به گزارش خبرنگار مهر، محمد معتمدی‌زاده، سخنگوی کمیسیون اصل ۹۰ قانون اساسی، در نشست علنی امروز (سه‌شنبه، ۴ آذرماه) گزارش جامع این کمیسیون درباره فرونشست زمین را در صحن قرائت کرد.
وی در ابتدای سخنان خود با اشاره به اهمیت موضوع گفت: فرونشست زمین به یکی از مخاطره‌آمیزترین چالش‌های کشور تبدیل شده و در نتیجه برداشت بی‌رویه از آبخوان‌ها، نبود مدیریت صحیح منابع آب و اجرای ناقص تکالیف قانونی توسط برخی دستگاه‌ها تشدید شده است؛ روندی که می‌تواند خسارات سنگینی به زیرساخت‌ها، خطوط انتقال انرژی، سازه‌ها، شریان‌های حیاتی و تأسیسات کشور وارد کند.
معتمدی‌زاده توضیح داد این گزارش مبتنی بر بررسی‌های یک‌سال‌ونیمه، تحلیل مستندات نمایندگان، استفاده از داده‌های سازمان نقشه‌برداری و سازمان زمین‌شناسی، بهره‌گیری از مراکز پژوهشی و بازدیدهای میدانی از استان‌های مختلف تهیه شده است.
به گفته وی، در این گزارش عملکرد و قصور دستگاه‌های مسئول در حوزه مدیریت منابع آب و مقابله با فرونشست زمین به‌طور دقیق مورد بررسی قرار گرفته است.
وی افزود: از میان دشت‌های کشور، ۴۲۲ دشت در وضعیت ممنوعه و ممنوعه بحرانی قرار دارند؛ در حالی که این رقم در سال ۱۳۹۲ تنها ۳۱۷ دشت بوده است. استان‌های خراسان رضوی، مرکزی، اصفهان، همدان، آذربایجان شرقی و غربی، البرز، قزوین، گلستان، هرمزگان، تهران، کرمان، فارس، اردبیل، قم، یزد و سمنان از جمله مناطق مهمی هستند که آثار فرونشست در آن‌ها ثبت شده است.
سخنگوی کمیسیون اصل ۹۰ با اشاره ویژه به وضعیت تهران گفت: نرخ فرونشست در دشت شهریار و بخش‌هایی از تهران طی سال آبی ۱۴۰۲–۱۴۰۳ به ۳۱ سانتی‌متر در سال رسیده و این استان را به بالاترین رکورد فرونشست در کشور تبدیل کرده است. وی تاکید کرد پس از کاهش نسبی در سال‌های پربارش ۱۳۹۸، روند فرونشست دوباره شدت گرفته و اکنون زیرساخت‌های حیاتی پایتخت را تهدید می‌کند.
وی هشدار داد بی‌توجهی به این پدیده موجب نابودی غیرقابل جبران منابع آب زیرزمینی، ایجاد شکاف‌ها و تغییر شیب زمین، تخریب زیرساخت‌هایی نظیر جاده‌ها، راه‌آهن، فرودگاه‌ها، پالایشگاه‌ها، خطوط انرژی، ساختمان‌ها و نیز تشدید بیابان‌زایی، افزایش مهاجرت و رشد حاشیه‌نشینی خواهد شد.
معتمدی‌زاده در ادامه عملکرد دستگاه‌ها را در این زمینه ارزیابی کرد و گفت: وزارت نیرو به‌عنوان نهاد اصلی مدیریت آب کشور بیشتر بر تأمین منابع تمرکز داشته و در مدیریت مصرف عملکرد قابل قبولی نداشته است. به گفته او، طرح احیا و تعادل‌بخشی منابع آب زیرزمینی که در سال ۱۳۹۴ توسط شورای عالی آب تصویب و در برنامه ششم تکالیف آن تعیین شده بود، تاکنون به نتایج قابل توجهی نرسیده است.
وی افزود وزارت جهاد کشاورزی نیز با وجود نقش گسترده در برداشت از منابع آب زیرزمینی، وظایف خود را به‌طور کامل انجام نداده و توسعه‌های کوتاه‌مدت و سنتی بخش کشاورزی بدون توجه به ظرفیت منابع آب، بحران فرونشست را تشدید کرده است. همچنین وزارت راه و شهرسازی هنوز گزارش مشخصی درباره اجرای مصوبه هیئت وزیران در تاریخ ۱۶ دی ۱۴۰۰ مبنی بر تدوین طرح جامع مواجهه با فرونشست و فروریزش‌های شهری به کمیسیون ارائه نکرده است.
سخنگوی کمیسیون اصل ۹۰ ادامه داد این کمیسیون پس از بررسی قوانین مرتبط با مدیریت آب، مدیریت بحران، آمایش سرزمین و سیاست‌های کلی نظام، پیشنهاد کرده وزارت نیرو، وزارت راه و شهرسازی و وزارت جهاد کشاورزی به‌طور فوری اقداماتی چون اجرای طرح‌های تعادل‌بخشی آب‌های زیرزمینی، محدود کردن عمق و میزان برداشت چاه‌ها، ایجاد بانک اطلاعاتی متمرکز فرونشست، تدوین استانداردهای زیرساخت شهری، الزام صنایع به بازچرخانی پساب و مقابله جدی با کف‌شکنی چاه‌ها را در دستور کار قرار دهند.
وی در پایان هشدار داد بی‌توجهی به هشدارهای این گزارش می‌تواند بحران‌های اجتماعی، اقتصادی و عمرانی کشور را تشدید کند و تأکید کرد این گزارش در اجرای ماده ۱۰۱ آئین‌نامه داخلی مجلس به هیئت‌رئیسه تقدیم شده تا پیگیری‌های قانونی لازم صورت گیرد.
