عصرایران- از زمان شاه تهماسب صفوی که تهران مورد توجه قرار گرفت برای ایجاد امنیت، خندق هایی به دورش کنده شد. این کار را شاه عباس صفوی هم ادامه داد تا این که وقتی نوبت به سلطنت ناصرالدین شاه رسید به دستور او 4 خندق جدید به دور تهران کشیده شد و در این بین بازاری هم وجود داشت به نام بازار کنار خندق که شرحش را از زبان دکتر بهزاد یعقوبی می خوانیم:
«یک زمانی تهران بازاری داشت به نام بازار کنار خندق، بازاری پر و پیمون و پر از جنس .به آن بازار «مفت برها» هم می گفتند همه چیز در این بازار پیدا می شد.از خوراک و پوشاک و خرازی گرفته تا عطریات و عتیقه و هر چی که دلت می خواهد. بازاری با صفا و شلوغ که خرید های درباری های درجه اول دربار ناصرالدین شاه از آن جا انجام می شد. اما نکته این بود که پولی پرداخت نمی کردند. برای همین هم به آن بازار مفت برها می گفتند چون هر چی درباری ها می خواستند کاسبان این بازار باید مفتی براشون می فرستادند و جالب این که برای کاسب ها این کار افتخار محسوب می شد و می گفتند جنس ما رفته است اندرون شاهی.
شمس العماره
البته این کسبه این امتیاز را هم داشتند که نوکرها و باج گیر ها در آن دوره زمانه جرات نمی کردند سراغ این دکان ها بروند و از این ها طلب باج کنند. و در این جا این اصطلاح را به کار می بردند که «ضرر به جا و حرمت به جا»
از بازار خندق امروزه دیگر اثری باقی نمانده است اما آن روز ها از سه راه مسجد شاه( امام خمینی فعلی) شروع می شد و تا شمس العماره امروزی در کاخ گلستان ادامه داشت.
از نکات جالب این بازار وجود نانوایی معروف حاج علی جغجغه بود که صاحبش مردی صبور بود که وقتی نانوایی اش شلوغ می شد بچه ها را دور خود جمع می کرد و با تخم یک بوته خار، یک جغجغه براشون درست می کرد و اگر صدای این جغجغه در می آمد بچه ها ذوق می کردند و بازی به این شکل بود که جغجغه هر کسی که صدا نکند باید یک کولی به بقیه بدهد. اما این بازی درس بزرگی برای بچه ها داشت و آن درس این بود که : آدم باید در این زندگی صدا داشته باشد و گرنه دیگران سوار کول او می شوند.»
این بازار با به قدرت رسیدن رضاخان برچیده شد.
