خبرگزار، مهر، گروه استانها: خراسان جنوبی بیش از دو دهه است که با پدیده خشکسالی دست و پنجه نرم می‌کند، بحرانی که صنعت دامپروری این منطقه را به شدت تحت تأثیر قرار داده است. کاهش بارندگی، ضعف مراتع و در نتیجه، کمبود علوفه، چالش‌های عمده‌ای را برای دامداران به وجود آورده است.
این روزها برای عشایر سخت‌کوش خراسان جنوبی هم سخت می‌گذرد چراکه ضعف مراتع از یک سو و گرانی نهاده‌های دامی از سوی دیگر امیدشان را خزان کرده و دلگرمی‌شان نیز یخ زده است.
تأمین علوفه از خارج استان، یکی از راهکارهای متولیان برای مقابله با این چالش بوده که در این راستا، شرکت‌ها و نهادهای ذی‌ربط اقدام به تأمین علوفه از غرب کشور برای دامداران خرد و عشایری کرده‌اند، اما پیداست وضعیت خشکسالی در خراسان جنوبی، یک چالش جدی و بلندمدت است که معیشت هزاران خانوار، به‌ویژه جامعه عشایری و روستایی را تهدید می‌کند.
با وجود اقدامات حمایتی مانند تأمین علوفه از سایر مناطق، به نظر می‌رسد اجرای طرح‌های پایدارتر از قبیل توسعه سامانه‌های نوین آبیاری و توجه ویژه به تخصیص منابع برای عشایر، برای مدیریت این بحران حیاتی است.
پای مشکلات دامداران
یکی از دامداران منطقه عشایری در گفتگو با خبرنگار مهر بیان کرد: کمبود بارندگی، خشکسالی و مشکلات تهیه علوفه برای دام‌ها در کاهش رونق صنعت دامداری منطقه تأثیر محسوسی گذاشته است.
علی بهلولی با اشاره به قیمت نهاده‌های دامی، ادامه داد: بالا بودن نرخ کاه، جو و کنسانتره توان خرید از دامداران را گرفته که خود در کاهش جمعیت دامی بسیار تأثیر دارد.
وی ادامه داد: باید دولت برای حل مشکلات عشایر چاره اندیشی کند چرا که با ادامه خشکسالی‌ها عشایر با فروش دام خود مهاجرت را به عنوان آخرین گزینه حل مشکلات انتخاب خواهند کرد.
یکی از دامداران هم با گلایه از گران بودن نهاده‌های دامی بیان کرد: در شرایط کنونی بخش زیادی از درآمد دامداران صرف خرید علوفه می‌شود و آنها مجبورند تعدادی از دام‌های خود را برای تعلیف سایر دام‌ها به فروش برسانند.
افزایش قیمت نهاده‌های دامی
هادی پیگداری با بیان اینکه زندگی ما متکی به دام است و هر مشکلی در این بخش می‌تواند بر زندگی ما تأثیر منفی بگذارد، افزود: خشکسالی‌های پیاپی و کاهش نزولات آسمانی باعث فقر مراتع شده و بسیاری از روستاییان جمعیت دامی خود را کاهش داده‌اند، چراکه توان تأمین نهاده‌ها را ندارند.
یکی دیگر از دامداران هم بیان کرد: علی رغم اینکه نهاده‌های دامی مانند جو و کاه افزایش قیمت داشته اما شیر حدوداً نصف قیمت تمام شده از دامدار خریداری می‌شود.
محمد عباسی ادامه داد: دامداران در حال حاضر با توجه به گرانی آذوقه به فکر فروش و کشتار دام شیری و مولد افتاده‌اند که نتیجه آن نبود دام پرواری است.
وی بیان کرد: دامداران در گذشته به عنوان یکی از مشاغل مهم در خراسان جنوبی بوده که ضمن ایجاد اشتغال پایدار در روستاها در زمینه تولید گوشت، پوست، لبنیات هم مؤثر بوده‌اند که این روزها حال خوشی ندارند.
عباسی خواستار توجه به این قشر شد و گفت: هزینه‌های دارو و دامپزشک از دیگر مشکلات روستاییان بوده که نیازمند بررسی است.
کاهش سرانه دام عشایر
مهدی میزبان، معاون زیربنایی سازمان امور عشایری کشور چندی پیش در سفر به خراسان جنوبی با اشاره به اینکه خشکسالی در این استان بیش از ۱۷ سال به‌صورت مداوم ادامه دارد، گفت: خشکسالی طولانی باعث تغییر الگوهای زیستی، کاهش علوفه مرتعی و فشار مضاعف بر دامداران شده است.
