به گزارش خبرنگار مهر، آیین بزرگداشت استاد شمس‌الدین رحمانی، پژوهشگر و اندیشمند برجسته حوزه مقاومت و فلسطین‌شناسی با حضور جمعی از پژوهشگران حوزه فلسطین و فعالان فرهنگی روز دوشنبه ۱۲ آبان ۱۴۰۴ در باغ کتاب تهران برگزار شد.
در این مراسم میثم نیلی، مدیرعامل مجمع ناشران انقلاب اسلامی، علی رمضانی، مدیرعامل باغ کتاب تهران، علیرضا قزوه، شاعر و وحید جلیلی، قائم مقام فرهنگی صداوسیما حضور داشتند.
میثم نیلی، مدیرعامل مجمع ناشران انقلاب اسلامی، در سخنانی در مراسم بزرگداشت شمس‌الدین رحمانی ضمن قدردانی از حاضران و فعالان فرهنگی گفت: ابتدا لازم می‌دانم از حضور و همراهی بزرگان و مجاهدان عرصه فرهنگ و مقاومت تشکر کنم. برای من افتخاری است که امروز در کنار استاد گرامی آقای رحمانی و در جمع دوستانی هستم که از سال‌های کودکی و نوجوانی با آثار و اندیشه‌هایشان بزرگ شده‌ایم. نسل ما از تلاش‌های فکری و قلمی شما بسیار آموخته و بی‌تردید، دین‌دار و روشنگر شدن ما، مرهون قلم و مجاهدت فرهنگی شماست.
او ادامه داد: امروز بیش از هر زمان دیگری باید درباره دشمنان این سرزمین، به‌ویژه صهیونیسم و جریان‌های فکری وابسته به آن، درست و عمیق سخن بگوییم. دشمنی که با زیرکی و برنامه‌ریزی عمل می‌کند، نیازمند هوشیاری، پژوهش و روایت دقیق است. ما موظفیم با زبان مستدل و مبتنی بر حقیقت، درباره این دشمن خبیث بنویسیم و آگاهی‌بخشی کنیم.
نیلی در بخش پایانی از سخنان خود با اشاره به نقش شهدا در شکل‌گیری جریان‌های فرهنگی و فکری گفت: به باور من، بخشی از انگیزه و شور درونی‌ای که در مسیر روشنگری و فعالیت فرهنگی وجود دارد، حاصل توجهات حضرت زهرا(س) و نیز برکت خون شهیدانی است که راه را برای ما هموار کردند. یاد شهید امیر توکل کامبوزیا را گرامی می‌دارم؛ او یکی از چهره‌هایی بود که نقش ویژه‌ای در شکل‌دهی شخصیت و انگیزه نسل جوان و فعالان فرهنگی امروز داشت.
باغ کتاب میزبان بخش دائمی آشنایی با فرهنگ و زندگی مردم فلسطین می‌شود
علی رمضانی، مدیرعامل باغ کتاب تهران در این مراسم گفت: به اساتید برجسته و فعالان عرصه ادبیات مقاومت و فلسطین خوش‌آمد می‌گویم. بسیار خرسندیم که امروز باغ کتاب میزبان جلسه‌ای در تکریم استاد رحمانی است؛ نویسنده و پژوهشگری پیشگام در حوزه مسئله فلسطین و صهیونیسم‌پژوهی.
او افزود: استاد رحمانی از دهه ۵۰ و حتی پیش از انقلاب، با نگاهی واقع‌بینانه به مسئله فلسطین و صهیونیسم پرداختند. نگاهی که موجب حساسیت رژیم پهلوی و در نهایت زندانی‌شدن او شد. او از معدود افرادی بود که از منظر صلح‌ستیزانه و با تحلیل ماهیت غاصبانه رژیم صهیونیستی، به این مسئله پرداخت و در جلب توجه عمومی نسبت به آن نقش مؤثری داشت.
رمضانی ادامه داد: بیش از پنج دهه فعالیت استاد رحمانی در زمینه شناخت صهیونیسم و مستندسازی ظلم روا شده بر مردم فلسطین، در آثار او به‌خوبی نمود یافته است. آثار متعددی از او منتشر شده که در حوزه مقاومت و صهیونیسم‌پژوهی اثرگذار بوده و اساتید حاضر در جلسه نیز به بخشی از آن‌ها اشاره خواهند کرد.
