خبرآنلاین - سیاست ترکیه درباره سودان به عنوان کشور واقع در آفریقای شرقی زیرمجموعه سیاست کلی این کشور درقبال مجموعه کشورهای قاره آفریقاست. بنا به آمار سال ۲۰۲۳ میلادی جمعیت سودان ۵۰.۰۴ میلیون نفر و مساحت آن ۱۸۸۲۰۰۰ کیلو متر مربع است. ترکیب جمعیتی آن از ۷۰ درصد عرب و ۳۰ درصد آفریقایی است. تولید ناخالص ملی این کشور ۱۰۹.۲ میلیارد دلار است. عضو اتحادیه عرب و سازمان همکاری اسلامی است و عضویت سودان در اتحادیه آفریقا تعلیق شده‌است. جنگ داخلی تقریبا پنجاه ساله در سال ۲۰۰۵ میلادی براساس قرارداد صلح پایان یافت و در ۹ ژوئیه ۲۰۰۹ میلادی سودان جنوبی استقلال خود را اعلام کرد. دو کشور سودان و سودان جنوبی درباره منابع نفت، تجارت، امنیت، اتباع، تجارت و تعیین مرزها در ۲۷ سپتامبر۲۰۱۲ میلادی ۹ قرارداد در آدیس آبابا امضا کردند. رژیم اسرائیل و ترکیه، استقلال سودان جنوبی را به رسمیت شناخته‌اند.
اعتراضات مردم به تحریک آمریکا و عربستان سعودی و امارات عربی متحده در سودان علیه دولت عمر البشیر، رئیس جمهور پیشین این کشور که در دسامبر ۲۰۱۸ آغاز شد، در ۱۱ آوریل ۲۰۱۹ به سرنگونی دولت بشیر منجر شد. اعلامیه قانون اساسی که در نتیجه مذاکرات بین شورای نظامی انتقالی و اتحاد نیروهای آزادی و تغییر مورد توافق قرار گرفت، در ۱۷ آگوست ۲۰۱۹ امضا شد.
جنگ ژنرال ها درسودان
طبق توافق حاصل شده، شورای نظامی انتقالی منحل و شورای حاکمیت جایگزین آن شد. ژنرال عبدالفتاح برهان، رئیس شورای نظامی انتقالی، در ۲۱ آگوست ۲۰۱۹ به عنوان رئیس جمهور و رئیس شورای حاکمیت سوگند یاد کرد.
در ۱۵ آوریل میلادی ۲۰۲۳ میلادی درگیری‌ها بین ارتش ملی سودان و نیروهای پشتیبانی سریع متشکل از عشایر و شبه نظامیان و بخشی ازارتش سودان و آغاز شد. در نتیجه این جنگ داخلی موسوم به جنگ دو ژنرال بیش از ۲۰۰ هزار نفر کشته شده و ۲۵ میلیون نفر آواره شده اند. . ۳۰ میلیون نفر به کمک انسانی نیاز دارند. ۳.۸ میلیون نفر به کشورهای همسایه پناهنده شده اند و ۱۹ میلیون دانش آموز و دانشجو نیز از ادامه تحصیل محروم شده‌اند.
اقتصاد متکی به نفت
اقتصاد سودان عمدتاً مبتنی بر کشاورزی و دامداری است و بخش صنعتی آن در حال توسعه است. نیروی محرکه اقتصاد سودان متکی برصادرات نفت است که از سال ۱۹۹۹ صادرات آن آغاز شد. به دلیل جدایی سودان جنوبی در ۹ ژوئیه ۲۰۱۱، سودان از ۷۵٪ نفت و ۹۰٪ درآمد صادراتی خود محروم شد. معادن غنی طلا در بسیاری از مناطق این کشور وجود دارد. سودان همچنین از پتانسیل کشاورزی قابل توجهی برخوردار است.
- اقتصاد سودان به دلیل درگیری که از سال ۲۰۲۳ میلادی آغاز شد، دچار تورم بالا، کاهش ارزش پول سودان در برابر دلار آمریکا و کمبود پول نقد، شده است و دوران سختی را پشت سر می‌گذارد.
- طبق داده‌های وزارت بازرگانی سودان، صادرات این کشور در سال ۲۰۲۳ به ۲.۳ میلیارد دلار و واردات آن به ۶.۴ میلیارد دلار رسیده است.