وی ادامه داد: در گذشته حدود ۷۰ درصد علوفه دام از مراتع تأمین می‌شد، اما اکنون این میزان به حداقل رسیده است، از این‌رو باید به سمت الگوهای جدید سازگاری با اقلیم خشک و تنوع‌بخشی مشاغل عشایری حرکت کنیم.
میزبان با بیان اینکه الگوی جدید سازگاری با خشکسالی و تنوع‌بخشی مشاغل عشایری در دستور کار قرار دارد، افزود: برای رسیدن به پایداری، لازم است علاوه بر اجرای پروژه‌های عمرانی، روی تحقیقات و مطالعات تطبیقی سرمایه‌گذاری شود تا بتوانیم الگوی بومی سازگاری با کم‌آبی را طراحی کنیم.
وی ادامه داد: در این راستا امسال اعتبار ۱۰۰ میلیارد تومانی برای حوزه عشایر استان پیش‌بینی شده که ۸۰ میلیارد تومان آن تاکنون تخصیص یافته است.
محمدابراهیم ابراهیمی، مدیرکل امور عشایر خراسان جنوبی هم چندی پیش در شورای عشایر استان بیان کرد: بر اساس آخرین سرشماری رسمی کشور در سال ۱۳۸۷ که به دلیل شرایط کرونا و محدودیت‌ها پس از آن به روز رسانی نشده، سهم استان از جمعیت عشایری کشور حدود ۳۴ درصد است و این جامعه، ۳۰ درصد تولیدات دامی استان را تأمین می‌کند.
وی با اشاره به خشکسالی‌های مکرر و کاهش منابع آبی استان گفت: سرانه دام سبک عشایر استان بر اثر این خشکسالی به کمتر از یک‌چهارم رسیده و نگرانی جدی درباره معیشت آنان ایجاد کرده است.
توزیع ۵۰ تن علوفه در گام اول
مهدی محسنی، نماینده اجرایی یک شرکت گسترش توسعه‌گری در گفتگو با خبرنگار مهر بیان کرد: برای مقابله با بحران خشکسالی و کمبود شدید علوفه در استان خراسان جنوبی، طرحی برای تأمین نهاده‌های دامی به اجرا درآمده است.
وی با بیان اینکه بر این اساس، تأمین علوفه مورد نیاز دامداران خرد روستایی و عشایری از غرب کشور، در حال انجام است، افزود: همچنین تعاونی‌های عشایری در فرآیند انبارش و توزیع این علوفه همکاری می‌کنند.
محسنی با بیان اینکه در فاز اول این طرح، ۵۰ تن علوفه با اولویت‌دهی به مددجویان در دست توزیع قرار گرفته است، گفت: علاوه بر این، محموله دیگری به حجم ۵۰۰ تن علوفه نیز در حال انتقال به استان است.
کم کاری در تأمین نهاده‌های دامی قابل قبول نیست
استاندار خراسان جنوبی هم در این خصوص بر لزوم توجه ویژه به جامعه عشایری تأکید کرد و گفت: تأمین آب شرب و نهاده‌های دامی، دو اولویت بی‌قید و شرط در خدمت‌رسانی به عشایر استان است و هیچ‌گونه کم‌کاری یا بهانه‌ای در این زمینه قابل قبول نیست.
وی ادامه داد: همه دستگاه‌ها موظفند گزارش دقیق سفر به شهرستان‌ها، روستاها و مناطق عشایری را ارائه دهند چراکه ما بانک اطلاعاتی جامعی از خدمات و بازدیدها می‌خواهیم.
هاشمی با اشاره به مشکلات خشکسالی، افزود: کمبود نهاده دامی موجب پراکنده شدن دام‌ها و کاهش بهره‌وری شده است.
وی تاکید کرد: اعتبارات باید متناسب با جمعیت و تعداد دام عشایر تخصیص یابد و نباید محرومیت این مناطق باعث کاهش منابع شود.
خراسان جنوبی امروز در میانه نبردی نابرابر با خشکسالی قرار دارد؛ نبردی که هر سال سخت‌تر و پرهزینه‌تر می‌شود و بیش از همه، بر دوش عشایر و دامداران این سرزمین سنگینی می‌کند.
اگرچه توزیع علوفه و حمایت‌های مقطعی می‌تواند اندکی از فشار معیشتی بکاهد، اما علاج اصلی در نگاه بلندمدت و اجرای برنامه‌های پایدار است؛ از اصلاح الگوی مصرف آب و توسعه سامانه‌های نوین آبیاری گرفته تا حمایت از معیشت جایگزین و تنوع‌بخشی به اقتصاد عشایری.
آینده این استان در گرو تصمیم‌هایی است که امروز گرفته می‌شود؛ تصمیم‌هایی که می‌تواند میان «ماندن» یا «کوچ اجباری» برای هزاران خانوار عشایر و دامدار، تفاوتی سرنوشت‌ساز رقم بزند.