مدیرعامل باغ کتاب گفت: این جلسه فرصتی است برای قدردانی از تلاش‌های ارزشمند نویسنده‌ای که در مسیر آگاهی‌بخشی نسبت به مسئله فلسطین پیشگام بوده است.
او در پایان افزود: در ماه‌های آینده بخشی دائمی در باغ کتاب تهران به موضوع فلسطین اختصاص خواهد یافت که به معرفی آداب، رسوم و واقعیت‌های زندگی مردم فلسطین می‌پردازد.
هیچکس شهادت تو را «وتو» نمی‌کند
علیرضا قزوه، شاعر، در مراسم بزرگداشت شمس‌الدین رحمانی گفت: از همان دهه ۶۰ و روزهای ابتدایی حضورم در حوزه هنری، تحقیقات ارجمند جناب رحمانی در حوزه فلسطین‌پژوهی برای همه عزیزان مورد استفاده قرار گرفت. در این جلسه همچنین چهره‌های برجسته دیگری حضور داشتند که در این زمینه فعالیت کرده‌اند و شایسته تقدیر هستند.
قزوه افزود: در ابتدا قصد داشتم شعری به مناسبت حضرت زهرا (سلام‌الله‌علیها) بخوانم، اما ناگهان شعری از ۱۷ سال پیش به ذهنم آمد که درباره غزه و شهدای آن سروده بودم.
او شعر خود را با این ابیات اجرا کرد:
تو یا شهید می‌شوی و یا شهید می‌شوی
و هیچکس شهادت تو را «وتو» نمی‌کند
و هیچکس میان این همه شهید
توجهی به تو نمی‌کند
و حجله‌ای برای تو نمی‌زنند
چراکه کوچه‌ای برای حجله‌ای نمانده است
و حجله‌ها همین توئیت‌ها و شعرهاست
و حجله‌ها همین صدای ابرهاست
که داد می‌زنند یک‌صدا:
هبه ابو ندا
تو یا شهید می‌شوی و یا شهید می‌شوی
و جشن مردگان رسیده است
و شادمانی غریب کودکان
و مرده‌ها در آسمان
به اشک بسته‌اند حجله تو را
هبه ابو ندا
جهان نگاه می‌کند به تو
چقدر چشم‌هایت آشناست، آشنا
و من چقدر فکر روزهای رفته‌ام
و غرق گریه بود هفت روز هفته‌ام
و تو هنوز بی‌صدا
نگاه می‌کنی به ما
«هبه ابو ندا»!
حمایت سیستم‌های رسمی و مراکز علمی باعث ادامه راه پژوهشگران می‌شود
علیرضا سلطانشاهی، رئیس سابق مرکز مطالعات فلسطین، در نشست بزرگداشت شمس‌الدین رحمانی اظهار کرد: اگر فعالیت‌های جهانی مشابه چنین جلساتی برگزار شود، نتیجه مثبتی خواهد داشت. از دست‌اندرکاران برگزاری این نشست و به‌ویژه جایزه جهانی کتاب فلسطین باید تقدیر کرد؛ این جایزه به‌طور ملموس باعث رشد و انتشار کتاب‌های مرتبط با فلسطین شده و امیدوارم ادامه پیدا کند.
او ادامه داد: اگر انتظار داشته باشیم که فعالیت‌های علمی و پژوهشی در این حوزه از طریق مجمع ناشران انقلاب اسلامی منعکس شود، باید توجه داشت که سیستم توزیع و اطلاع‌رسانی آثار ما جایگاه مناسبی برای این دست فعالیت‌ها ندارد. بسیاری از بزرگان و فعالان این حوزه در چنین مراسماتی مورد توجه قرار می‌گیرند، اما این معمولاً مرسوم نیست. به همین دلیل لازم است یادآوری کنم که استاد رحمانی طی این سال‌ها، با همراهی خانواده، همسر و فرزندان خود مسیر طولانی و پرزحمتی را طی کرده‌اند و همه عناصر و افرادی که در این مسیر کمک کرده‌اند، شایسته تقدیر هستند.
