خبرگزاری مهر؛ گروه استانها: در سال‌های اخیر صنایع دستی و هنرهای بومی به یکی از مهم‌ترین ابزارهای اشتغال‌زایی برای زنان به‌ویژه در مناطق روستایی و شهرهای کوچک تبدیل شده است.
زنانی که گاه در دل محدودیت‌های اقتصادی و اجتماعی مسیر پیشرفت را برای خود هموار کرده‌اند و با اتکا به توانایی‌ها و خلاقیتشان توانسته‌اند نه‌تنها درآمد پایدار کسب کنند بلکه در حفظ میراث فرهنگی کشور نیز نقشی مؤثر داشته باشند.
با این حال، نبود حمایت سازمان‌یافته، کمبود بازار فروش و مشکلات بازاریابی موجب شده بسیاری از این فعالیت‌ها در سطحی محدود باقی بماند و کارشناسان معتقدند که حمایت دولتی، تشکیل بازارچه‌های دائمی، آموزش‌های حرفه‌ای و ارائه تسهیلات کم‌بهره می‌تواند وضعیت این زنان را به‌طور چشمگیری بهبود بخشد.
روایت لیلا کریمی، بانوی هنرمند سنندجی، نمونه‌ای روشن از این ظرفیت‌های بالقوه است؛ زنی که ۱۷ سال است هنر منجوق‌دوزی را نه‌تنها برای خود بلکه برای ده‌ها زن دیگر در استان کردستان به فرصتی برای اشتغال و خودباوری تبدیل کرده است.
هنر صنایع دستی بانوی سنندجی را به کارآفرین تبدیل کرد
لیلا کریمی، بانوی هنرمند سنندجی که بیش از ۱۷ سال در حوزه منجوق‌دوزی، خامه‌دوزی، طراحی و دوخت لباس‌های کردی و سنتی فعالیت دارد، در گفت‌وگو با خبرنگار مهر از مسیر پر فراز و نشیبی سخن می‌گوید که او را از یک هنرمند خانگی به یک کارآفرین تبدیل کرده است.
وی با اشاره به آغاز فعالیت حرفه‌ای خود در سال ۱۳۹۱ می‌گوید: اگرچه قبل‌تر در خیاطی تجربه داشتم، اما منجوق‌دوزی و کارهای دستی برایم حال و هوای دیگری داشت؛ حس زنده بودن و انرژی درونی که در هنرهای سنتی هست، چیزی است که با هیچ کار دیگری جایگزین نمی‌شود.
کریمی که مادر چهار فرزند است، به دلیل مسئولیت‌های خانوادگی، ترجیح داده کارگاه خود را در خانه اداره کند و پیش از دوران کرونا یک مغازه در سطح شهر داشت اما با تعطیلی کسب‌وکارها در آن دوران، تصمیم گرفت فعالیتش را به محیط خانه منتقل کند و از طریق فضای مجازی محصولاتش را ارائه دهد.
وی می‌گوید: کار در خانه باعث شد کنار خانواده باشم و در عین حال فعالیت هنری‌ام را ادامه دهم.
صنایع دستی، صرفاً هنر نیست؛ پلی است میان گذشته و آینده، و فرصتی برای خودباوری زنانی که با سوزن و نخ، اقتصاد خانواده‌ها را از نو می‌سازند
این بانوی هنرمند با یادآوری نخستین تجربه‌هایش می‌گوید: اولین بار که سوزن به دست گرفتم در دوختن هم مشکل داشتم و حتی مورد تمسخر قرار گرفتم، اما همان برخورد انگیزه‌ای شد تا مسیر حرفه‌ای شدن را با جدیت ادامه دهم امروز با پشتکار زیاد، توانایی تولید تا ۳۰۰ قلم کار در ماه را دارم.
تربیت هنرجو از شهرها و روستاهای مختلف کردستان
کریمی تاکنون بیش از ۶۰ هنرجو تربیت کرده است؛ زنانی از سنندج، دهگلان، مریوان و حتی روستاهای اطراف.
وی تأکید می‌کند: اگر حمایت کافی باشد و بازار فروش تقویت شود، می‌توانم یک مجموعه ۵۰ نفره را مدیریت کنم و چندین خانواده را از نظر مالی توانمند سازم.
