مطالعه اخیر اطلاعات تازه‌ای درخصوص ارتباط احتمالی سندرم پای بی‌قرار و بیماری پارکینسون ارائه کرده است.
به گزارش اپک تایمز، نتایج این مطالعه برای میلیون‌ها نفر که شب‌ها دچار سندرم پای بی‌قرار می‌شوند، هشداردهنده و نویدبخش است: این اختلال ممکن است اندکی خطر ابتلا به پارکینسون را افزایش دهد، اما داروهای مورد استفاده برای درمان آن ظاهراً تأثیر محافظتی دارند.
این یافته‌ها از ارتباط پیچیده دو اختلالی حکایت دارند که هردو با سیستم دوپامین مغز مرتبط هستند و بر نقش مهم تشخیص دقیق و پیگیری مستمر بیماران مبتلا به اختلالات مزمن حرکتی تأکید دارند.
براساس این مطالعه که در نشریه شبکه آزاد جاما انتشار یافته است، بیماران مبتلا به سندرم پای بی‌قرار در مقایسه با افراد سالم با افزایش خطر ابتلا به پارکینسون مواجه می‌شوند.
با این‌حال، احتمال ابتلای بیمارانی که با آگونیست‌های دوپامین تحت درمان قرار می‌گیرند، حتی از افرادی هم که اساساً سندرم پای بی‌قرار ندارند کمتر است.
آگونیست‌های دوپامین که معمولاً برای درمان پارکینسون تجویز می‌شوند، شامل پرامی‌پکسول، روپی‌نیرول و روتیگوتین هستند و معمولاً به‌صورت قرص یا برچسب پوستی عرضه می‌شوند.
پژوهشگران با تحلیل داده‌های نزدیک به ۲۰ هزار نفر در کره جنوبی دریافتند بیمارانی که آگونیست‌های دوپامین مصرف نکرده بودند، با افزایش خطر ابتلا به پارکینسون مواجه شده و زودتر از دیگران به این بیماری مبتلا می‌شدند.
در بین بیماران تحت درمان تنها ۰.۵ درصد طی ۱۵ سال به پارکینسون مبتلا شدند. این آمار در بین بیمارانی که سراغ درمان نرفتند، ۲.۱ است که از افزایش بیش از چهار برابری مبتلایان حکایت دارد.
یافته‌ها نشان می‌دهند که سندرم پای بی‌قرار با پارکینسون ارتباط مستقیم دارد. با این‌حال، پژوهشگران هنوز دلیل کاهش خطر ابتلا به پارکینسون بعد از تجویز آگونیست‌های دوپامین را نمی‌دانند.
آگونیست‌های دوپامین مثل خودِ دوپامین عمل می‌کنند؛ یک انتقال‌دهنده عصبی که وظیفه کنترل حرکات بدن برعهده دارد. بیماران مبتلا به پارکینسون معمولاً با کمبود دوپامین دست‌به‌گریبان هستند که سبب لرزش اندام‌ها در حین حرکت می‌شود. آگونیست‌های دوپامین با تقلید از عملکرد دوپامین باعث کاهش لرزش‌ها در بیماران مبتلا به پارکینسون شده و عادت‌های حرکتی بیماران مبتلا به سندرم پای بی‌قرار را به حداقل می‌رسانند. البته هنوز مشخص نیست که این داروها دقیقاً چگونه عمل می‌کنند.
دکتر لوک بار، عصب‌شناس، مدیر مرکز سکته مغزی در میدوست و مدیر ارشد پزشکی سنس‌آی‌کیو، که نقشی در این پژوهش نداشت، به اپک تایمز گفت: «سندرم پای بی‌قرار با عادت ناخوشایند و غیرقابل‌کنترلِ تکان دادن پاها همراه است. علائم معمولاً در حین استراحت و در طول شب تشدید می‌شوند و به واسطه حرکت کردن تا حدودی تسکین می‌یابند.»
این عارضه که در خانم‌ها شایع‌تر است و حدود ۱۰ درصد از آن‌ها را درگیر می‌کند، معمولاً با احساس ناخوشایند «مورمور شدن» در پاها همراه است که عمدتاً شب‌ها بروز می‌کند و فرد را به حرکت وامی‌دارد.
