به گزارش مشرق، رقابت برای سلطه بر اقیانوس‌ها و مسیرهای دریایی، به یکی از مهم‌ترین میدان‌های تقابل قدرت‌های اقتصادی جهان تبدیل شده است.
در شرایطی که جنگ‌های فناوری و انرژی میان شرق و غرب هر روز ابعاد تازه‌ای پیدا می‌کند، اکنون دریاها به صحنه اصلی نبرد ژئوپلیتیکی قرن بیست‌ویکم بدل شده‌اند.
گزارش تازه کنفرانس تجارت و توسعه سازمان ملل (آنکتاد) نشان می‌دهد که بیش از نیمی از ظرفیت ناوگان جهانی در اختیار کشورهای آسیایی قرار گرفته است. سه کشور چین، ژاپن و هنگ‌کنگ به همراه یونان و سنگاپور، امروز ستون‌های اصلی ناوگان حمل‌ونقل دریایی جهان به شمار می‌آیند.
چین با بیش از ۱۰ هزار کشتی و سهم ۱۴.۴ درصدی از ظرفیت جهانی، فاصله خود را با یونان، رهبر سنتی ناوگان جهانی، به کمترین حد تاریخی رسانده است.
این دگرگونی نه‌فقط اقتصادی، بلکه ژئوپلیتیکی است. کارشناسان می‌گویند انتقال قدرت از اقیانوس اطلس به اقیانوس آرام، مسیرهای سنتی تجارت را دگرگون کرده و برتری تاریخی اروپا را از بین برده است.
بنادر هوشمند، کشتی‌های نسل جدید و زنجیره‌های تأمین منطقه‌ای، آسیا را به مرکز ثقل تجارت جهانی بدل کرده‌اند؛ جایی که شرق اکنون نه‌تنها کالا تولید می‌کند، بلکه مسیر حرکت آن را نیز کنترل می‌نماید.
در چنین شرایطی، ایالات متحده که در صنعت کشتی‌سازی تنها ۰.۱ درصد از بازار جهانی را در اختیار دارد، سیاست‌های جدیدی را برای مهار نفوذ دریایی چین در پیش گرفته است.
واشنگتن به دستور رئیس‌جمهور، بر کشتی‌های چینی هزینه‌های بندری و تعرفه‌های جدیدی اعمال کرده تا از صنعت کشتی‌سازی داخلی حمایت کند. در مقابل، پکن نیز بی‌درنگ با وضع عوارض بندری بر کشتی‌هایی که بیش از ۲۵ درصد سهام یا مدیریت آن‌ها آمریکایی است، پاسخ داده و چند شرکت بین‌المللی را تحریم کرده است.
گفتنی است چند روز قبل هر دو کشور این عوارض را برای یکدیگر لغو کردند.
تحلیلگران این اقدام را گشوده شدن جبهه‌ای تازه در نبرد اقتصادی چین و آمریکا می‌دانند؛ نبردی که این بار از وال‌استریت تا بنادر و صنایع کشتی‌سازی امتداد یافته است.
چین با در اختیار داشتن بیش از نیمی از تولید جهانی کشتی‌های جدید، و آمریکا با نفوذ سیاسی و نظامی خود در مسیرهای دریایی، هر دو تلاش دارند کنترل «جریان کالا» را در قرن جدید در دست بگیرند.
به گفته کارشناسان حمل‌ونقل، تداوم این جنگ تعرفه‌ای می‌تواند زنجیره تأمین جهانی را با بحران جدیدی روبه‌رو کند، به‌ویژه در زمانی که ۸۰ درصد تجارت بین‌المللی بر بستر دریا انجام می‌شود.
اما فراتر از رقابت اقتصادی، این تقابل ماهیتی امنیتی دارد؛ چر اکه کنترل ناوگان دریایی، به معنای کنترل بر مسیرهای انرژی، مواد خام و کالاهای صنعتی جهان است.
در این میان، ناظران معتقدند تحولات اخیر فرصتی نیز برای کشورهای در حال توسعه از جمله ایران فراهم می‌کند. موقعیت ژئواستراتژیک ایران در مسیر کریدورهای شمال–جنوب و شرق–غرب می‌تواند با هوشمندی در سیاست‌گذاری دریایی و بندری، به پلی میان شرق و غرب تبدیل شود؛ پلی که در میانه نبرد قدرت‌های بزرگ، نقش خود را در آینده تجارت جهانی بازمی‌یابد.
