بررسی‌های میدانی، اظهارات فعالان صنفی و تحلیل کارشناسان اقتصادی نشان می‌دهد گرانی میوه ناشی از مجموعه‌ای از عوامل ساختاری، مدیریتی و لجستیکی است که هرکدام سهمی در افزایش قیمت نهایی پرداختی خانوارها دارند.
به گزاش فارس، نخستین عامل، هزینه بالای تولید است. افزایش قیمت نهاده‌ها مانند کود، سم، سوخت، قطعات ماشین‌آلات کشاورزی و دستمزد کارگران مستقیماً هزینه نهایی تولیدکننده را بالا برده است.
بسیاری از باغداران به دلیل نوسانات ارزی، افزایش هزینه نگهداری باغ و نبود حمایت‌های پایدار مجبورند قیمت محصولات خود را متناسب با هزینه‌ها افزایش دهند. بخش قابل توجهی از باغات کشور در مناطق کم‌آب قرار دارند و هزینه تأمین آب، به‌ویژه از طریق چاه‌ها، بخش جدا نشدنی از قیمت تمام‌شده است.
عامل دوم، ضعف ساختار توزیع و تعدد واسطه‌هاست. زنجیره‌ای که از باغدار آغاز و به مصرف‌کننده ختم می‌شود، اغلب شامل چندین واسطه، میدان‌داران، بارفروشان و خرده‌فروشان است و هر حلقه درصدی بر قیمت اضافه می‌کند. نبود سامانه شفاف خرید و فروش مستقیم باعث شده سهم باغدار از قیمت مصرف‌کننده پایین و قیمت نهایی بسیار بالا باشد. گزارش‌های رسمی نشان می‌دهد گاهی سهم باغدار از قیمت نهایی کمتر از ۳۰ درصد است که ناکارآمدی شبکه توزیع را نشان می‌دهد.
سومین عامل، کمبود زیرساخت‌های انبارداری و حمل‌ونقل استاندارد است. نبود سردخانه‌های کافی و استفاده از کامیون‌های غیراستاندارد موجب افزایش تلفات میوه در مسیر بازار می‌شود. کارشناسان میزان ضایعات برخی محصولات را تا ۳۰ درصد برآورد کرده‌اند که به‌طور طبیعی در قیمت مصرف‌کننده انعکاس می‌یابد و باعث کاهش عرضه و افزایش قیمت‌ها می‌شود.
نوسانات تقاضا در ایام خاص سال مانند شب یلدا، ماه رمضان یا نوروز نیز عامل دیگر افزایش قیمت است. در این دوره‌ها که تقاضا ناگهان بالا می‌رود، شبکه توزیع به‌دلیل نبود سازوکار کنترل‌شده دچار بی‌نظمی شده و فرصت برای افزایش قیمت‌ها فراهم می‌شود.
یکی دیگر از دلایل مهم، صادرات و جذابیت بازار خارجی است. در مقاطعی که قیمت ارز افزایش می‌یابد، صادرات محصولات باغی سودآورتر می‌شود و بخشی از محصول به سمت بازارهای خارجی می‌رود که کاهش عرضه داخلی و بالا رفتن قیمت‌ها را به دنبال دارد.
در نهایت، فقدان نظارت مؤثر و یکپارچه بر بازار، تعیین قیمت‌های چندگانه و نبود اطلاعات دقیق لحظه‌ای درباره حجم تولید و نیاز بازار، مدیریت بازار میوه را دشوار کرده است. کارشناسان تأکید می‌کنند که اصلاح ساختار توزیع، توسعه زیرساخت‌های نگهداری، حمایت از تولیدکننده و تقویت سامانه‌های شفاف خرید و فروش، راهکارهایی است که می‌تواند بازار را به تعادل نزدیک کند.
