عصر ایران- جوزف وبستر(Joseph Webster)، عضو ارشد مرکز انرژی جهانی شورای آتلانتیک و دیوید ال.گولدوین (David L. Goldwyn)رئیس شرکت مشاوره گلدوین گلوبال استراتجیز (GGS) در گزارشی که در تانمای این انستیتو منتشر شده به بررسی تاثیر تنش‌های اخیر بین واشنگتن و کاراکاس بر بازار انرژی جهان پرداخته اند.
در این یادداشت آمده است: تنش‌ها میان واشنگتن و کاراکاس بالا گرفته و ممکن است به نقطه غیرقابل‌بازگشتی برسد. هزاران پرسنل نظامی ایالات متحده و حدود دوجین کشتی جنگی، از جمله ناو هواپیمابر یواس‌اس جرالد فورد و یک گروه آماده آبی-خاکی، در اطراف ونزوئلا مستقر شده‌اند؛ در حالی که مادورو دست به “بسیج عظیم” نیروها و تجهیزات نظامی زده است.
امیدها بر این اساس است که این لحظه بتواند نیروی محرکه‌ای برای گذار دموکراتیکِ مورد انتظار در ونزوئلا ایجاد و ایالات متحده باید همچنان با قدرت بر این موضوع پافشاری نماید. با این حال، اگرچه واشنگتن باید فشار بر رژیم مادورو را افزایش دهد، یک مداخله نظامی خطرات اولیه و ثانویه‌ای برای بازارهای جهانی انرژی و غذا به همراه خواهد داشت.
حملات محدود به اهداف مرتبط با مواد مخدر بعید است بر تولید انرژی یا بازارهای غذا تأثیر بگذارند. اما هرگونه اقدامی که خودِ رژیم را هدف قرار دهد یا به “نقاط شکست واحد” (Single points of failure) در سیستم انرژی، مانند بنادر، آسیب برساند، مقوله‌ای کاملاً متفاوت است.
برخی از طرفداران مداخله نظامی در ونزوئلا امیدوارند هرگونه مداخله‌ای نسبتاً کوچک و محدود باشد؛ در مقابل، مخالفان هشدار می‌دهند حملات هوایی می‌تواند نیروهای غیرقابل پیش‌بینی را آزاد کرده و منجر به “انتخاب‌های دشواری در مورد چگونگی و سطح تشدید درگیری” شود.
با توجه به گزارش‌هایی مبنی بر تمایل دونالد ترامپ برای گفتگوی مستقیم با نیکلاس مادورو، رهبر قدرتمند ونزوئلا، ممکن است راه‌حلی دیپلماتیک نیز پدیدار شود. ما ارزیابی پویایی‌ها و مسیرهای یک کارزار قهری را به دیگران واگذار می‌کنیم. با این حال، اگر یک مداخله کوچک‌مقیاس به مداخله‌ای بزرگ تبدیل شود، پیامدهای متعددی محتمل خواهد بود.
حتی با وجود تولید بالای نفت داخلی آمریکا، ظرفیت تولید مازاد در خلیج (فارس) و ذخایر استراتژیک نفت به‌خوبی تأمین‌شده‌ی ایالات متحده که بازارهای نفت خام را محافظت می‌کنند، از دست رفتن بشکه‌های نفت “سنگین و ترش” (Heavy-sour) ونزوئلا باعث انقباض در بازارهای دیزل خواهد شد که هم‌اکنون نیز تحت فشار هستند. خطرناک‌تر اینکه، یک درگیری می‌تواند به زیرساخت‌های منطقه‌ای نفت یا آمونیاک به‌ویژه مجتمع “پوینت لیساس” (Point Lisas) در ترینیداد و توباگو سرایت کند که احتمالاً منجر به افزایش قیمت کود و مواد غذایی شده و پتانسیل ایجاد موج دیگری از تورم جهانی را دارد.
اگرچه ونزوئلا همچنان یک بازیگر قابل‌توجه است، اما در حال حاضر اهمیت آن در بازارهای نفت به اندازه دوران پیش از هوگو چاوز نیست.
صادرات ونزوئلا در سطح 800هزار بشکه در روز (bpd) یا کمی کمتر از یک درصد از کل مصرف جهانی نفت قرار دارد (اگرچه صادرات در ماه سپتامبر به‌طور موقت از یک میلیون بشکه در روز فراتر رفت).
