به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین، یک مقام ارشد وزارت نفت در آستانه آغاز روزهای سرد در کشور اعلام کرده است: «در حالی که صنعت گاز کشور با چالش ناترازی انرژی روبه‌روست، شرکت‌های کاروَر به‌عنوان حلقه اتصال میان دولت، بخش خصوصی و مصرف‌کنندگان، ماموریت تازه‌ای بر عهده گرفته‌اند و قرار است با تکیه بر اعتماد متقابل، مسئولیت‌پذیری و دانش فنی، به بازوی اجرایی شرکت ملی گاز ایران تبدیل شوند.
راه نو آنلاین نوشت: سعید توکلی، معاون وزیر نفت در امور گاز گفته که گرفتن مصوبه طرح شرکت‌های کارور از سوی هیئت وزیران آسان نبود است.
هم‌افزایی بین تولیدکننده و مصرف‌کننده گاز شکل می‌گیرد؟
طبق اعلام وزارت نفت، شرکت‌های «کارور انرژی» به‌عنوان یکی از بسترهای ایجاد پیوند میان بخش دولتی و خصوصی در حوزه مدیریت مصرف انرژی در شرکت ملی گاز ایران شکل گرفته‌اند.
آنها ادعا می‌کنند این طرح بر مبنای تجربه‌های موفق جهانی طراحی شده و به‌دنبال آن است که با بهره‌گیری از ظرفیت شرکت‌های تخصصی، مصرف غیرمولد گاز کاهش یابد و انرژی به سمت بخش‌های مولد صنعتی هدایت شود.
در این الگو، شرکت‌های بخش خصوصی با اجرای پروژه‌های بهینه‌سازی، از محل صرفه‌جویی واقعی گاز، گواهی صرفه‌جویی انرژی دریافت می‌کنند که قابلیت معامله در بورس انرژی ایران را دارد؛ به این ترتیب، انگیزه اقتصادی مستقیمی برای کاهش مصرف و ارتقای بهره‌وری ایجاد می‌شود.
گفته می‌شود که این طرح یک بازی برد – برد – برد است؛ شرکت کارور از محل صرفه‌جویی منتفع می‌شود، مصرف‌کننده از تجهیزات نو و هزینه کمتر بهره‌مند می‌شود و حاکمیت نیز از کاهش مصرف غیرمولد و انتقال انرژی به بخش‌های مولد صنعتی سود می‌برد. سرانجام هر مقدار صرفه‌جویی انرژی به مسیری هدایت می‌شود که بیشترین ارزش افزوده را برای اقتصاد کشور ایجاد کند.
براین اساس، یک شرکت کارور با تعدادی از مشترکان گاز وارد مذاکره می‌شود و با آنها قرارداد همکاری امضا می‌کند. شرکت ملی گاز ایران نیز سوابق مصرف آن مشترکان را در سال‌های گذشته بررسی و با مصرف کنونی‌شان مقایسه می‌کند. هر مقدار کاهش مصرفی که نسبت به الگوی گذشته مشاهده شود، به نام شرکت کارور گواهی صرفه‌جویی صادر می‌شود.
انگیزه اقتصادی و بورس انرژی
این گواهی‌ها در واقع اوراقی هستند که شرکت کارور می‌تواند آنها را در بورس انرژی عرضه کند و با نرخ بالاتری به فروش برساند. در نتیجه، یک انگیزه اقتصادی واقعی برای شرکت‌های کارور ایجاد می‌شود، زیرا گاز خانگی را با نرخ یارانه‌ای خریداری می‌کنند، اما گواهی صرفه‌جویی آن را می‌توانند با نرخ بازار آزاد به فروش برسانند.
در این میان مشترک خانگی نیز منتفع می‌شود، زیرا شرکت کارور به‌طور معمول برای کاهش مصرف، اقدام به نوسازی تجهیزات فرسوده یا استفاده از فناوری‌های کارآمدتر می‌کند. حتی ممکن است بخشی از منافع حاصل از صرفه‌جویی را به خود مشترک بازگرداند تا او نیز انگیزه بیشتری برای مشارکت داشته باشد. این موضوع کاملاً به نوع قرارداد بین شرکت کارور و مصرف‌کننده بستگی دارد.
