به عنوان کسی که در شهرری بزرگ شده، بازگشت به این دیار همیشه حس آشنایی و تعلق عمیقی در من زنده می‌کند. به دعوت آقای سيد على یزدیخواه، نماینده تهران، رى، شميرانات و اسلامشهر در مجلس شورای اسلامی، سفری یک روزه به ری داشتم تا روند حفاظت و مرمت آثار تاریخی و فرهنگی این شهر را پیگیری کنم و از نزدیک پیشرفت پروژه‌ها را مشاهده كنم.
در این سفر، نخست از محوطه تاریخی چشمه‌علی بازدید کردم؛ جایی که با حداقل ۶ هزار سال قدمت، شناسنامه سکونت اولیه در ری محسوب می‌شود. از کاوش‌های انجام شده در تپه باستانی و تلاش برای به جریان افتادن دوباره آب چشمه، تا نصب حفاظ شیشه‌ای مقابل کتیبه تاریخی برای حفاظت از آن، همه نشان‌دهنده اهمیت حفظ این میراث عظیم است. امیدواریم با تهیه و تأیید طرح سایت‌موزه چشمه علی و همکاری شهرداری و فرمانداری ری، این محوطه به مکانی زنده برای آموزش و تجربه تاریخ تبدیل شود دكتر حمیدرضا ولی پور استاد باستان شناسى دانشگاه شهيد بهشتى تهران و جمعى از دانشجويان مشغول كاوش بودند و گزارشى از كارهاى انجام شده ارايه كردند.
سپس به کوه بی‌بی شهربانو و برج نقاره‌خانه ری رفتم. مسیرهای دسترسی، حریم و فضاهای پیرامون این محوطه‌ها را بررسی کردم و بار دیگر به اهمیت حفاظت و معرفی میراث زنده این سرزمین پی بردم. این بازدیدها برای من یادآور روزهایی است که نوجوان بودم و میان این کوه‌ها و برج‌ها پرسه می‌زدم و حالا می‌بینم چه مسئولیت بزرگی بر دوش ماست.
در ادامه، از عمارت معینی‌ها كه از دوره قاجار است و داراى يازده اتاق و معمارى خاص خود هست بازديد و مقرر شد شهردارى رى با هدف احداث موزه آنجا را خريدارى كند. اقاى غلامرضا شنگى شهردار رى، جوانى فعال و كارآمد است كه امروز از اول وقت تا پايان مرا همراهى كرد. کاروانسرای دوقلو در بازار ری و نيز خود بازار تاريخى و قديمى رى كه بالغ بر ١٢٠ باب مغازه را در برمى گيرد، از جمله بناهایی که هر آجرشان با معماری و قصه‌ای باستانی سخن می‌گوید. ضرورت تدوین طرح مرمت و ارتقای کاربری تاریخی آنها، فرصتی است برای احیای زندگی فرهنگی و گردشگری در دل تاریخ ری. مقرر شد با مشاركت ميراث فرهنگى، شهردارى و خود بازاريان عزيز مرمت شود.
بازديد از برج طغرل بناى استوار بجاى مانده از عهد سلجوقيان و بررسى ميدانى از وضعيت ساخت و سازهاى اطراف از ديگر برنامه هاى سفر بود.
بیژن سلیمانپور فرماندار رى كه در طول مدت برنامه ها ما را همراهى كرد دستورات لازم براى همكارى و اقدامات مورد نياز را ابلاغ كرد.
در دیدار با حجت‌الاسلام و المسلمین قاضی عسگر، تولیت آستان حرم حضرت عبدالعظیم(ع) ايشان گزارشى از اقدامات انجام شده را از جمله مرمت گنبد حرم، هتل و ميهمانسرا، بيمارستان و درمانگاه و… كه در دست انجام است ارايه و اظهار اميدوارى كرد تا قبل از ماه
مبارک رمضان، ضریح جدید حضرت عبدالعظیم(ع) نصب شود. این اقدام مهم، گامی ارزشمند در حفظ و احیای میراث معنوی و فرهنگی این مکان مقدس است.
در ادامه در نشست مشترک با اعضای بنیاد ری شناسی حضور یافتم. در این جلسه ضمن قدردانی از فعالیت‌های پژوهشی و فرهنگی بنیاد، بر تداوم همکاری‌ها برای حفظ و معرفی میراث تاریخی و معنوی ری تأکید شد. اين مجموعه به همت دوست ديرينم، جناب حسن اسلامى مهر ايجاد شده است.
موضوعاتی چون ثبت جهانی منظر فرهنگی، تاریخی و طبیعی ری، تقویت پایگاه میراث فرهنگی ری از نظر نیروی انسانی، تهیه بانک اطلاعاتی مفاخر و مشاهیر ری، برگزاری همایش علمی سالیانه با موضوع ری‌شناسی، راه‌اندازی مدرسه مرمت و معرفی ری به گردشگران خارجی مورد بحث قرار گرفت.
اعضای بنیاد نیز دغدغه‌هایی همچون خشکی آب چشمه‌علی، ضرورت کاوش‌های باستان‌شناسی در محوطه‌های تاریخی و معرفی و بزرگداشت مفاخر ری از جمله شیخ صدوق را مطرح کردند.
بنیاد ری‌شناسی با هدف مستندسازی، پژوهش و معرفی میراث تاریخی، فرهنگی و معنوی شهر ری فعالیت می‌کند و امیدواریم همکاری‌های مشترک مسیر توسعه پایدار فرهنگی و میراثی ری را هموار سازد.
هر لحظه این سفر، یادآور ارزش میراث فرهنگی و هنر ایرانی بود؛ و این مسیر، با تلاش همکاران پرتلاش و حمایت مردم، روشن و امیدوار کننده به نظر می‌رسد. ری، هنوز نفس تاریخ را در خود دارد و ما مسئولیم که این نفس را نگه داریم و به نسل‌های آینده منتقل کنیم.
*معاون میراث فرهنگی کشور