بار می‌گوید: «سندرم پای بی‌قرار دراصل یک پدیده حسی-حرکتی درونی است.»
سندرم پای بی‌قرار در حین استراحت تشدید می‌شود، با حرکت کردن تسکین می‌یابد و می‌تواند نتیجه مشکلات جسمانی از جمله کم‌خونی ناشی از کمبود آهن، بیماری کلیوی، دیابت یا ام‌اس باشد. این اختلال در موارد حاد خواب را مختل می‌کند، سلامت روان را تحت تأثیر قرار می‌دهد و به روابط و عملکرد شغلی فرد لطمه می‌زند.
مطالعات نشان داده‌اند که منیزیم اکسید و ویتامین ب۶ کیفیت خواب و علائم سندرم پای بی‌قرار را به شکل قابل‌توجهی بهبود می‌دهند. منیزیم در این مورد اثربخشی بیشتری دارد.
تأثیر محافظتی درمان نویدبخش است، اما کارشناسان بر اهمیت تشخیص دقیق تأکید دارند. اختلال خواب که در بسیاری از بیماران مبتلا به پارکینسون مشاهده می‌شود، اغلب با تکان‌های دوره‌ای پا همراه است و ممکن است با سندرم پای بی‌قرار اشتباه گرفته شود.
بار افزود که بیماری پارکینسون با سندرم پای بی‌قرار تفاوت دارد. کند شدن حرکات (برادی‌کینزی)، سفت شدن ماهیچه‌ها، لرزش در حال استراحت که در مراحل ابتدایی فقط یک سمت بدن را درگیر می‌کند، کاهش دامنه حرکتی دست‌ها و تغییر در فرم راه رفتن و حالت بدن از جمله علائم رایج پارکینسون هستند.
او افزود که پارکینسون در مراحل ابتدایی با علائم هشداردهنده غیرحرکتی همراه است که از جمله می‌توان به کاهش حس بویایی، اختلال خواب، یبوست، اضطراب یا افسردگی اشاره کرد که در بیماران سندرم پای بی‌قرار مشاهده نمی‌شوند.
دکتر مارک اس. بارون، استاد نورولوژی، در یادداشتی گفت که یکی از محدودیت‌های مطالعه حاضر این است که هیچ اطلاعاتی درباره تأیید متخصصان بالینی از جمله کارشناسان خواب و متخصصان عصب‌شناسی ارائه نشده است؛ مسئله‌ای که احتمال خطا را در امر تشخیص افزایش می‌دهد.
از این گذشته، پژوهشگران نتوانستند ارتباط علّی این‌دو اختلال را ثابت کنند یا نشان دهند که هردو از اختلال بخش مشخصی از مغز نشأت می‌گیرند.
بار گفت که نتایج این مطالعه جای نگرانی ندارند، اما اهمیت اتخاذ یک رویکرد دقیق و آگاهانه را نشان می‌دهند.
او می‌گوید: «به بیماران و پزشکان توصیه می‌کنم که درصورت بروز علائم جدید سختگیری نکنند و ارزیابی مجدد را در دستور کار خود قرار دهند؛ به‌ویژه در مواردی که با نشانه‌های پارکینسون یا علائم غیرحرکتی اولیه مواجه می‌شوند.»
بار گفت که پیام اصلی مطالعه حاضر برای پزشکان این است که به جزئیات مربوط به خواب و حرکت بیماران دقت کنند، نسبت به نشانه‌های مربوط به دیگر بیماری‌ها و بازنگری در تشخیص هوشیار باشند، بیماران را به‌طور منظم معاینه کرده و تصور نکنند که وضعیت بیمار بدون تغییر می‌ماند.
بار افزود که واکنش منطقی و سنجیده بیماران به یافته‌های مطالعه حاضر این است که هوشیار باشند، علائم جدید را به سرعت به پزشک خود گزارش دهند و در انجام معاینات دوره‌ای با پزشک‌شان همکاری کنند.