- واردات اصلی سودان شامل کالاهای صنعتی، ماشین آلات و تجهیزات، منسوجات، گندم و آرد گندم، تجهیزات حمل و نقل، مواد غذایی، داروسازی و محصولات شیمیایی، چای، قهوه و روغن است، صادرات سودان شامل نفت، طلا، پنبه، حیوانات زنده و گوشت، کنجد و سایر دانه‌های روغنی، صمغ عربی، چرم دباغی شده، شکر و بادام زمینی است.
روابط ترکیه و سودان
ترکیه استقلال سودان را در ۱ ژانویه ۱۹۵۶ به رسمیت شناخت و در ۱ ژانویه ۱۹۵۷ سفارت خودرا درخارطوم افتتاح کرد. اما سفارت سودان سال‌ها بعد در ۱۴ سپتامبر ۲۰۰۹ میلادی در آنکارا افتتاح شد.
در سفر دوروزه رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه به سودان در۲۴ دسامبر ۲۰۱۷ میلادی بیانیه «شورای همکاری راهبردی عالی رتبه» امضا شد. در طی این سفر، ترکیه و سودان تعداد زیادی قرارداد همکاری در بخش کشاورزی، اقتصادی، تجاری، انرژی، امنیتی و نظامی آموزشی و فرهنگی غیره امضا کردند. سفارت ترکیه بعد از آغاز درگیری ها در ۱۱ می ۲۰۲۳ میلادی به صورت موقت به منطقه پورت سودان منتقل شده است.
اردوغان در نشست دیپلماسی آنتالیا در ۱۲ آوریل ۲۰۲۵ میلادی با عبدالفتاح البرهان رئیس شورای حاکمیت سودان مذاکراتی انجام داد.
طرح های ترکیه در سودان
طرح های ترکیه درسراسر سودان در بخش دیپلماسی عمومی و فرهنگی در چارچوب همکاری بین تیکا (معرفی آژانس هماهنگی و همکاری ترکیه) و سازمان‌های جامعه مدنی و موسسات مردم سالاری، در راستای اولویت آنها توسعه و رسیدگی به نیازهای فوری مردم محلی در حال اجرا هستند.
دفتر تیکا در بندر سودان که به دلیل درگیری تعطیل شده بود، در دسامبر ۲۰۲۴ فعالیت خود را از سر گرفت. برای رسیدگی به نیازهای منطقه‌ای، یک بیمارستان آموزشی مدرن ۱۵۰ تختخوابی در نیالا، دارفور، با هماهنگی تیکا ساخته شد و رسماً در فوریه ۲۰۱۴ افتتاح شد.
بیمارستان آموزشی و تحقیقاتی نیالا سودان-ترکیه یکی از جامع‌ترین پروژه‌های کمک‌های خارجی ترکیه در خارج از کشور است. این بیمارستان علیرغم درگیری همچنان به فعالیت خود ادامه می‌دهد. ترکیه بین سال‌های ۱۹۹۲ تا ۲۰۲۴ تحت برنامه بورسیه‌های ترکیه به ۸۴۰ دانشجوی سودانی بورسیه تحصیلی ارائه داد. در حال حاضر، ۲۸۰ دانشجوی سودانی بورسیه تحصیلی دریافت می‌کنند. ترکیه به کمک‌های بشردوستانه خود برای بهبود شرایط انسانی در سودان و کاهش اثرات درگیری ادامه می‌دهد.
ادامه همکاری ها
مصطفی محمد نور والی ایالت دریای سرخ سودان و نادر یوسف الطایب سفر سودان در ترکیه در۱۴.۱۰.۲۰۲۵ در مصاحبه با خبرگزاری آناتولی گفتند: «ریاست آژانس همکاری و هماهنگی ترک /TİKA تیکا به کمک‌های خود به ایتام و کشاورزان و آوارگان سودانی ادامه می دهد. بانک مشارکت زراعی نیز در راستای توسعه تجارت دو کشور نقش مهمی دارد. شرکت هواپیمایی ترک THY تنها شرکتی است که ارتباط پورت سودان را با کشورهای دیگر و تجارت بین سرمایه گذاران و تجار دو کشور را تامین می‌کند.»
ترکیه بعد از انهدام سد به مردم منطقه سد کمک انسانی ارسال کرد. تیکا در پورت سودان بیمارستان کودکان و در جزیر سواکن بیمارستان زنان و زایمان را تاسیس کرده است. ترکیه هم از طریق دولتی و هم نهادهای مردمی بیش از ۱۰ هزار تن مواد غذایی، تجهیزات پزشکی، چادر و غیره برای مردم سودان ارسال کرده است.