افزون بر شرکت‌های کارور، واحدهای صنعتی نیز می‌توانند در طرح‌های صرفه‌جویی ورود کنند. برای نمونه، اگر صنعتی که پیش‌تر یک‌هزار واحد انرژی مصرف می‌کرد، با اجرای مجموعه‌ای از اقدام‌های اصلاحی، مصرف خود را به ۸۰۰ واحد کاهش دهد، بر اساس مقدار صرفه‌جویی گواهی دریافت می‌کند. این گواهی‌ها نیز مانند سایر موارد، قابلیت عرضه و معامله در بورس انرژی را خواهند داشت. در واقع این نوع همکاری‌ها در قالب قراردادهای مدیریت مصرف یا بهینه‌سازی انرژی تعریف می‌شوند.
فروش عمده گاز محقق می‌شود؟
نوع دیگری از قراردادها نیز با شرکت‌های کارور قابل تصور است که بر مبنای فروش عمده گاز عمل می‌کند. در این حالت شرکت ملی گاز ایران، گاز را در نقطه‌ای مشخص برای مثال در ایستگاه تقلیل فشار، تحویل می‌دهد و شرکت کارور مدیریت توزیع آن را در یک محدوده یا مجموعه بزرگ برعهده می‌گیرد. فرض کنید در ورودی یک شهر، گاز به شرکت کارور تحویل داده شود و آن شرکت با مشترکان متعدد آن شهر قرارداد ببندد. این نوع همکاری در واقع از جنس قراردادهای خرده‌فروشی انرژی یا همان Retailer Contracts است.
مدل‌های پیشرفته‌تر این همکاری در جهان نیز وجود دارد؛ در برخی کشورها، اپراتورهای انرژی حتی امکان تغییر تعرفه‌ها را نیز در اختیار دارند، البته در ایران چنین امکانی وجود ندارد، زیرا تعرفه‌ها بر اساس ضوابط مشخص دولتی تعیین می‌شود، اما تجربه‌های جهانی نشان داده‌اند که این مدل‌ها می‌توانند به مدیریت بهتر مصرف و کاهش ناترازی انرژی کمک قابل‌توجهی کنند.
در مجموع باید گفت برای اینکه شرکت‌های کارور بتوانند به‌صورت مؤثر در فرایند بهینه‌سازی مصرف مشارکت کنند، لازم است داده‌های مربوط به الگو و سوابق مصرف در اختیارشان قرار گیرد تا بتوانند با تحلیل این داده‌ها، پیشنهادهای اصلاحی خود را ارائه دهند. طبیعتاً این کار مستلزم طراحی سازوکاری شفاف و دقیق برای تبادل اطلاعات میان شرکت ملی گاز ایران و شرکت‌های کارور است.
ضرورت راستی‌آزمایی
از سویی، ارزیابی و راستی‌آزمایی حجم واقعی صرفه‌جویی نیز اهمیت ویژه‌ای دارد. این مسئولیت برعهده شرکت ملی گاز است تا اطمینان حاصل شود صرفه‌جویی‌ها واقعی، قابل اندازه‌گیری و مستند هستند. این مسئله، اهمیت انتخاب شرکت‌های توانمند در این طرح را نشان می‌دهد.
گفته شده که اکنون فرایند ارزیابی صلاحیت شرکت‌ها در حال انجام است. این ارزیابی شامل بررسی توان مالی برای سرمایه‌گذاری، توان فنی و عملیاتی و همچنین تجربه اجرایی آنهاست تا اطمینان حاصل شود شرکت‌های منتخب قادر به اجرای مؤثر طرح هستند.
پس از این مرحله، عملکرد شرکت‌ها نیز در طول اجرای پروژه‌ها مورد ارزیابی قرار می‌گیرد تا بتوانیم کیفیت کار و میزان تحقق اهداف صرفه‌جویی را به‌صورت دقیق پایش کنیم. در واقع این شرکت‌ها ابتدا با ورود آزمایشی، فعالیت خود را آغاز می‌کنند و در مراحل بعد، بر اساس نتایج عملکردشان مورد ارزیابی نهایی قرار می‌گیرند.
با این حال، میزان عملیاتی‌شدن و تأثیرگذاری این طرح در کاهش مصرف انرژِ همچنان در هاله‌ای از ابهام است و مشخص نیست با وجود زمان و هزینه‌ای که برای اجرای آن صرف می‌شود، چقدر بازدهی خواهد داشت.
۲۲۳۲۲۵