سلطانشاهی با بیان اینکه بسیاری تصور می‌کنند آثار استاد رحمانی به آسانی تهیه شده‌اند، گفت: این آثار با انگیزه‌های فردی جمع‌آوری و منتشر شده‌اند و شاید برای بسیاری شنیدن این نکته تعجب‌آور باشد. کتاب‌ها و منابع ارزشمند زیادی در کشور وجود داشته‌اند که زمانی حتی از کنارشان رد می‌شدند یا به دلیل کم‌توجهی نادیده گرفته می‌شدند، اما استاد رحمانی با انگیزه شخصی و تلاش مستمر، این آثار را جمع‌آوری و به انتشار رسانده‌اند.
او افزود: پس از انقلاب، سیستم‌های رسمی و سازمانی نتوانستند حوزه مطالعه فلسطین و صهیونیسم را به شکل نهادینه دنبال کنند. هیچ سازمان یا مرکز علمی وجود ندارد که بتواند دستاوردهای علمی استاد رحمانی و امثال ایشان را به صورت مستمر حفظ و منتشر کند. تجربه من از نزدیک نشان داد که تعداد زیادی از کتاب‌های ارزشمند ایشان در دست چاپ بود و بسیاری از آن‌ها به دلیل انگیزه‌های فردی و پیگیری‌های شخصی منتشر شدند. در سازمان‌های رسمی، حتی امکانات بسیار محدود بود؛ مثال آن کتابخانه دو در سه متری در سازمان تبلیغات اسلامی است که تنها با تلاش استاد و شاگردانش فعال بود.
رئیس سابق مرکز مطالعات فلسطین تأکید کرد: این نشان می‌دهد که انگیزه‌های فردی چه نقش بزرگی در حفظ و انتشار آثار علمی و پژوهشی دارند، اما بدون حمایت سیستم، بسیاری از این تلاش‌ها نمی‌تواند به نهادی شدن برسد. اکنون ضروری است که سیستم‌های رسمی و مراکز علمی به این موضوع پاسخگو باشند و حمایت کنند تا فعالیت‌های پژوهشی استاد رحمانی و دیگر پژوهشگران ادامه یابد و نهادینه شود.
او در پایان گفت: باید به این نکته توجه کنیم که در کنار بزرگداشت استاد رحمانی و بیان نکات مثبت، موضوعات تلخ و کم‌کاری‌ها نیز باید مورد توجه قرار گیرد. اگر واقعاً به این مسئله رسیدگی کنیم، می‌توانیم در آینده این نگاه و تجربه را ترویج دهیم و کاری نهادی برای شناخت فلسطین و صهیونیسم در کشور ایجاد کنیم. این گام برای انتقال تجربه، حفظ آثار و ترویج دانش، اهمیت بسیار زیادی دارد.
شناخت صهیونیسم حاصل سال‌ها تحقیق و تلاش شمس‌الدین رحمانی است
امیر حسین کامبوزیا، فرزند شهید امیرتوکل کامبوزیا، در نشست تقدیر از شمس‌الدین رحمانی گفت: آقای رحمانی زحمات فراوانی کشیده‌اند و مسیر شناخت صهیونیسم را به‌طور مستمر پیگیری کرده‌اند. پیش از انقلاب، شناخت دقیق این جریان جهانی و مطالعه مسائل مرتبط با آن، در خانواده ما و بسیاری از خانواده‌ها کمتر رواج داشت. ما از کودکی آموختیم که یهود یک قوم با تاریخ است، اما فاقد جغرافیا؛ و این قوم در هر کشور که حضور داشته، بر میزبان خود تسلط یافته است. از قرن شانزدهم تاکنون، برنامه‌های این جریان به‌صورت منسجم اجرا شده و تأثیر آن در سراسر جهان ملموس است.
او ادامه داد: این شناخت پیچیده است و مبارزه با صهیونیسم بدون اطلاع دقیق از آموزه‌ها و تلمود ممکن نیست. قرآن نیز به صراحت هشدار داده است که باید نسبت به این جریان هوشیار بود. در ایران، مبارزه و آگاهی‌بخشی نسبت به صهیونیسم از اوایل انقلاب آغاز شد، اما به مرور، اهمیت آن در برخی حوزه‌ها کمتر دیده شد. امروزه در مدارس و دانشگاه‌ها، شناخت صحیح نسبت به این جریان بیشتر مورد توجه قرار گرفته است.
