همشهری‌آنلاین - پروانه بندپی: در سال‌های اخیر هشدارهای فراوانی درباره «نور آبی موبایل و لپ‌تاپ» شنیده‌ایم؛ از تأثیر آن بر بینایی گرفته تا ادعای آسیب به شبکیه. با گسترش استفاده از ابزارهای دیجیتال، نگرانی از تأثیر نور آبی بر سلامت چشم افزایش یافته است. از سال‌ها پیش، عینک‌های بلوکات به بازار آمدند و یک باور عمومی شکل گرفت که این عینک‌ها سپری در برابر آسیب صفحه نمایش‌اند. اما متخصصان چشم می‌گویند بسیاری از این باورها پایه علمی ندارند و آنچه واقعاً سلامت چشم را تهدید می‌کند، استفاده طولانی‌مدت از ابزارهای دیجیتال در فواصل نزدیک است، نه نور صفحه نمایش.
عینک بلوکات ضرورت ندارد
علاوه بر بزرگسالان، تقریباً در هر خانه‌ای کودکی را می‌بینید که ساعت‌ها غرق در تماشای تبلت و موبایل، و بازی با آنها است. والدین نگرانند که این نورها بینایی فرزندشان را نابود کند اما چشم‌پزشکان می‌گویند کار نزدیکِ مداوم می‌تواند کودکان را به سمت نزدیک‌بینی ببرد، اما نور صفحه نمایش آسیبی به بینایی نمی‌زند.
دکتر مسعود ناصری‌پور، چشم‌پزشک، فلوشیپ شبکیه و فلوشیپ آنکولوژی چشم و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران در این رابطه به همشهری‌آنلاین می‌گوید: موضوع این است که استفاده بیش از حد یا مداوم از تبلت و موبایل و لپ‌تاپ و ... باعث نزدیک‌بینی فرد می‌شود. آن هم درمورد کسانی که زمینه‌های نزدیک‌بینی دارند. وگرنه نور آبی موبایل و نور صفحه نمایش کامپیوتر و لپ‌تاپ و اینها آسیبی به چشم نمی‌زند.
این استاد دانشگاه و فوق تخصص شبکیه چشم می‌گوید: «تصوری که در گذشته وجود داشت که برای جلوگیری از آسیب ندیدن چشم‌ها، حتما یک صفحه محافظ جلوی صفحه نمایش کامپیوتر و لپ‌تاپ قرار دهید که نور آبی آن به چشم‌تان آسیب نزند، امروز دیگر درست نیست و پایه علمی ندارد. بنابراین از نظر متخصصان، استفاده ازعینک بلوکات و بلولایت فیلتر و اینها هیچ ضرورتی ندارد.»
فقط خطر نزدیک‌بینی، شما را تهدید می‌کند
دکتر ناصری‌پور ادامه می‌دهد: «در گذشته فکر می‌کردند انجام کارهای نزدیک، تاثیر زیادی بر سیستم بینایی ندارد. اما امروز مطالعات متعدد نشان می‌دهد انجام مداوم کارهای نزدیک توسط افرادی که زمینه نزدیک‌بینی دارند - به خصوص در سنین کودکی -، می‌تواند به افزایش شماره چشم شود و حتی باعث نهادینه شدن این وضعیت در نسل‌های بعدی شود.»
به گفته این فلوشیپ شبکیه چشم، در کشورهای شرق آسیا مثل چین و سنگاپور و ... مطالعات متعددی صورت گرفته که نشان می دهد انجام کارهای نزدیک مثل کار با موبایل و ... می‌تواند منجر به افزایش نزدیک‌بینی در کودکان شود. بنابراین ما توصیه می‌کنیم که استفاده از ابزارهای دیجیتال فقط برای موارد ضروری مثل آموزش و در حد چند ساعت استفاده شود و استفاده مداوم از این وسایل برای سرگرمی و کارهای غیرضروری را توصیه نمی‌کنیم. به هر حال گاهی شرایطی پیش می‌آید که آموزش بچه‌ها به صورت محدود مَجازی می‌شود. فقط در این موارد توصیه می‌شود که کودکان از وسایل دیجیتال برای چند ساعت استفاده کنند. درضمن استفاده مداوم از این وسایل برای کودکان زیر ۵ سال را اصلا توصیه نمی‌کنیم.
