی مواجه بوده است. بیش از ۸۷ درصد از منابع آبی استان در بخش کشاورزی مصرف می‌شود، در حالی که راندمان آبیاری در این بخش کمتر از ۳۰ درصد است.
کاهش نزولات جوی و تشدید تغییرات اقلیمی طی سال‌های اخیر، فشار مضاعفی بر منابع زیرزمینی وارد کرده و لزوم مدیریت جامع آب در استان را به یک ضرورت راهبردی تبدیل کرده است.
طرح‌های بزرگ آبی گلستان از چند دهه گذشته آغاز شده و سد نرماب به عنوان بزرگترین و مهم‌ترین پروژه عمرانی استان در این بخش به شمار می‌رود. این سد به‌عنوان بلندترین سد خاکی همگن کشور از دهه ۱۳۹۰ با هدف تأمین آب پایدار برای حدود ۵۵۰ هزار نفر طراحی شد و هم‌اکنون بدنه اصلی آن تکمیل شده است. طبق بازنگری‌های انجام شده در این طرح، سدنرماب می‌تواند به ۷۰۰ هزار نفر از مردم این استان به ویژه در شرق و شمال تا مرکز استان آبرسانی کند.
اما به دلیل تأخیر در تخصیص اعتبارات و لزوم جابه‌جایی پنج روستای واقع در محدوده مخزن، روند تکمیل آن به طول انجامید.
به گفته ایرج حیدریان، مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای گلستان سد نرماب ضمن ایجاد ظرفیت ذخیره‌سازی گسترده، نقش مؤثری در کاهش برداشت از منابع زیرزمینی و تعادل‌بخشی سفره‌های آب و همچنین کنترل سیلاب ایفا می‌کند.
مصوبه مالی تاریخی برای طرح‌های آبی
طبق ابلاغ رسمی مصوبه جدید مجلس و سازمان برنامه و بودجه، ۱۰ هزار میلیارد تومان منابع مالی برای اجرای طرح‌های آبی گلستان تخصیص یافته است.
به گفته مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای گلستان این اعتبار با هدف تکمیل سد نرماب، توسعه زیرساخت‌های حیاتی و تأمین آب پایدار تخصیص یافته است. ۶۰ درصد از منابع از طریق مولدسازی دارایی‌ها، ۲۰ درصد نقدی و ۲۰ درصد از محل انتشار اوراق مالی تأمین خواهد شد.
قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیاء (ص) نیز به‌عنوان مجری اصلی طرح‌ها وارد عمل خواهد شد تا روند اجرای پروژه‌های نیمه‌تمام سرعت گیرد.
اسکان مجدد و توسعه اجتماعی پیرامون سد نرماب
با احداث سد نرماب، اسکان مجدد روستاهای محدوده مخزن در دستور کار قرار گرفت. تاکنون حدود ۷۰ درصد از پروژه اسکان روستاهای جنگلده بالا و پایین پیشرفت داشته و ساخت واحدهای مسکونی مقاوم، انتقال قبور، اماکن مذهبی و زیرساخت‌های خدماتی در حال انجام است.
حیدریان می‌گوید: همزمان شرکت‌های خدمات‌رسان از جمله گاز، برق، آب و مخابرات نیز زیرساخت‌های شهری را اجرا می‌کنند تا شهرک‌های جدید با امکانات کامل تحویل مردم شود.
برنامه جامع آب گلستان تا افق ۱۴۲۵
در طرح جامع آب استان، پیش‌بینی شده است که تا سال ۱۴۲۵، گلستان به ۱۸۱ میلیون متر مکعب آب نیاز دارد. در حال حاضر حدود ۱۷۰ میلیون متر مکعب از منابع زیرزمینی تأمین می‌شود که با اجرای طرح‌های جدید، این رقم به ۷۴ میلیون متر مکعب کاهش خواهد یافت.
حیدریان می‌گوید: بخش عمده کمبود از طریق منابع سطحی و آب‌های نامتعارف نظیر طرح‌های شیرین‌سازی آب دریا جبران می‌شود.
نخستین تجربه شیرین‌سازی آب خزر در شمال کشور
پروژه شیرین‌سازی آب دریای خزر، به‌عنوان نخستین تجربه در شمال ایران، یکی از محورهای توسعه آبی گلستان است.
این طرح با هدف تأمین آب شرب و صنعتی و همچنین ایجاد ظرفیت‌های جدید اقتصادی و گردشگری طراحی شده است.
حیدریان اعلام کرد: مجوزهای زیست‌محیطی، پدافند غیرعامل و خرید تضمینی آب اخذ شده و مذاکراتی با شرکت‌های بزرگ سرمایه‌گذاری از جمله هلدینگ مپنا، بنیاد مستضعفان و کیسون انجام گرفته است.
به گفته وی، با توجه به شوری کمتر آب خزر، هزینه‌های شیرین‌سازی نسبت به جنوب کشور به‌مراتب پایین‌تر است و این پروژه می‌تواند به الگویی ملی تبدیل شود.
ورود بخش خصوصی و نگاه توسعه‌ای
در تفاهم‌نامه جدید با قرارگاه خاتم‌الانبیاء، تا سقف ۴۰ هزار میلیارد تومان منابع مالی برای تکمیل طرح‌های نیمه‌تمام آب استان پیش‌بینی شده است.
این منابع شامل ۶۰ درصد از محل مولدسازی دارایی‌های مازاد، ۲۰ درصد منابع نقدی و ۲۰ درصد اوراق مالی خواهد بود.
به گفته حیدریان، این سازوکار ضمن تسویه بدهی‌ها، زمینه ورود بخش خصوصی و سرمایه‌گذاران توانمند را نیز فراهم می‌کند.
چشم‌انداز توسعه و گردشگری آبی
از سوی دیگر مدیرعامل آب منطقه‌ای گلستان تأکید کرد: سد نرماب، به‌دلیل موقعیت مکانی در مسیر جاده مشهد و دارا بودن دریاچه مصنوعی بزرگ، می‌تواند به یکی از قطب‌های گردشگری آینده استان تبدیل شود.
وی افزود: رویکرد جدید وزارت نیرو بر پایه تأمین آب پایدار با نگاه توسعه‌ای است و مصوبه اخیر مجلس، تنها یک حمایت مالی نیست؛ بلکه تحولی مدیریتی در نظام تأمین منابع برای پروژه‌های آبی کشور محسوب می‌شود.
گلستان با پشتوانه این مصوبات و اجرای طرح‌های کلان، در مسیر تبدیل شدن به الگوی موفق مدیریت منابع آب در شمال ایران قرار گرفته است. اجرای همزمان طرح‌های سدسازی و شیرین‌سازی آب دریا، نشان می‌دهد که مدیریت منابع آب در این استان تنها به مهندسی منابع محدود نیست، بلکه پیوندی عمیق با توسعه پایدار و بهبود کیفیت زندگی مردم دارد.
