به گزارش خبرنگار مهر، عبدالعظیم کریمی شامگاه شنبه در سلسله نشست‌های تخصصی مدار که در مدرسه زندگی قم برگزار شد، با بیان اینکه اساس تربیت دینی بر واقعیت درونی انسان استوار است گفت: تربیت اثرگذار از همان نقطه‌ای آغاز می‌شود که مربی و والدین از ورای نیت و احساس خود با کودک ارتباط برقرار کنند.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش اظهار کرد: خداوند به کالبد اعمال نمی‌نگرد و توجه اصلی متوجه آن چیزی است که در دل افراد جریان دارد و همین قاعده، در فهم تربیت نیز صادق است؛ چرا که کودکان بیش از هر گفتاری، به باطن رفتار والدین چشم می‌دوزند و آنچه در ظاهر پنهان می‌شود را با حساسیت بیشتری دریافت می‌کنند.
وی افزود: فرایند تربیت در سنین پایین بسیار عمیق‌تر عمل می‌کند و هر چه سن کودک کمتر باشد، گیرنده‌های عاطفی و ادراکی او نسبت به رفتار بزرگسالان قوی‌تر است و هیاهوی کلامی، نصیحت‌های شتاب‌زده و انباشت گفتار تربیتی، تنها به مقاومت ذهنی کودک منجر می‌شود؛ درحالی‌که ساحت تربیت از مسیر سکوت معنادار، رفتار اصیل و احساس واقعی به او منتقل می‌شود.
کریمی با اشاره به تجربه‌های مطالعاتی خود در امر آموزش و پرورش عنوان کرد: بهترین شیوه تربیت دینی شیوه‌ای است که کودک نه با مفاهیم آماده و دستوری، بلکه از طریق تجربه و کشف شخصی به ویژگی‌های معنوی زندگی آگاه می‌شود و همین مکانیسم، بذر ایمان را در وجود او می‌رویاند.
این استاد دانشگاه با اشاره به اینکه در بسیاری از نظام‌های آموزشی موفق، حس دینی از طریق مواجهه با نعمت‌ها و فقدان‌های لحظه‌ای تقویت می‌شود بیان کرد: انسان معمولاً زمانی ارزش نعمتی را درمی‌یابد که برای مدتی کوتاه از آن محروم شود؛ همان‌گونه که قطع شدن آب یا برق، انسان را نسبت به وجود آرام و مستمر آنها هوشیار می‌کند.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش افزود: برخی معلمان خلاق از همین اصول ساده برای زنده‌کردن حس شکرگزاری در کلاس استفاده می‌کنند و کودک را از مسیر تجربه، نه بیان، به معنویت پیوند می‌دهند.
کریمی با اشاره به اشباع رسانه‌ای مفاهیم دینی و تغییر زیست‌جهان نسل امروز اظهار کرد: نوجوان امروز نسبت به شیوه‌های مستقیم و تبلیغی حساس شده و از هر نوع تحمیل صریح دوری می‌کند.
وی گفت: نسل جدید در معرض حجم گسترده‌ای از پیام‌های متنوع قرار دارد و تنها پیام‌هایی را می‌پذیرد که از مسیر عاطفه، صداقت، رفتار و حس درونی منتقل شده باشد.
وی افزود: ارزش‌های دینی مانند ایمان و گرایش‌های معنوی درونی‌اند و با آموزش مستقیم شکل نمی‌گیرند؛ همان‌طور که برای تقویت غریزه گرسنگی یا کنجکاوی، کلاس آموزشی برگزار نمی‌شود.
وی ابراز کرد: تربیت زمانی به انحراف می‌افتد که ما به جای فراهم کردن زمینه، محتوای دینی را همچون بار اضافه بر ذهن کودک تحمیل کنیم.
این عضو هیئت علمی پژوهشگاه آموزش و پرورش تأکید کرد وظیفه اصلی مدیر مدرسه، ایجاد فضای معنوی، احترام، کرامت، صداقت و روابط گرم انسانی است؛ فضایی که کودک در آن با حضور و رفتار معلم احساس امنیت و ارزشمندی کند و اگر محیط مدرسه از این کیفیت برخوردار باشد، جریان تربیتی به‌صورت طبیعی و بدون دستور مستقیم در جان کودکان به جریان می‌افتد.
گاهی یک جمله کوتاه و ساده بیشتر از صدها سخنرانی و کتاب، اثر تربیتی دارد
وی با اشاره به اینکه گاهی یک جمله کوتاه و ساده بیشتر از صدها سخنرانی و کتاب، اثر تربیتی دارد گفت: تأثیرگذاری تربیتی نیازمند زمان‌شناسی، ظرفیت‌شناسی و انتخاب موقعیت مناسب است.
وی خاطرنشان کرد: قرآن کریم نیز با توجه به شرایط و شأن نزول آیات نازل شده و این نکته، اصل مهمی برای فهم چگونگی انتقال مفاهیم معنوی به نسل جدید است.
کریمی در ادامه با اشاره به روش‌های هنری و روایی برای بیدار کردن حس دینی افزود: بسیاری از فیلم‌ها، رمان‌ها، موقعیت‌های نمایشی و تجربه‌های طبیعی زندگی می‌توانند بدون بیان مستقیم مفاهیم مذهبی، معنویت را در ذهن کودک روشن کنند.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش گفت: تجربه‌هایی مانند مواجهه با کمبود نعمت، لمس سختی‌ها یا مشاهده لحظه‌های ناب طبیعت، دریچه‌های جدیدی از معنویت را در کودک می‌گشاید.
وی با تبیین چهار مرحله تربیت دینی از نگاه خود بیان کرد: کودک ابتدا رفتارهای دینی را با تقلید از والدین آغاز می‌کند، سپس وارد مرحله تلقین می‌شود و پس از آن به مرحله تحقیق و تجربه می‌رسد. او تأکید کرد اگر والدین نماز را با خشوع، آرامش و حال معنوی بخوانند، کودک این حس را درون خود جذب می‌کند و نماز را عملی خوشایند و آرام‌بخش می‌بیند؛ اما اگر نماز با بی‌حوصلگی، عصبانیت یا فشار همراه باشد، کودک در ناخودآگاه خود تصویری منفی از آن شکل می‌دهد.
این استاد دانشگاه افزود: در بسیاری از خانواده‌ها، رفتار پس از نمازِ والدین تأثیری عمیق‌تر از خود نماز دارد و اگر پدر و مادر پس از نماز با مهربانی و خلق خوش با کودک سخن بگویند، نماز در ذهن او معادل آرامش و محبت ثبت می‌شود و این پیوند احساسی مهم‌ترین عنصر تربیت دینی است.
کریمی تربیت دینی را حاصل «بودن»، نه «گفتن»، دانست و تأکید کرد: جریان‌سازی دینی زمانی در مدرسه رخ می‌دهد که معلمان و مدیران خود حامل زندگی معنوی باشند و کودک در مواجهه با آنان حس خوبی از خود دریافت کند.
وی گفت: تربیت کیفی در پیوند میان فضای عاطفی، تجربه‌های زیسته و رفتار اصیل مربی معنا پیدا می‌کند و این همان مسیری است که می‌تواند نسل امروز را بدون تحمیل و مقاومت، به معنویت نزدیک کند.