این استاد دانشگاه می‌گوید: متاسفانه در دست هر کودک زیر ۱۰ سال، یک موبایل یا تبلت دیده می‌شود که روزانه حدود ۱۰ ساعت مشغول آن هستند. در حالی که این موضوع اصلا مورد تایید جامعه چشم‌پزشکی نیست.
تبعات نگاه کردن به موبایل در اتاق تاریک
ناصری‌پور درباره چشم‌پزشکانی که مواردی ازجمله آسیب نور موبایل برای بینایی را مطرح می‌کنند، توضیح می‌دهد: «ممکن است گاهی تنها یک مطالعه در این زمینه وجود داشته باشد و یک مقاله در مجله‌ای غیر پژوهشی در این زمینه منتشر شده باشد و چشم‌پزشک به همان یک مقاله استناد کند. اما قطعا یک مقاله نمی‌تواند مبنا باشد.»
به گفته این چشم‌پزشک، «شاید اگر بیست سال پیش درباره تاثیر کار نزدیک بر نزدیک‌بینی می‌پرسیدید، این مساله مورد بحث بود. به طوری که بعضی از متخصصان می‌گفتند کار نزدیک بر نزدیک‌بینی هیچ تاثیری ندارد، بعضی‌ها می‌گفتند ممکن است تاثیر داشته باشد و آسیب بزند، بعضی‌ها هم تاکید می‌کردند که خیلی تاثیر دارد. اما امروز مطالعات متعدد به صورت قطعی ثابت کرده که کار نزدیک مداوم فقط در افراد دارای زمینه نزدیک‌بینی، نزدیک‌بینی ایجاد می‌کند و شماره عینک را بالا می‌برد. علاوه بر این، در بزرگسالان می‌تواند باعث خشکی چشم و سوزش و قرمزی چشم شود که البته این علائم قابل درمان هستند و معمولاً دائمی نیستند.»
ناصری‌پور در پاسخ به این سوال که آیا نگاه کردن به صفحه موبایل در تاریکی یا تماشای فیلم در اتاق تارک می‌تواند فرد را آن طور که صفحه‌های اینستاگرامی می‌گویند، فرد را دچار کوری کند، توضیح می‌دهد: «این حرف هم کاملا غیرعلمی است و هیچ مدرک علمی‌ای در این زمینه وجود ندارد. خیلی‌ها فقط برای پیدا کردن فالوئر این موضوعات را مطرح می‌کنند.»
یک تصور غلطِ رایج بین ایرانی‌ها درباره نور آبی
دکتر قاسم فخرایی، جراح و متخصص چشم، فوق تخصص گلوکوم چشم و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران هم به همشهری‌آنلاین می‌گوید: سال‌ها است این تصور در ایرانی‌ها وجود دارد که صفحه ال‌سی‌دی و نور موبایل و لپ‌تاپ و اینها به چشم صدمه می‌زند. در حالی که غیر از این که کار نزدیک (هر کار نزدیکی) می‌تواند فرد - به ویژه کودکان - را به سمت خستگی چشم و نزدیک‌بینی ببرد و شما را عینکی کند، هیچ شاهد علمی قوی وجود ندارد که نور موبایل یا نور صفحات ال‌سی‌دی بتواند به چشم‌ها آسیب بزند.
به گفته این چشم‌پزشک، «نور موبایل یا نور صفحه نمایش ممکن است روی خواب تاثیر بگذارد و باعث اختلال خواب شود، اما به چشم‌ها و بینایی آسیب نمی‌رساند. علتش هم این است که نور آبی در حوالی غروب و شب می‌تواند تولید ملاتونین را سرکوب کند و خواب را مختل کند.»
