خبرگزاری مهر - گروه استانها، فاطمه گلوی: گیاهان دارویی سیستان و بلوچستان به‌عنوان یکی از ظرفیت‌های ارزشمند طبیعی این استان بیش از گذشته مورد توجه قرار گرفته است؛ ظرفیتی که هم جنبه اقتصادی و هم ریشه در فرهنگ و سبک زندگی مردم منطقه دارد.
گستردگی اقلیمی سیستان و بلوچستان، از کویر تا کوهستان و از سواحل مکران تا دشت‌های پهناور، باعث شده صدها گونه گیاهی با خواص دارویی در این خطه کشت شود؛ گیاهانی که سال‌هاست در طب سنتی سیستان و بلوچستان نقش اساسی در سبک زندگی مردم ایفا می‌کنند. مردم محلی نیز با دانش بومی خود قرن‌هاست از این گیاهان برای درمان، بهبود سبک زندگی و حتی تجارت خرد بهره می‌برند.
شهرستان خاش در استان سیستان و بلوچستان، به واسطه هم جواری با کوه تفتان، از شرایط اقلیمی معتدل و متمایزی نسبت به سایر نواحی استان برخوردار است. ساختار زمین‌شناسی و خاک حاصلخیز دامنه‌های این کوه، در کنار منابع آبی پایدار، بستری مساعد را برای توسعه کشاورزی در این منطقه فراهم کرده است. این ویژگی‌های جغرافیایی سبب شده تا خاش به عنوان یکی از قطب‌های اصلی تولید انواع میوه و محصولات زراعی شناخته شود؛ به‌طوری که هم‌اکنون بخش عمده‌ای از نیاز بازار سبزی و صیفی‌جات استان سیستان و بلوچستان از مزارع این شهرستان تأمین می‌شود.
علاوه بر محصولات باغی، شرایط بوم‌شناختی منطقه تفتان پتانسیل قابل‌توجهی برای رویش و پرورش انواع گیاهان دارویی دارد. در سال‌های اخیر، تمرکز کشاورزان و مردم بومی بر کشت و بهره‌برداری از این گیاهان ارزشمند افزایش یافته است. این رویکرد، ضمن بهره‌گیری بهینه از خاک و اقلیم منطقه، موجب ایجاد چرخه اقتصادی فعال و درآمدزایی پایدار برای ساکنان محلی شده است.
شهرستان خاش؛ رنگین کمان محصولات کشاورزی سیستان و بلوچستان
محمد لکزایی کارشناس گیاهان دارویی سیستان و بلوچستان و رئیس جهاد کشاورزی شهرستان زهک در گفت و گو با خبرنگار مهر گفت: شهرستان خاش یکی از نقاط شاخص سیستان و بلوچستان است؛ که شرایط آب‌وهوایی متنوع و خاک حاصلخیز آن را به «رنگین‌کمان محصولات کشاورزی» معروف کرده است.
وی ادامه داد: در سال‌های اخیر با تغییر الگوی کشت، کمبود منابع آب و ضرورت مقابله با تغییرات اقلیمی، توسعه گیاهان دارویی به یکی از محورهای اصلی فعالیت‌های کشاورزی در خاش تبدیل شده است.
وی بیان کرد: بابونه و آویشن اکنون به‌عنوان دو محصول شاخص در اراضی شهرستان خاش کشت می‌شوند. همچنین در این منطقه چای کوهی به صورت طبیعی می روید.
لکزایی درباره اهمیت و ارزش دارویی آویشن و بابونه گفت: آویشن به‌عنوان یکی از گیاهان گرم و معطر، نقشی مؤثر در تقویت سیستم ایمنی بدن دارد و به دلیل داشتن ترکیبات ضدباکتری و ضدالتهاب، از گذشته در درمان عفونت‌های تنفسی، کاهش سرفه و بهبود سرماخوردگی مورد استفاده بوده است.
وی تأکید کرد: مصرف دم‌کرده آویشن برای آرام‌سازی ریه‌ها، کاهش اسپاسم و بهبود عملکرد دستگاه گوارش به‌ویژه در زمان سوءهاضمه توصیه می‌شود.