بازار محدود در سنندج، استقبال گسترده در شهرهای دیگر
با آنکه هنرهای سنتی همواره بخشی از هویت فرهنگی کردستان بوده، کریمی از کم‌توجهی بازار داخلی سنندج گلایه دارد: متأسفانه استقبال از خرید صنایع دستی در سنندج کم است، اما مشتریان زیادی از سلیمانیه، کرمانشاه، بانه، جوانرود، همدان و حتی شهرهای فارس‌نشین داریم.
وی مهم‌ترین دلیل استقبال در شهرهای دیگر را «اصالت فرهنگی، رنگ‌بندی شاد و پوشیدگی لباس کردی» می‌داند و بیان می‌کند: لباس کردی ترکیبی از متانت، زیبایی و هویت فرهنگی است و همین باعث شده مشتریان زیادی از شهرهای دیگر خواهان آن باشند.
انتقال هنر بزرگترین خدمت فرهنگی است
نکته جالب درباره کریمی، آموزش رایگان هنر به زنان علاقه‌مند است که می‌گوید: هیچ‌وقت از کسی برای آموزش پول نگرفته‌ام، چون باور دارم انتقال هنر بزرگترین خدمت فرهنگی است و اگر این هنرها در میان زنان گسترش یابد، هم میراث فرهنگی ما زنده می‌ماند و هم خانواده‌ها از نظر مالی تقویت می‌شوند.
این بانوی هنرمند با اشاره به حمایت خانواده می‌گوید: اگرچه دخترانم به این کار علاقه کمی دارند، اما پسرم همیشه کنار من است و در کارها کمک می‌کند. همین همراهی کوچک برایم بزرگترین انگیزه است.
وی گفت: صنایع دستی، صرفاً هنر نیست؛ پلی است میان گذشته و آینده، و فرصتی برای خودباوری زنانی که با سوزن و نخ، اقتصاد خانواده‌ها را از نو می‌سازند.
حضور زنان در عرصه تولیدات هنری عاملی در تقویت بنیان خانواده
کریمی معتقد است حضور زنان در عرصه تولیدات هنری، نقش مهمی در تقویت بنیان خانواده دارد و می‌گوید: وقتی یک زن می‌تواند از هنر خود درآمد داشته باشد، احساس ارزشمندی بیشتری پیدا می‌کند و خانواده نیز ثبات اقتصادی و روحی بهتری تجربه می‌کند.
صنایع دستی در کردستان و دیگر نقاط کشور ظرفیت بزرگی برای توانمندسازی زنان است؛ ظرفیتی که اگر مورد حمایت جدی قرار گیرد، می‌تواند به اشتغال پایدار، حفظ میراث فرهنگی و جلوگیری از مهاجرت و بیکاری زنان منجر شود.
ایجاد بازارچه‌های دائمی فروش، تقویت بسترهای آنلاین، ارائه تسهیلات مالی، بیمه هنرمندان و برگزاری نمایشگاه‌های تخصصی در سطح ملی و منطقه‌ای از مهم‌ترین اقداماتی است که می‌تواند مسیر زنان هنرمندی چون لیلا کریمی را هموار کند.
گامی ضروری برای توسعه پایدار
در سال‌هایی که کشور با چالش‌های اقتصادی و بیکاری مواجه است، صنایع دستی می‌تواند یکی از کم‌هزینه‌ترین و مؤثرترین مسیرهای اشتغال باشد و تجربه لیلا کریمی نشان می‌دهد که یک زن هنرمند نه‌تنها می‌تواند برای خود شغل ایجاد کند، بلکه قادر است ده‌ها نفر دیگر را نیز آموزش دهد و وارد چرخه تولید کند.
حمایت هدفمند از چنین ظرفیت‌هایی می‌تواند به توسعه اقتصادی، کاهش آسیب‌های اجتماعی، ارتقای هویت فرهنگی و تقویت مشارکت زنان در جامعه منجر شود؛ مسیری که بدون همراهی دستگاه‌های اجرایی، نهادهای فرهنگی، بخش خصوصی و مردم به نتیجه نخواهد رسید.
