به گزارش همشهری آنلاین، جدیدترین آمار منتشر شده از سوی وزارت نیرو نشان می‌دهد از ابتدای سال آبی جاری (ابتدای مهر ۱۴۰۴) تاکنون بعد از گذشته ۱۷ روز، بارش در همه استان‌های کشور منفی و حتی در اصفهان، ایلام، بوشهر، چهارمحال و بختیاری، خراسان جنوبی، خوزستان، قم، کردستان، کرمانشاه، کهگیلویه و بویراحمد، لرستان، مرکزی، هرمزگان، همدان و یزد صفر بوده است. با توجه به این آمار، مهر امسال کم‌بارش‌ترین مهر در ۴۰ سال گذشته لقب گرفت. گروه «سرزمین من» به همین بهانه در تلویزیون اینترنتی در این شرایط میزبان دکتر احد وظیفه، رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی سازمان هواشناسی بود تا درباره وضعیت بارندگی و آبی کشور در ماه‌های پیش رو صحبت کند.
چالش آب آشامیدنی در ۵ استان
رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی سازمان هواشناسی با بیان اینکه بارش‌های اندکی در نوار شمالی کشور در ۳ استان ساحلی و همچنین بخشی‌هایی از شمال غرب، اردبیل، آذربایجان غربی، آذربایجان شرقی و خراسان شمالی داشتیم، گفت: در بقیه مناطق کشور بارندگی نداشتیم. تهران باید از ابتدای سال آبی جاری ۲۲ میلی‌متر بارندگی می‌داشت؛ اگر مساحت تهران ۱۴۵۰۰ کیلومتر مربع باشد حدود ۳۰۰ میلیون مترمکعب آب می‌شود که البته بخش عمده آن تبخیر می‌شود، اما فقط ۲ میلی‌متر بارش دریافت کرده‌ایم.
احد وظیفه با بیان اینکه تهران، البرز، خراسان رضوی، آذربایجان شرقی و مرکزی جزو استان‌هایی هستند که به شدت برای تامین آب آشامیدنی مشکل دارند، افزود: معمولا این طور است که بخش‌های جنوبی بیشترین بارش را در زمستان دریافت می‌کنند و بخش‌های شمالی دوره بارندگی طولانی‌تری دارند. با این حال در کل کشور امسال یکی از خشک‌ترین دوره‌ها را سپری می‌کنیم. سال گذشته هم فقط ۱۴۰ میلی‌متر بارش داشتیم که ۹۰ میلی‌متر از آنچه باید اتفاق می‌افتاد، کمتر بود.
خشک‌ترین سال در ۵۰ سال گذشته
رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی سازمان هواشناسی سال ۱۴۰۴ را خشک‌ترین سال در طول ۵۰ سال گذشته دانست و گفت: اغلب کشورهای خاورمیانه چنین شرایطی را داشتند. این شرایط البته منطقه به منطقه متفاوت است و مثلا در حالی که تهران خشک‌ترین دوره تاریخی را می‌گذراند، گیلان و مازندران چنین شرایطی ندارند. احد وظیفه اما تاکید کرد که میانگین بارش‌ها در ایران نشان می‌دهد که از فرودین امسال تا امروز خشک‌ترین دوره تاریخی را در نیم قرن گذشته پشت سر می‌گذاریم. بحرانی‌ترین منطقه کشور به گفته او، شمال شرق، شمال غرب و تهران هستند؛ تهران و خراسان رضوی عملا وارد ششمین سال خشکسالی خود شدند.
