همشهری‌آنلاین - مجید جباری: در شرایطی که گزارش‌های دوره‌ای از افزایش تلفات فوک خزری در سواحل خزر نگرانی‌ها را تشدید کرده، راه‌اندازی نخستین مرکز تخصصی حفاظت، تیمار و کالبد گشایی این گونه در پارک ملی بوجاق گیلان، نقطه آغاز مرحله‌ای تازه در ساماندهی حفاظت از تنها پستاندار خزر به شمار می‌رود. این مرکز قرار است برای نخستین‌بار یک ساز وکار منسجم و عملیاتی برای شناسایی، انتقال، درمان و بررسی علمی تلفات فوک خزری ایجاد کند.
احمدرضا لاهیجان‌زاده، معاون محیط زیست دریایی سازمان حفاظت محیط زیست در حاشیه افتتاح این مرکز تخصصی گفت: با راه‌اندازی این پایگاه در گیلان، زنجیره تیمار فوک‌ها در سواحل خزر کامل شد. این مرکز هم برای بازتوانی فوک‌های بیمار و هم برای روشن شدن علل مرگ و میر می‌تواند نقش تعیین‌کننده داشته باشد.
او تاکید کرد: بخشی از تلفات فوک‌ها در فاصله دور از ساحل رخ می‌دهد و همین موضوع لزوم آموزش صیادان، استفاده از پهپادها و مشارکت مردم محلی را برجسته می‌کند. ضمن اینکه این مرکز می‌تواند نقطه عطف همکاری‌های منطقه‌ای برای حفاظت از گونه‌ای باشد که جمعیت آن طی یک قرن بیش از ۹۰ درصد کاهش یافته است.
پایگاهی برای نجات فوک‌ها
معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی گیلان نیز، این مرکز را نخستین پایگاه عملیاتی استان برای نجات فوک‌ها دانست و گفت: این مرکز در آغاز راه است اما در نهایت می‌تواند تردیدهای چند ساله درباره علت مرگ فوک‌ها را به نتیجه برساند.
عباس عاشوری در گفت‌وگو با همشهری‌آنلاین توضیح داد: اهمیت ایجاد این مرکز این بود که سرانجام یک جایی باشد تا بدانیم اگر فوک زنده، بیمار یا بچه فوک پیدا شد، چه کنیم. الان مرکز، آبگیری اولیه شده و به موارد مورد نیاز مثل آماده‌سازی غذا، تجهیزات نگهداری، یخچال صندوقی و وسایل حمل نمونه تجهیز شده‌است.
عاشوری این مرکز را بین‌المللی دانست و با اشاره به تاییدهای تخصصی کارشناسان داخلی و همکاران خارجی افزود: بخش کالبدگشایی آماده است تا نمونه‌ها را پس از بررسی اولیه به دامپزشکی کشور و آزمایشگاه‌های تخصصی ارسال کند.
معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی گیلان با بیان اینکه تیمار و کالبدگشایی تنها بخش ماجرا نیست، گفت: بخش جدی از برنامه، پایش میدانی و گشت دریایی است. اقدامی که از امسال آغاز شده و اداره بنادر، دامپزشکی و دستگاه قضایی نیز در آن نقش دارند.
عاشوری گفت: امسال پایش دریایی انجام دادیم. ادارات همراه شده‌اند و نمونه‌برداری می‌تواند توسط متخصصان استان انجام شود. البته سهم مردم محلی در این روند، کم اهمیت‌تر از تجهیزات تخصصی نیست.
کاهش تلفات تنها پستاندار خزر
این مسئول محیط زیست استان گیلان با اشاره به شروع برنامه‌های آموزشی از مدارس شهرهای ساحلی گفت: دانش‌آموزان را برای آموزش می‌آوریم و این روند سال آینده قوی‌تر خواهد شد. نقش صیادان نیز اساسی است. بدون صیادها و محلی‌ها کاری نمی‌توانیم بکنیم. به صیادان ابزار و آموزش داده‌ایم و این همکاری باید استمرار پیدا کند.
او گفت: البته چالش‌ها کم نیستند. تورهای صیادان غیرمجاز و از بین رفتن این پستاندار ارزشمند، گزارش‌نکردن به موقع گیر افتادن فوک‌ها و کمبود نمونه‌های سالم برای تشخیص قطعی علت مرگ فوک‌ها، از جمله موانعی است که در این مسیر وجود دارد. با این حال می‌شود امیدوار بود به شرطی که همکاری‌ها استمرار یابد. اگر قدم‌ها ادامه پیدا کند، اگر مردم، صیادان و دستگاه‌ها همراه باشند، این مرکز می‌تواند علت مرگ این گونه ارزشمند خزر را مشخص کند و در کاهش تلفات آن نقش جدی داشته باشد.
