در دوازدهمین نمایشگاه کیش اینوکس، پنل فرصت‌ها و چالش‌های اوراق بهادارسازی و رمزدارایی‌ها با محور گذار اجتناب‌ناپذیر بازار سرمایه به سمت فناوری‌های مالی نوین برگزار شد. در این پنل فعالان حوزه رمزدارایی با تاکید بر گسترش جهانی دارایی‌های دیجیتال و حذف تدریجی پول فیزیکی، توکن‌سازی را نه یک انتخاب، بلکه ضرورتی برای بقا و توسعه بازار سرمایه دانستند. در ادامه این پنل نیز مدیر بازار مشتقه و صندوق‌های کالایی بورس کالای ایران با قطعیت اعلام کرد که بازار سرمایه محکوم به ورود به بازارهای جدید از جمله توکن‌سازی است.
به گزارش دیجیاتو، رحمان آراسته، مدیر بازار مشتقه و صندوق‌های کالایی بورس کالای ایران در پنلی با موضوع فرصت‌ها و چالش‌های اوراق بهادارسازی رمزدارایی‌ها، که در دوازدهمین نمایشگاه کیش اینوکس برگزار شد، با تاکید بر لزوم بومی‌سازی ابزارهای نوین مالی ، برای ورود به بازارهای جدید گفت:
«اگر بخواهیم وارد این بازار شویم، باید متناسب با شرایط کشور عمل کنیم. برای نمونه، گواهی سپرده از ابزارهایی است که به‌صورت بومی در ایران طراحی شده و در حوزه‌هایی مانند شمش طلا و نقره تجربه موفقی داشته است. پس چرا از این ظرفیت در زمینه رمزارزها استفاده نکنیم، البته باید توجه داشت که بازی در این زمین دشوارتر است.»
او با اشاره به ضرورت همکاری میان نهادهای مالی و پلتفرم‌های نوآور ادامه داد: «اگر بورس کالا بخواهد به‌تنهایی این مسیر را پیش ببرد، اتفاق خاصی نخواهد افتاد. لازم است ارتباط رسمی میان بازار سرمایه و پلتفرم‌ها یا صرافی‌های رمزارز چه در قالب بازار کریپتو و چه در قالب توکن‌سازی برقرار شود. در خصوص بیت‌کوین نیز بررسی‌ها و پیشنهادهای ما نشان می‌دهد می‌توانیم گواهی سپرده مبتنی بر بیت‌کوین را طراحی کنیم و همکاری‌هایی با مجموعه‌های رمزارزی نظیر نوبیتکس شکل دهیم.»
آراسته با اشاره به چشم‌انداز توسعه ابزارهای مالی جدید افزود: «بورس باید از ظرفیت‌های مختلف از جمله توکن‌سازی استفاده کند و به سمت بازارهای ۷ روزه و ۲۴ ساعته حرکت کند. پیشنهاد ما این است که روی گواهی سپرده‌های کالاهای جذاب - چرا که همه کالاها چنین ظرفیتی ندارند - فرایند توکن‌سازی انجام شود؛ برای مثال، کالاهایی مانند نقره یا مس می‌توانند گزینه‌های مناسبی باشند.»
او در توضیح نقش بورس کالا در این فرایند گفت: «وظیفه بورس این نیست که مستقیما وارد عملیات توکن‌سازی شود، بلکه باید بستر اصلی را فراهم کند. اجرای این فرایند باید در خارج از بازار رسمی و با همکاری نهادهای مرتبط انجام شود. در عین حال، دغدغه‌های مربوط به رگولاتوری، امنیت و کنترل بازار نیز باید به‌صورت دقیق پاسخ داده شود.»
مدیر بازار مشتقه و صندوق‌های کالایی بورس کالا در ادامه تاکید کرد: «توکن‌سازی روی گواهی‌های سپرده جذاب می‌تواند مقیاس بازار سرمایه را افزایش دهد و شانیت جدیدی برای آن ایجاد کند. زیرساخت‌های لازم در بیرون از بازار رسمی فراهم است، کاربران زیادی در این فضا حضور دارند، و ورود و خروج در این بازارها حتی از بازار سرمایه نیز آسان‌تر است. بنابراین باید از این ظرفیت به‌درستی بهره‌برداری شود.»
آراسته در پایان تاکید داشت که بازار سرمایه محکوم به ورود به بازارهای جدید از جمله حوزه توکن‌سازی است و اگر این مسیر به‌درستی طراحی شود، می‌تواند فرصت‌های تازه‌ای برای رشد و توسعه ساختار مالی کشور ایجاد کند.
در ادامه این پنل، امیرحسین راد، مدیرعامل نوبیتکس، با اشاره به رشد چشمگیر بازار جهانی رمزارزها اظهار داشت: « ارزش کل بازار رمزارزها در جهان حالا به حدود ۴ تریلیون دلار رسیده است؛ رقمی معادل حدود ۱۵ درصد از ارزش بازار طلا که نزدیک به ۲۸ تریلیون دلار است.»