کامبوزیا با اشاره به فعالیت‌های رحمانی گفت: آنچه امروز حاصل تلاش‌های رحمانی و همراهان ایشان است، محصول سال‌ها زحمت، تحقیق و آموزش است. او با بررسی‌های گسترده و مستندسازی، مسیر شناخت صهیونیسم را هموار کرده و نسل‌های مختلف را در این حوزه روشن ساخته است. این تلاش‌ها، چه در داخل کشور و چه در خارج، تأثیرات ملموسی داشته است و امروز بسیاری بیش از گذشته از این مسیر بهره می‌برند.
او در پایان گفت: مبارزه با صهیونیسم وظیفه‌ای است که همه ما باید انجام دهیم و بدون شناخت دقیق و مستند، امکان مقابله با تهدیدات این جریان وجود ندارد. امیدوارم تلاش‌های رحمانی و امثال او ادامه یابد و به نسل‌های بعد منتقل شود.
آثار استاد رحمانی گنجینه‌ای ارزشمند در حوزه دشمن‌شناسی است
مجید صفاتاج، مدیرعامل انجمن قلم ایران، در مراسم بزرگداشت استاد شمس‌الدین رحمانی گفت: این مراسم باید نقطه عطفی برای معرفی و انتشار گسترده‌تر آثار استاد رحمانی در حوزه پژوهش، فعالیت‌های فرهنگی و علمی و همچنین سجایا و اخلاق ایشان باشد.
او با اشاره به دشواری معرفی جامع شخصیتی همچون استاد رحمانی، گفت: بحث در مورد او سهل است و ممتنع؛ به این معنا که از دیدن یک کتاب می‌توان بخشی از شخصیت او را شناخت، اما برای ارائه یک تصویر کامل و منصفانه، نیاز به مطالعه عمیق و دقیق وجود دارد.
صفاتاج با تشبیه شخصیت استاد رحمانی به کوه یخی افزود: بخش کوچکی از شخصیت او نمایان است، اما بخش اعظم آن ناپیداست و برای شناخت کامل باید مانند یک غواص حرفه‌ای در عمق دریا فرو رفت و ابعاد و زوایای شخصیت ایشان را شناسایی کرد.
او ادامه داد: من بیش از ۲۵ سال افتخار آشنایی با استاد رحمانی را داشته‌ام و هنوز نمی‌توانم به زبان بیاورم تمام عظمت شخصیت او را. او علاوه بر پژوهش‌های علمی، دارای سجایا و اخلاق برجسته‌ای هم بودند و سفرها و همراهی با او برای من آموزنده بود.
مدیرعامل انجمن قلم ایران به دو حدیث از معصومین اشاره کرد و گفت: پیامبر گرامی اسلام می‌فرماید: عاقل‌ترین مردم کسانی هستند که خدا را بشناسند و دشمن خود را نیز شناخته و علیه او استوار باشند. استاد رحمانی، خدای خود را شناخت و اطاعت کرد و دشمن خود را شناخت و با همت خستگی‌ناپذیر و پایدار، علیه او تلاش کرد.
صفاتاج در ادامه به پشتکار و تلاش مستمر استاد رحمانی اشاره کرد: او از صبح تا عصر پیوسته پژوهش می‌کردند و خستگی به خود راه نمی‌دادند. این پایدار و مصمم بودن باعث شد که شاگردان و نسل‌های جدیدی در حوزه دشمن‌شناسی تربیت شوند.
او افزود: آثار و تجربیات استاد رحمانی گنجینه‌ای ارزشمند در حوزه دشمن‌شناسی است. مقام معظم رهبری نیز بارها بر اهمیت شناخت دشمن تأکید کرده‌اند و اگر جامعه نسبت به دشمن آگاهی نداشته باشد، دچار انفعال خواهد شد.
صفاتاج در پایان تأکید کرد: انتظار دارم همان‌گونه که بزرگداشت استاد برگزار شد، آثار او نیز نه تنها در سطح جامعه، بلکه در دانشگاه‌ها و مراکز علمی در اختیار علاقه‌مندان و عامه مردم قرار گیرد تا دانش و تجربه این استاد برجسته به نسل‌های بعد منتقل شود.