طبق پروتکل امضا شده در قبل از جنگ، ترکیه برای مداوای بیماران صعب العلاج و مجروح شدید مردم سودان اقدام می کند. دانشجویان سودانی در مقطع کارشناسی، ارشناسی ارشد و دکترا از بورسیه تحصیلی ترکیه استفاده می کنند. همکاری چهار دانشگاه سودان با دانشگاه های ترکیه ادامه دارد. دولت ترکیه می داند که چه کشورهایی در جنگ داخلی سودان نقش ایفا می کنند. چنانکه اردوغان رئیس جمهور ترکیه با همراهی امارات عربی متحده برای برقراری صلح در سودان تلاش می‌کند ترکیه و سودان در سال ۲۰۲۴ میلادی ۳۵۰ میلیون دلار تجارت داشتند. شرکت های ترک در بازسازی سودان نقش مهمی دارند و شرکت های ترک برای بازسازی شبکه برق سودان فعالیت می‌کنند.
خرید سلاح در برابر فروش طلا
نیروی پشتیبانی سریع متشکل از شبه نظامیان و عشایر غارتگر عرب که گفته می شود توسط امارات متحده عربی وابسته به آمریکا و اسرائیل حمایت می شود، مرکز خارطوم و دارفور را بشدت تخریب کرده‌اند. شبکه های برق منهدم و کابلهای مس شبکه برق غارت شده وبفروش رفته اند.
خانه‌های مردم با راکت و گلوله باران تخریب شده اند. مردم منطقه پورت سودان، شهر اتبارا در ایالت رود نیل درشمال سودان و خارطوم معتقدند که امارات عربی متحده مسئول اصلی جنگ داخلی و تخریب کشور سودان است و اهداف ژئوپلیتیکی دارد. زیرا سودان اهمیت ژئوپلیتیکی در شرق آفریقا و حوزه دریای سرخ دارد.
نیل سفید و نیل آبی درخارطوم سودان به همدیگر متصل شده و در توسعه کشاورزی اهمیت زیادی دارد. اتیوپی، چاد، سودان جنوبی، جمهوری دمکراتیک کنگو، آفریقای میانه/مرکزی برای رسیدن به دریای آزاد نیازمند بنادر سودان هستند.
سودان دومین کشور آفریقایی و نهمین کشورجهان در بخش تولید طلاست. نیروی پشتیبانی سریع که پیش از این جنجاوید نام داشتند، معادن طلا در دارفور را تحت کنترل خود گرفته و با کشورهای دیگر ارتباط برقرار گرده و با فروش طلا سلاح خریداری می کنند.
بحران سودان کشورهای همسایه و چاد و سودان جنوبی، آفریقای میانه، کشورهای ساحل را تهدید می کند. کشوری غنی معادن طلا و اراضی پربار کشاورزی و غیره دارد. این نیروی شبه نظامی تحت حمایت امارات مرتکب جنایات علیه بشریت شده اند. حتی مراکز عبادی نیز تخریب کرده اند...
کُشته شدن ۳۰۰ زن
نیروی پشتیبانی سریع که در سال ۲۰۱۳ میلادی تشکیل شد، الفاشر مرکز دارفور واقع در جنوب غربی سودان را اشغال کردند و بیش از ۳۰۰ زن را کشتند و در ماه نوامبر بیش از ۲۰۰۰ نفر از مردم غیرسودان را در این مناطق کشته و بیش از ده هزار نفر را مجروح کردند. آنها به کاروان‌های کمک انسانی و مواد غذایی حمله کرده وغارت می‌کنند. در یک بیمارستان بیش از ۴۶۰ نفر را کشتند. این گروهک شبه نظامی با افتخار صحنه های قتل عام عمومی را نیز منتشر می کنند. در سودان ۲۵ میلیون نفر از امنیت غذایی محروم هستند و ۵ میلیون نفر نیز در معرض گرسنگی شدید و در آستانه مرگ هستند.
گویا آمریکا، مصر، عربستان سعودی و امارات عربی متحده و نیز مصر، ترکیه، چاد، کشورهای عرب خلیج فارس برای آتش بس در سودان اقدام می‌کنند.
پژوهشگر و کارشناس مسائل ترکیه
۲۱۲