ناچار به جیره‌بندی هستیم
رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی سازمان هواشناسی با بیان اینکه وزارت نیرو ناچار است در همه شهرها مدیریت سختگیرانه داشته باشد، گفت: عملا به دلیل چند سال خشکسالی آب‌های سطحی از چرخه مصرف حذف شده است و آب‌های زیرزمینی هم کفاف نیاز را نمی‌دهد. چاره‌ای نداریم جز اینکه طی ۲-۳ هفته آینده به جیره‌بندی روی بیاوریم، زیرا کاهش مصرف شهروندان می‌تواند نقش مهمی ایفا کند. قطعا جیره‌بندی در سراسر کشور نیست، در تهران شروع شده است و برای اینکه دو سه هفته آینده را سپری کنیم ناگزیر به جیره‌بندی هستیم. فکر می‌کنم حداقل تا یک ماه آینده ناچار به جیره‌بندی هستیم. قطعا کم‌آبی تهران را با بارندگی گیلان نمی‌توانیم جبران کنیم و در کوتاه‌مدت گریزی غیر از رعایت همگانی نداریم.
باید رفتارمان را اصلاح کنیم
در گذشته مدیریت آبی در سطح کلان با اشتباهاتی همراه بوده است؛ رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی سازمان هواشناسی با بیان اینکه مدیریت آب موضوعی نسبی است و حتما اگر مدیریت بهتری اعمال می‌شد امروز شرایط دیگری داشتیم، گفت: به این موضوع بی‌توجهی شده و الان به جایی رسیدیم که خشکسالی به ما آسیب رسانده است تا جایی که رئیس‌جمهوری صحبت از جیره‌بندی و تخلیه تهران می‌کند. این گفته‌ها خیلی سنگین است. آنچه باید بدانیم این است که خشکسالی یک پدیده خزنده است که در شروع کسی به آن توجه نمی‌کند. خشکسالی و شیوه رفتار و مدیریت آب در خشکسالی باید در فرهنگ عمومی ما ایرانی‌ها جا بگیرد و با آن کنار بیاییم.
احد وظیفه افزود: خشکسالی در ایران سابقه تاریخی دارد، اما حالا با تغییر اقلیم و گرمایش جهانی با خشکسالی‌های سخت‌تر، طولانی‌تر و گسترده‌تر مواجه هستیم که البته فقط محدود به ایران نیست و حتی در مناطق پرباران هم این اتفاق افتاده. وقتی چنین پدیده‌هایی رخ می‌دهد اثرش برای ما قوی‌تر است و می‌طلبد که رفتارمان را در سطح کلان و مدیریت کلان آب جامع‌تر و منظم‌تر کنیم. نه اینکه امسال اگر بارش تا حدی بهبود پیدا کرد موضوع را فراموش کنیم، زیرا در آینده به احتمال زیاد با مسائل پیچیده‌تر و بزرگ‌تر مواجه خواهیم بود.
زمستان پر بارش در راه است
با وجود اینکه رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی سازمان هواشناسی تاکید کرد که شرایط سخت حداقل تا نیمه آذر ادامه دارد، اما از زمستان پربارش خبر داد. احد وظیفه البته با تاکید بر اینکه پیش‌بینی فصلی دقیق نیست، افزود: پیش‌بینی‌های فعلی ما نشان می‌دهد شروع بارش‌های جدی از نیمه آذر است و بارندگی زمستان به ویژه در جنوب غرب بهتر از سال گذشته خواهد بود. تهران هم به احتمال زیاد در زمستان وضع بهتری خواهد داشت. او با بیان اینکه زمستان سال گذشته دوره بدی از نظر بارش بوده اسـت، افزود: در زمستان سال گذشته بسیاری از استانها چون خوزستان و کهگیلویه و بویراحمد بیش از نیمی از بارش سال خود را دریافت نکردند.
مدیریت سختگیرانه باید ادامه یابد
با وجود اینکه رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی سازمان هواشناسی از زمستان با بارش بهتر نسبت به سال گذشته خبر داد، اما تاکید کرد موضوع جیره‌بندی که به دلیل تخلیه سدها و اوضاع بحرانی آب مطرح شده حداقل به نظر می‌رسد تا یک ماه آینده ادامه داشته باشد.
