خبرگزاری مهر، گروه استانها - محمدحسین عابدی*: شاهرود به وجود مفاخر بزرگی مانند ابوالحسن خرقانی و بایزید بسطامی، فروغی بسطامی و آیت الله العظمی شاهرودی و ده‌ها و ده‌ها چهره تابناک آسمان اندیشه و فقاهت و عرفان و علم می بالد. چهره‌های تابناکی که هر کدام برای یک کشور و یک ملت کافی هستند و حالا همه با هم در شهرستان شاهرود، مهد عرفان و پایتخت تقریب مذاهب ایران، گرد هم آمده‌اند.
رهبر معظم انقلاب اسلامی در سال ۸۵ و در دیدار با مردم شاهرود در استادیوم تختی در سخنرانی که بسیار هم مورد استقبال مردم خونگرم منطقه قرار گرفت درباره بایزید بسطامی و ابوالحسن خرقانی بیان کردند: «منطقه معلمان دین و اخلاق. در زمان گذشته هم نام بایزید بسطامی و ابوالحسن خرقانی را همه مسلمانان و مرتبطان با معارف اسلام - ولو غیرمسلمان - شنیده‌اید البته امثال بایزید و ابوالحسن خرقانی را با این مدعیان صوفیگری نباید اشتباه کرد. آنها داستان دیگری دارند و ماجرا و سخن دیگری است» و این صحبت‌ها بود که حجت را بر همگان کامل کرد تا صحبت از بایزید بسطامی و ابوالحسن خرقانی، دیگر تابو نباشد.
حالا اما خبری مسرت بخش اعلام شده «دو شخصیت برجسته تاریخ و فرهنگ ایران، بایزید بسطامی از عرفای بزرگ و علامه سید محمدحسین طباطبایی از مفسران و فیلسوفان شهیر، در فهرست بزرگداشت‌های سازمان علمی، آموزشی و فرهنگی ملل متحد (یونسکو) برای دوره ۲۰۲۶-۲۰۲۷ به ثبت جهانی رسیدند. این افتخار بزرگ با پیشنهاد کمیسیون ملی یونسکو در ایران و پس از تصویب در کنفرانس عمومی این سازمان بین‌المللی محقق شده است.» به همین بهانه نگاهی به زندگی بایزید بسطامی چهره تابناک آسمان عرفان می‌اندازیم.
زندگی بایزید بسطامی
نامش «طیفور بن عیسی بن سروشان» است معروف به بایزید بسطامی؛ او احتمالاً سال ۲۰۰ هجری قمری در شاهرود یا همان منطقه بسطام به دنیا آمده و احتمالی بین سال‌های ۲۶۱ الی ۲۷۶ قمری دار فانی را وداع کرده است گفته شده که پسوند نام سروشانی در نام پدر بایزید، به واسطه زردشتی بودن پدر ایشان است اما بایزید به دین اسلام مشرف می‌شود.
او جایگاه بزرگ و رفیعی در تاریخ عرفان ایران دارد و بسیار هم محل ارجاع بزرگان و شاعران و اندیشمندان است تا جایی که برای مثال مولانا در شعر معروف خود روایت سفر بایزید را مورد اشاره قرار می‌دهد «بایزید اندر سفر جستی بسی. تا بیابد خضر وقت خود کسی؛ دید پیری با قدی همچون هلال. دید در وی فر و گفتار رجال و …» سفری که بایزید در دیدار با پیرمردی به اصالت وجود انسان پی می‌برد و در نتیجه از جمله عارفانی است که عقیده دارند نور خدا را ابتدا باید در درون هر انسان جست که به معنای اهمیت دادن به باطن و زندگی انسان است.
از زندگی بایزید چندان اطلاعات دقیقی در دسترس نیست و برخی روایت‌ها و داستان‌ها در زندگی او در طول تاریخ بال و پر گرفته و شکل اسطوره‌ای نیز پیدا کرده‌اند اما بدون شک نمی‌توان لحظه‌ای تردید کرد که او یکی از بزرگترین عرفای کشورمان است که در خداشناسی و توحید بسیار تفکر و تدبر داشته است.
توحید و خداشناسی
از جملاتی که به او نسبت داده شده هم می‌توان دریافت که چقدر توحید و نزدیکی به خداوند برای او اهمیت دارد برای مثال نقل است که بایزید بسطامی می‌گوید: «توبه از معصیت یکی است و از طاعت هزار؛ یعنی عجب در طاعت بدتر از گناه یا در جمله‌ای دیگر می‌گوید: هرکه به حق مبتلا گشت مملکت از او دریغ ندارند و او خود به هر دو سرای سر فرو نیارد»
کتاب «بایزید بسطامی» و کتاب «آتش نهفته» نوشته کاظم محمّدی یکی از منابع خوبی است که درباره زندگی بایزید بسطامی نگارش شده و اطلاعات خوبی هم درباره این عارف نامی در اختیار عموم مردم قرار می‌دهد دست کم خوانش این کتاب برای مردم شاهرود و استان سمنان که میزبان وجود مبارک عرفای بزرگی مانند بایزید بسطام و ابوالحسن خرقانی هستند، بیش از دیگران واجب است، همچنین برخی روایت‌ها نقل می‌کنند که از بایزید چند اثر به یادگار مانده که از جمله آنها می‌توان به اله احکام القضا و القدر، بستان العارفین، مسائل الرهبان و … اشاره کرد.
حالا مطرح شدن نام بایزید بسطامی در سطح کشور برای برگزاری مراسم گرامی داشت و تقدیر از این عارف نامی در یونسکو فرصتی دوباره است که نگاهی به زندگی این عارف نامی بیاندازیم. عارف نامداری که ابوالحسن خرقانی ۱۸ کیلومتر مسیر قلعه نوخرقان تا بسطام و مقبره بایزید را وقتی به زیارت طی می‌کرد، در برگشت، به پشت سر گام بر می‌داشت و همه ۱۸ کیلومتر را عقب عقب راه می‌رفت تا مبادا به استاد وارسته خویش، پشت کند و این مقام عالی بایزید بسطامی است.
تصویری که بر روی این یادداشت ملاحظه می‌کنید عکسی واقعی و قدیمی از مجموعه تاریخی بسطام است.
*خبرنگار خبرگزاری مهر استان سمنان