بیشتر حجم صادرات به‌صورت مستقیم یا غیرمستقیم به چین می‌رود، در حالی که واردات ایالات متحده در ماه‌های اخیر به زیر صدهزار بشکه در روز کاهش یافته است.
در صورت مداخله نظامی ایالات متحده، تولید و صادرات ونزوئلا تقریباً به‌طور قطع سقوط خواهد کرد. علاوه بر این، حملات نظامی آمریکا به خاک ونزوئلا می‌تواند رژیم را وادار به تلافی کند، به‌ویژه اگر ایالات متحده تأسیسات نظامی یا دفاتر رهبری ونزوئلا را هدف قرار دهد.
تلافی ونزوئلا می‌تواند اشکال مختلفی داشته باشد، از جمله خرابکاری در تولید برای فلج کردن رژیم جانشین احتمالی، حمله به همسایگانی که به نظر می‌رسد از اقدام نظامی آمریکا حمایت می‌کنند، و دامن زدن به بی‌ثباتی سیاسی داخلی که ادامه عملیات را ناامن می‌سازد.
تاریخ ونزوئلا نشان می‌دهد تولید نفت حتی بدون مداخله نظامی چقدر سریع می‌تواند کاهش یابد. در سال‌های ۲۰۰۲-۲۰۰۳، اعتصاب کارگران نفت ونزوئلا به رهبری مخالفان رئیس‌جمهور وقت، هوگو چاوز، صادرات نفت این کشور را از سه میلیون بشکه در روز به کمتر از 200 هزار بشکه در روز رساند.
در عین حال، تولید بالای نفت خام و مایعات گازی (NGL) داخلی ایالات متحده، ظرفیت تولید مازاد قابل‌توجه در کشورهای خلیج فارس و انتظارات مداوم برای اشباع بازار نفت، سقفی بر قیمت‌های جهانی نفت قرار خواهد داد حتی اگر توقف تولید ونزوئلا در کوتاه‌مدت رخ دهد. علاوه بر این، ذخایر استراتژیک نفت ایالات متحده به‌خوبی تأمین شده است.
اما چشم‌انداز بلندمدت بسیار پیچیده‌تر است. بازیابی تولید ونزوئلا پس از هرگونه مداخله نظامی گسترده آمریکا احتمالاً به چندین سال زمان نیاز خواهد داشت. اگرچه مقایسه‌ها کامل نیستند، تجربیات تطبیقی به چالش بازگرداندن تولید نفت پس از جنگ اشاره دارند. به عنوان مثال، در جریان تهاجم آمریکا به عراق، تولید مایعات نفتی عراق برای چندین ماه پس از تهاجم به صفر رسید؛ تولید سالانه تا سال ۲۰۱۱ به سطح پیش از جنگ بازنگشت.
تجربه لیبی نیز نشان می‌دهد یک گذار سیاسی آشفته می‌تواند به‌شدت مانع تولید نفت شود. از زمان سرنگونی معمر قذافی، رهبر لیبی در سال ۲۰۱۱، تولید مایعات نفتی لیبی هرگز به سطوح قبلی بازنگشته است: تولید سالانه ۲۰۲۴ در سطح یک میلیون و 188 هزار بشکه در روز بود که 32 درصد کمتر از سطح سال ۲۰۱۰ است.
قطعی‌های بلندمدت ونزوئلا احتمالاً قیمت نفت، به‌ویژه دیزل را افزایش خواهد داد. دلیل این امر آن است که درجات نفت خام سنگین و ترش ونزوئلا برای تولید دیزل بسیار مناسب هستند و دیزل یک نهاده کلیدی در تقریباً هر صنعتی است. اخیراً، آژانس بین‌المللی انرژی هشدار داده است که بازارهای “فرآورده‌های میان‌تقطیر” (Middle distillates) شامل دیزل هم‌اکنون نیز دچار کمبود عرضه هستند.
بر این اساس، اگر تولید ونزوئلا از بازار حذف شود، قیمت دیزل می‌تواند افزایش یابد که احتمالاً تورم جهانی را تشدید خواهد کرد.
در واقع، اگر سیاستگذاران آمریکایی اقدام به مداخله نظامی در ونزوئلا کنند، باید هم انتظار تورم بالاتر از طریق بازارهای دیزل را داشته باشند و هم برای محیط پس از مداخله‌ای آماده شوند که در آن بازگشت کامل تولید نفت ونزوئلا زمان‌بر بوده و نیازمند حمایت است.