احد وظیفه همچنین گفت: سدهای ما تخلیه شده‌اند و آب‌های زیرزمینی را از دست داده‌ایم و باید توجه کنیم که بارش‌ها نمی‌توانند بلافاصله این کمبودها را جبران کنند. خشکسالی به تدریج وارد شده است و یک باره هم از بین نمی‌رود. حتی اگر سال پربارشی داشته باشیم. باید در کنار بارش تقاضای آب را به شکل سختگیرانه مدیریت کنیم. اگر با همین روند پیش برویم آب‌های زیرزمینی کامل تخلیه می‌شود، آن‌وقت در چنین روزهایی که آب سطحی نداریم، چطور می‌توانیم از بحران عبور کنیم؟
او ادامه داد: همه مردم ما باید توجه کنند که در کشور کم آب زندگی می‌کنیم. در اروپا نیستم که بارش سالانه‌مان بیش از ۶۰۰ میلی‌متر باشد. بارش متوسط کشور ما ۲۳۰ میلی‌متر است و اثر تغییر اقلیم در مناطق خشک شدیدتر است و خاورمیانه نقطه کانونی این تغییر اقلیم محسوب می‌شود. وقتی با چنین سناریویی مواجه هستیم یعنی شرایط آینده‌مان سخت‌تر است و این ما را وادار می‌کند سازگارتر شویم. این یعنی الگویمان را تنظیم کنیم که کمترین آسیب را ببینیم.
رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی سازمان هواشناسی با بیان اینکه خشکسالی از آنچه انتظار می‌رفت خسارت‌های بیشتری وارد می‌کند، گفت: گذشته درسی به ما داده است و اگر اشتباهات گذشته را در آینده تکرار کنیم بخشودنی نیست. حتما باید اشتباهات گذشته مثل توسعه صنایع و جمعیت در مناطقی که پتانسیلش را ندارند را تکرار نکنیم. انتقال تکنولوژی چه در کشت و کار و چه در ایجاد امنیت غذایی باید هوشمندانه صورت بگیرد.
وظیفه با بیان اینکه تغییر اقلیم تغییرات وسیعی در کره زمین ایجاد می‌کند و شرایط را به مراتب از گذشته سخت‌تر می‌کند، افزود: کمترین اثر خشکسالی و کمبود بارش می‌تواند افزایش قیمت مواذ غذایی باشد. کشورهای واردکننده مواد غذایی با مشکلات بیشتری مواجه خواهند بود.
او افزود: با توجه به شرایط سخت باید به اصلاح رفتار فکر کنیم. رفتار جمعی‌مان خیلی موثر است. در همه جای دنیا وقتی مشکل خشکسالی ایجاد شده مردم صادقانه در جریان قرار گرفتند و دست به دست دادند و توانستند مشکلات را پشت سر بگذارند. باید شیوه مصرف را در رفتارهای به ظاهر بی اهمیت مانند دوش گرفتن، مسواک زدن، نظافت منزل و ... اصلاح کنیم و اگر این را به ارزش در جامعه تبدیل کنیم موفق خواهیم شد.
رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی سازمان هواشناسی ادامه داد: همچنین در این شرایط دولت و رئیس‌جمهوری که درباره تخلیه شهر تهران صحبت کرده است، می‌تواند کارهایی انجام دهد. مثل اینکه شهرهای جدید با امکانات و دورنمای آینده مشخص ایجاد کند تا سرریز جمعیت شهرهایی با مشکل آب به آن‌ها وارد شود. این‌طور شما لازم نیست مردم را مجبور کنید از تهران بروند. خود به خود سرریز جمعیت به شهر جدید می‌رود.
وظیفه در پایان تاکید کرد: تغییر اقلیم سال‌های سال با ما خواهد بود و اگر بتوانیم مدیریت هوشمندانه داشته باشیم می‌توانیم آن را پشت سر بگذاریم.