او در ادامه با بیان این که رمزارزها قرار بود، جایگزینی برای پول سنتی شوند، ادامه داد: «رمزارزها در ابتدا با هدف جایگزینی پول‌های سنتی ایجاد شدند، اما به مرور نگاه‌ها به بیت‌کوین تغییر کرد. بیت‌کوین به دلیل کمبود، محدودیت عرضه و کندی در پردازش تراکنش‌ها، امروز بیشتر به‌عنوان دارایی ارزشمند و جایگزینی دیجیتال برای طلا شناخته می‌شود.»
راد در ادامه با اشاره به گسترش استفاده از رمزارزها در سطح جهانی توضیح داد: «تخمین زده می‌شود حدود ۸۰۰ میلیون نفر در جهان به نوعی از رمزدارایی‌ها استفاده می‌کنند و نرخ رشد سالانه کاربران این حوزه بین ۱۰ تا ۱۵ درصد است.»
او با اشاره به این که در ایران نیز از حدود هفت تا هشت سال پیش نخستین پلتفرم‌های رمزارزی در شرایط نبود چارچوب‌های رگولاتوری شکل گرفتند، اظهار کرد: « برآورد می‌شود حدود ۱۵ میلیون نفر از مردم کشور از کریپتو استفاده می‌کنند. در میان نسل Z، سهم کاربرانی که از توکن استفاده می‌کنند، نسبت به سرمایه‌گذاران در بازار سرمایه سنتی بیشتر بوده است. این اتفاق نشان‌دهنده استقبال این نسل از ابزارهای نوین مالی است.»
مدیرعامل نوبیتکس با اشاره به تلاش‌های جهانی برای پیوند میان بازارهای سنتی و رمزارزی گفت: «اولین تلاش جدی برای راه‌اندازی ETF بیت‌کوین از سال ۲۰۲۴ آغاز شد و به یکی از عوامل اصلی رشد تقاضا برای بیت‌کوین در جهان تبدیل شد. چالش اصلی در مسیر تایید این صندوق‌ها از سوی نهاد تنظیم‌گر در آمریکا، موضوع نحوه قیمت‌گذاری دارایی پایه بود. با این حال، در بازارهایی مانند هنگ‌کنگ و بریتانیا نمونه‌هایی از اوراق بهادار مبتنی بر دارایی‌های رمزارزی وجود دارد.»
او با تاکید بر ضرورت ایجاد زیرساخت‌های مشابه در کشور افزود: «برای توسعه چنین ابزارهایی در ایران، باید به مرجعی معتبر برای قیمت‌گذاری دارایی‌های رمزارزی دست پیدا کنیم. به نظر می‌رسد بورس کالا می‌تواند در قالب گواهی سپرده، هم مرجع قیمت‌گذاری و هم محل نگهداری دارایی‌های مرتبط باشد.»
امیرحسین راد با اشاره به این که در این مسیر دوچالش اساسی وجود دارد، ادامه داد: «نخست، مسئله نگهداری دارایی‌های دیجیتال که با ریسک‌های سایبری همراه است و دوم، مسئله ضرورت ایجاد امکان اتصال لحظه‌ای این بازار به سایر بازارها و انجام بازارگردانی موثر است.»
او در ادامه سخنانش توکنایز کردن دارایی‌ها را یکی از جذاب‌ترین فرصت‌ها برای اتصال بازار سنتی و رمزارزی دانست و گفت: «با توجه به کمبود سرمایه در کشور و رقابت برای جذب آن، توکنایز کردن می‌تواند مسیر جدیدی برای تامین مالی باشد. یکی از مزایای اصلی این فرایند، تسویه آنی و حذف نیاز به نهادهایی مانند سپرده‌گذاری مرکزی است؛ چراکه همه تراکنش‌ها به‌صورت شفاف در بلاکچین ثبت می‌شوند و امکان معامله ۲۴ ساعته در تمام روزهای هفته فراهم است. همچنین این دارایی‌ها قابلیت استفاده به‌عنوان وثیقه یا ابزار سپرده‌گذاری را دارند.»
راد با اشاره به ظرفیت‌های بین‌المللی این ابزار افزود: «از دیگر مزایای توکنایز، دسترسی به بازارهای جهانی و جذب سرمایه‌گذاران فرامرزی است. برای نمونه، در صورت توکنایز سهام یا اوراق بدهی، می‌توان جامعه سرمایه‌گذاران گسترده‌تری را در خارج از کشور هدف قرار داد. اما اگر زیرساخت‌های لازم برای این فرایند فراهم نشود، چنین بازاری عمق کافی نخواهد داشت و نقدشوندگی محدودی در پی دارد.»