در استفاده از گیاهان دارویی زیاده روی نکنید
کارشناس گیاهان دارویی در ادامه به خواص بابونه اشاره کرد و افزود: بابونه یکی از گیاهان آرام‌بخش شناخته‌شده است که اثرات ضدالتهاب و ضد حساسیت آن در کاهش استرس، بهبود خواب و کاهش دردهای شکمی و میگرنی بسیار مؤثر است.
وی افزود: بابونه با داشتن ترکیباتی که به تسکین عضلات کمک می‌کنند، در درمان دردهای عضلانی و مشکلات عصبی نیز کاربرد فراوان دارد.
لکزایی با بیان اینکه استفاده از این دو گیاه در زندگی روزمره می‌تواند به ارتقای سلامت عمومی کمک کند، خاطرنشان کرد: اگرچه آویشن و بابونه هر دو گیاهانی ایمن هستند، اما مصرف آن‌ها باید متعادل بوده و در صورت وجود بیماری‌های زمینه‌ای یا مصرف داروهای خاص، حتماً با مشورت متخصص انجام شود.
خاش؛ قابلیت تبدیل به قطب گیاهان دارویی کشور را دارد
مجتبی خاشی مدیر جهاد کشاورزی خاش در گفت و گو با خبرنگار مهر، تأکید کرد: خاش به دلیل شرایط اقلیمی خاص و خاک بسیار مناسب، قابلیت تبدیل‌شدن به قطب گیاهان دارویی کشور را دارد.
وی ادامه داد: تغییر الگوی کشت نه تنها مصرف آب را به‌شدت کاهش داده بلکه به معیشت بهره‌برداران نیز آسیب نزده است. بسیاری از کشاورزان با ورود به حوزه گیاهان دارویی و بهره‌گیری از تجهیزات نوین، از جمله دستگاه‌های جدید خشک‌کن، توانسته‌اند بازده محصول را به شکل چشمگیری افزایش دهند.
وی افزود: فرآیند خشک‌کردن محصول که پیش‌تر ۲۴ ساعت زمان می‌برد، اکنون تنها چهار ساعت طول می‌کشد و این تحول فناورانه نقش مهمی در ارتقای کیفیت محصول و افزایش بازده اقتصادی داشته است.
ایجاد ۱۰۰۰ فرصت شغلی در زنجیره ارزش گیاهان دارویی خاش
مدیر جهاد کشاورزی خاش با تأکید بر پیگیری زنجیره ارزش گیاهان دارویی، از برنامه‌ریزی برای ایجاد حداقل هزار فرصت شغلی در این حوزه خبر داد و بیان کرد: هدف تنها کشت محصول نیست؛ بلکه ایجاد یک شبکه کامل از «کشت تا فرآوری و بازار» است.
وی گفت: سرمایه‌گذاری روی زنجیره ارزش گیاهان دارویی می‌تواند اشتغال پایدار و درآمد قابل‌توجهی برای مردم منطقه ایجاد کند.
خاشی اظهار داشت: شهرستان خاش در سال‌های اخیر نه‌تنها در حوزه تولید گیاهان دارویی پیشرفت کرده، بلکه توانسته وارد میدان رقابت صادراتی نیز شود.
صادرات گیاهان دارویی خاش به بازارهای جهانی
وی اعلام کرد: تنها در سال گذشته، ۶۵۰ تُن محصول گیاهی از این شهرستان به بازارهای جهانی صادر شده است؛ کشورهای مقصد شامل کشورهای حاشیه خلیج فارس، روسیه و قزاقستان بوده‌اند.
خاش نه‌تنها در مسیر تغییر الگوی کشت قرار گرفته، بلکه با تکیه بر ظرفیت‌های طبیعی و برنامه‌ریزی علمی، به‌سمت تبدیل‌شدن به قطب گیاهان دارویی کشور حرکت می‌کند. آینده‌ای که در آن معیشت مردم، منابع آب، اقتصاد و فناوری هم‌زمان ارتقا می‌یابند، اکنون در این شهرستان کلید خورده است.
