به گزارش خبرگزاری مهر، نشست «بازنمایی هویت ملی در المان‌های شهری» با حضور سجاد صفارهرندی، عضو هیئت علمی پژوهشکده فرهنگ و هنر اسلامی برگزار شد.

این نشست با هدف بررسی کارکرد المان‌های شهری در تقویت حس تعلق، بازتاب هویت ملی و ارتقای کیفیت زیست شهری تشکیل شد.

صفارهرندی در این نشست با تشریح کارکردهای چندگانه المان‌های شهری از زیباسازی و سامان‌دهی تا ایجاد حافظه جمعی و هویت‌بخشی تاکید کرد: المان‌های شهری علاوه بر عناصر تزئینی، حاملان معنا، تاریخ و روایت‌های شکل‌دهنده هویت جمعی‌اند.

وی با اشاره به نقش نام‌گذاری معابر، یادمان‌ها و نمادهای تاریخی در بازتاب هویت ملی افزود: عنصر هویت در شهر تنها در مجسمه و سازه خلاصه نمی‌شود؛ نام‌ها، نشانه‌ها و روایت‌هایی که در فضای شهری حضور دارند بخشی از پیوست هویتی شهر را شکل می‌دهند.

صفارهرندی مهم‌ترین چالش در بازنمایی هویت ملی را گفتمانی بودن هویت دانست و توضیح داد: هویت ملی امر ثابتی نیست؛ در دل گفتمان‌ها ساخته و بازتولید می‌شود. بنابراین هر گونه سیاست‌گذاری هویتی در شهر باید این ماهیت روایی و گفتمانی هویت را در نظر بگیرد.

عضو هیأت علمی پژوهشکده فرهنگ و هنر اسلامی در تحلیل تحولات اخیر مرتبط با نصب یادمان‌های ملی در تهران از جمله مجسمه آرش و سردیس‌های تاریخی با اشاره به پرسش «چرا اکنون؟» اظهار کرد: شهرهای ایران هرگز از نشانه‌های هویت ملی خالی نبوده‌اند؛ اما توجه جدید به این موضوع نیازمند تبیین تاریخی است.

وی با مروری بر تاریخ شکل‌گیری هویت ملی در ایران به «بحران ذاتی ناسیونالیسم کلاسیک» اشاره کرد و گفت: طرح هویت ملی که از اواخر قاجار شکل گرفت و در دوره پهلوی تثبیت شد، بیش از آنکه جمع‌کننده باشد طردکننده بود؛ هم در جداسازی ایرانیت از دیانت، هم در تکیه افراطی بر نژاد و هم در تقلیل هویت ملی به یک محور واحد می‌رسیم.

صفارهرندی افزود: این نوع صورت‌بندی، بخش‌های وسیعی از واقعیت فرهنگی و جمعیتی ایران را بیرون از مفهوم ملیت قرار داد؛ در حالی که تجربه تاریخی ایران از صفویه تا امروز نشان داده که ایرانیت و دیانت در هم تنیده‌اند.

وی با تاکید بر لزوم بازخوانی گفتمان هویت ملی در ایران معاصر اظهار داشت: پس از انقلاب اسلامی، به‌دلیل همان دوگانه‌های ساخته‌شده پیشین، بخشی از عناصر ایرانیت به‌طور واکنشی مورد غفلت قرار گرفت. امروز این امکان و ضرورت وجود دارد که هویت ملی بر بنیان جمع‌پذیر، تاریخی و چندلایه خود بازتعریف شود.

این پژوهشگر حوزه تاریخ فرهنگی در پایان بر نقش المان‌های شهری در تحکیم این هویت بازسازی‌شده تاکید کرد و گفت: شهر می‌تواند صحنه‌ای برای پیوند گذشته و حال، روایت‌های مشترک و ایجاد احساس تعلق باشد؛ مشروط بر آنکه نشانه‌ها و نمادهای شهری در چارچوب یک گفتمان دقیق، جامع و فراگیر طراحی و اجرا شوند.