مدیرعامل نوبیتکس در پایان و در توضیح ماهیت غیرمتمرکز رمزارزها گفت: «یکی از مهم‌ترین اهداف شکل‌گیری بلاکچین و رمزارزها، کاهش کنترل نهادهای مرکزی بر دارایی افراد است؛ اصلی‌ترین مزیت بیت‌کوین نیز همین ویژگی است. با این حال، توکن‌هایی نظیر استیبل‌کوین‌ها که معادل دارایی‌هایی مانند دلار یا طلا منتشر می‌شوند، توسط نهادهای متمرکز کنترل خواهند شد و در نتیجه امکان فریز شدن آن‌ها در شرایط خاص وجود دارد. در سال‌های اخیر نیز نمونه‌هایی از این اتفاق، به‌ویژه در ارتباط با تحریم‌ها، رخ داده است. البته این ریسک در دارایی‌هایی مانند بیت‌کوین وجود ندارد.»
مهدی صالحی، مدیر توسعه گروه مالی آبان، نیز در این پنل به بررسی وضعیت تعامل میان بازار مالی سنتی و بازار کریپتو پرداخت و گفت: «ما با دو بازار مالی و بازار کریپتو مواجه‌ایم. پرسش اصلی این است که چگونه می‌توان بین این دو ارتباط موثری برقرار کرد. دو راه پیش رو داریم؛ یا از ابزارهای نوین برای توکنایز کردن دارایی‌های مالی استفاده کنیم، یا به سمت اوراق بهادارسازی دارایی‌های کریپتویی حرکت کنیم؛ مشابه آنچه در قالب ETF بیت‌کوین در سطح جهانی وجود دارد.»
او در توضیح مفهوم توکنایز کردن اظهار داشت: «توکنایز به معنای تبدیل دارایی‌های واقعی یا مالی به توکن‌های دیجیتال قابل معامله است. به‌عنوان نمونه، می‌توان سهام یک شرکت را توکنایز کرد. در ایران نیز برخی صرافی‌ها این مسیر را آغاز کرده‌اند؛ برای مثال امکان معامله توکن سهام شرکت‌هایی مانند انویدیا فراهم شده است.»
صالحی در ادامه بیان این که موضوع املاک و مستغلات در بحث توکنایز بسیار فراگیر شده است، اضافه کرد: «در سطح جهانی، املاک و مستغلات از حوزه‌های پیشرو در توکنایز دارایی‌ها محسوب می‌شوند. همچنین بلاکچین نقش مهمی در ارتقای امنیت داده‌ها داشته و زیرساخت مناسبی برای توسعه بازارهای نوینی همچون NFT و هنر دیجیتال فراهم کرده است. ارزش بازار توکنایز از حدود ۴۰۰ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۳، اکنون به حدود ۱۱ تریلیون دلار رسیده است.»
مدیر توسعه گروه مالی آبان با تاکید بر این موضوع که بحث زیرساخت سدی برای توسعه توکنایز در بازار سرمایه کشور شده است، افزود: «چالش اصلی در مسیر گسترش توکنایز در بازار سرمایه ایران، ضعف زیرساخت‌هاست. اگر بتوانیم بیت‌کوین را در قالب گواهی سپرده وارد بازار سرمایه کنیم، می‌توان به‌تدریج به سمت راه‌اندازی ETF بیت‌کوین نیز حرکت کرد.»
در انتهای این پنل، علیرضا دلیری، معاون توسعه مدیریت و جذب سرمایه معاونت علمی‌وفناوری دولت دوازدهم نیز با بیان این که خدمات فیزیکی در حال حذف شدن هستند و پول فیزیکی نیز به‌تدریج از چرخه اقتصادی کنار خواهد رفت، اظهار کرد:« فناوری بلاکچین درهای جهان را به روی یکدیگر باز کرده و محدودیت‌های ارتباطی میان بسترهای مختلف را از میان برداشته است؛ روندی که دیگر از کنترل دولت‌ها و حاکمان خارج شده و به‌سرعت در حال گسترش است.»
او با بیان اینکه تاکنون بیش از ۷۰ خدمت مختلف بر بستر بلاکچین شکل گرفته و رمزارزها تنها یکی از آن‌ها هستند، افزود: «در کشور ما نیز، چه بخواهیم و چه نخواهیم، باید با این جریان جهانی همراه شویم و از ظرفیت‌های آن برای حل مسائل اقتصادی استفاده کنیم.»
دلیری در پایان به کاربرد توکنایز در بخش مسکن تأکید کرد و گفت که برای حل مسئله مسکن در کشور، لازم است موضوع توکن مسکن به‌صورت جدی و فراگیر دنبال شود تا امکان مشارکت عمومی در پروژه‌های ملکی و تامین مالی هوشمند فراهم شود.
خبرنگار: آوا فلاح
