همشهری‌آنلاین - پروانه بندپی: ۱۷ تا ۲۳ آبان، هفته ملی دیابت و ۱۴ نوامبر هم‌زمان با ۲۳ آبان، «روز جهانی دیابت» است. شعار جهانی دیابت در سال ۲۰۲۵ از سوی سازمان جهانی بهداشت «دیابت در مراحل زندگی» و ازسوی فدراسیون بین‌المللی دیابت «دیابت و محیط کار» اعلام شده است. اما سوال خیلی‌ها این است که دیابت چه ارتباطی با محیط کار دارد و محیط کار چگونه می‌تواند روی ابتلای ما به این بیماری تاثیر بگذارد؟ و چطور می‌توان از ابتلا به آن پیشگیری کرد؟
محیط کار چطور ریسک ابتلا را بالا می‌برد
نام‌گذاری سال ۲۰۲۵ به عنوان «دیابت و محیط کار» نشان می‌دهد که دیابت تنها یک مساله پزشکی نیست و با سبک زندگی روزمره و محیط‌های کاری ارتباط مستقیم دارد. شعار جهانی دیابت برای درباره نقش محیط کار بر این بیماری نشان می‌دهد که محیط کار، بخش مهمی از زندگی روزمره افراد است و می‌تواند به شکل مستقیم روی ابتلا به دیابت تأثیر بگذارد. اما این تأثیر چطور رخ می‌دهد و کارکنان چطور می‌توانند مراقب سلامت خود باشند؟
کارشناسان غدد و متابولیسم بر این باورند که سبک زندگی شغلی، نوع فعالیت بدنی، رژیم غذایی و استرس مرتبط با شغل، همه نقش مهمی در پیشگیری و کنترل دیابت دارند. به عبارت دیگر، محیط کار هم می‌تواند ریسک دیابت را افزایش دهد و هم می‌تواند به عنوان محیطی برای پیشگیری و مدیریت بیماری عمل کند.
استرس را دست کم نگیرید
یکی از اصلی‌ترین عوامل خطر در محیط کار، بی‌تحرکی طولانی است. بسیاری از مشاغل امروزی به دلیل پشت میزنشینی باعث کاهش فعالیت بدنی می‌شوند. این کم‌تحرکی مقاومت به انسولین را افزایش می‌دهد و کنترل قند خون را دشوار می‌کند. متخصصان تاکید دارند فعالیت بدنی منظم در محل کار، یک راهکار مؤثر پیشگیری از ابتلا به این بیماری است. تشویق کارکنان به پیاده‌روی کوتاه، استفاده از پله‌ها به جای آسانسور و ورزش‌های کوتاه‌مدت در زمان استراحت نقش مهمی در این موضوع دارد.
استرس شغلی مزمن نیز باعث افزایش هورمون‌های ضد انسولین مانند کورتیزول می‌شود و فشار اضافی روی متابولیسم گلوکز ایجاد می‌کند. دکتر شکور امیدی، رئیس انجمن حمایت از بیماران دیابتی ایران در این باره به همشهری‌آنلاین می‌گوید: «ارتباط استرس و ابتلا به دیابت از نظر علمی ثابت شده است. در ابتلا به دیابت، عوامل متعددی مثل ژنتیک، چاقی، تغذیه، بی‌تحرکی و ... موثرند اما مهم‌ترین عامل، استرس است که تا ۷۰ درصد در ابتلا به این بیماری نقش دارد. پس لازم است استرس‌های روزمره را به شیوه‌های مختلف کنترل کنیم.»
عامل دیگری که احتمال ابتلا را افزایش می‌دهد، دسترسی محدود به غذای سالم است. در اغلب محیط‌های کاری که فقط غذاهای آماده و غذاهای پرچرب در دسترس است یا وعده‌های غذایی نامنظم مصرف می‌شوند، خطر چاقی شکمی و افزایش وزن بالا می‌رود؛ دو عامل شناخته‌شده در ایجاد پیش‌دیابت و دیابت نوع ۲. درحالی‌که دسترسی به غذای سالم و میان‌وعده‌های مغذی مانند میوه و سبزیجات به کنترل وزن و بهبود سلامت متابولیک کمک می‌کند. همچنین کار شیفتی در بعضی مشاغل و اختلال در ریتم خواب شبانه می‌تواند سوخت‌وساز گلوکز را مختل کند و خطر ابتلا به این بیماری را افزایش دهد.
بیشتر بخوانید؛
-
یک چهارم دیابتی‌ها از بیماری خود خبر ندارند
-
شیوع خاموش دیابت بین بچه‌مدرسه‌ای‌ها
-
قند سه‌ماهه روی این عدد باشد پیش‌دیابت دارید
-
چرا افراد مبتلا به دیابت افسردگی می‌گیرند؟
سیاست‌های سازمانی و پیشگیری از دیابت
شاید برای خیلی‌ها عجیب باشد، اما سیاست‌های سازمانی در پیشگیری از دیابت نقش بسیار مهمی دارد؛ ساعت کاری منعطف، فرصت استراحت کافی، نور کافی محیط کار و تهویه مناسب انرژی و ریتم طبیعی بدن کارکنان را حفظ می‌کند. مثلا نور کافی و هوای تازه باعث می‌شود بدن و مغز انرژی بیشتری داشته باشند، خواب شبانه بهتر شود و استرس کاهش یابد و همین، خطر ابتلا را کاهش می‌دهد. آموزش مدیریت استرس و ارائه تکنیک‌های آرام‌سازی نیز می‌تواند جزو سیاست‌های سازمانی باشد.
قند خون‌تان را همیشه چک کنید
خیلی‌ها هنوز نمی‌دانند به چه فردی گفته می‌شود «دیابتی» و چه فردی در مرحله پیش‌دیابت قرار دارد. رئیس انجمن حمایت از بیماران دیابتی ایران در این باره توضیح می‌دهد: «پیش‌دیابت به شرایطی گفته می‌شود که قند خون بالاتر از حد طبیعی اما پایین‌تر از محدوده دیابت است. اگر قند خون شما بین ۱۰۰ تا ۱۲۵ باشد، این یعنی شما در مرحله پیش‌دیابت و در یک‌قدمی ابتلا به این بیماری خاموش هستید. اگر قند خون شما چند بار پیاپی بالاتر از ۱۲۵ باشد، یعنی شما به دیابت نوع ۲ مبتلا شده‌اید و دیگر راه برگشتی وجود ندارد. برای تشخیص این وضعیت آزمایش‌های مختلفی وجود دارد؛ از آزمایش قند خون ناشتا گرفته تا آزمایش قند خون پس از دو ساعت و قند خون سه‌ماهه و ... .»
دکتر امیدی تاکید می‌کند: «تنها راه برای پی بردن به این که در معرض ابتلا به دیابت هستیم یا نه، این است که هر ۶ ماه یا سالانه یک بار حتما برای آزمایش خون یا چکاپ مراجعه کنیم. همچنین باید وزن خود را طوری کنترل کنیم که اصلا دچار اضافه وزن و چاقی نشویم و شاخص توده بدنی ما از ۲۵ بالاتر نرود. انجام این دو کار به خصوص برای افرادی که سابقه خانوادگی دیابت نوع ۲ دارند، یک ضرورت و الزام است. نه صرفا یک توصیه.»