مداخله نظامی ایالات متحده در ونزوئلا ممکن است تأثیرات منطقه‌ای گسترده‌تری داشته باشد، اگر رژیم مادورو در مواجهه با یک تهدید وجودی، درگیری را به‌صورت افقی و از طریق نیروهای نیابتی نیمه‌قابل‌انکار به سایر کشورها یا مناطق گسترش دهد.
تشدید افقی می‌تواند دامنه خطرات مرتبط با کالاها را گسترش دهد. برای مثال، زیرساخت‌های انرژی در کلمبیا، به‌ویژه خطوط لوله، می‌تواند یکی از این اهداف باشد، با توجه به ارتباطات بین کاراکاس و ارتش آزادی‌بخش ملی (ELN) که یک سازمان تروریستی خارجی تعیین‌شده توسط ایالات متحده است.
گروه ELN به‌طور گسترده در مناطق مرزی ونزوئلا-کلمبیا فعالیت می‌کند، جایی که خط لوله “کانیو لیمون-کوونیاس” (Caño Limón-Coveñas) از زمان افتتاح در سال ۱۹۸۶ به‌طور مرتب مورد حمله قرار گرفته است، از جمله اخیراً در ژوئیه امسال. حمله ELN به یک خط لوله کلمبیا چه با حمایت ضمنی و چه صریح کاراکاس فرصتی را برای مادورو فراهم می‌کند تا هزینه‌های درگیری را به روشی نامتقارن یا قابل‌انکار افزایش دهد، زیرا حتی قطعی‌های کوتاه‌مدت در کلمبیا می‌تواند زیان‌های عرضه ونزوئلا را تشدید کرده و به اقتصاد پالایشگاهی ایالات متحده آسیب برساند.
مادورو در حال حاضر بعید است حمله به زیرساخت‌های کلمبیا را تأیید کند، با توجه به نیازش به یک شریان حیاتی دیپلماتیک با رئیس‌جمهور کلمبیا، گوستاوو پترو، که یک چپ‌گرا است. اما محاسبات او می‌تواند پس از انتخابات قانون‌گذاری و ریاست‌جمهوری کلمبیا در اوایل سال ۲۰۲۶ تغییر کند.
اگر ایوان سپدا، نامزد چپ‌گرا پیروز شود، مادورو احتمالاً همچنان به دنبال حفظ روابط با بوگوتا خواهد بود، اما پس از انتخابات کمتر نگران این خواهد بود که تشدید تنش ممکن است مخالفانش را از نظر انتخاباتی تقویت کند.
برعکس، اگر یک نامزد غیرچپ‌گرا پیروز شود، مادورو ممکن است آزادی عمل بیشتری برای تشدید تنش در داخل کلمبیا احساس کند. نکته حیاتی این است که صادرات نفت خام سنگین و متوسطِ ترش کلمبیا، از جمله تولیدات متوسطِ ترش در کانیو لیمون که برای صادرات به پایانه کوونیاس در دریای کارائیب ارسال می‌شود، برای تولید فرآورده‌های میان‌تقطیر بسیار مناسب است.
حدود 40 درصد از نفت خام کلمبیا در سال ۲۰۲۴ مستقیماً به ایالات متحده ارسال شد و بسیاری از محموله‌های ارسالی به پاناما نیز مجدداً به پالایشگاه‌های ساحل خلیج آمریکا منتقل می‌شوند. بر این اساس، از دست رفتن نفت خام ونزوئلا و کلمبیا ممکن است به‌طور قابل‌توجهی بر قیمت‌های سوخت داخلی، به‌ویژه دیزل، تأثیر بگذارد.
زنجیره‌های تأمین آمونیاک ترینیداد و توباگو نیز در یک درگیری نظامی، به‌ویژه درگیری‌ای که فراتر از ونزوئلا گسترش یابد، در معرض اختلال هستند. اگرچه ترینیداد و توباگو تنها مسئول 2.5 درصد از کل تولید جهانی آمونیاک است، اما این کشور مسئول 15 تا 20 درصد از تجارت دریایی جهانی آمونیاک است و پس از کانادا، دومین صادرکننده بزرگ به ایالات متحده محسوب می‌شود.
مرکز این زنجیره تأمین در “پوینت لیساس” قرار دارد که در ساحل غربی ترینیداد در خلیج پاریا واقع شده و مستقیماً رو به ونزوئلا و در فاصله حدود پنجاه کیلومتری آن قرار دارد؛ امری که آن را در یک درگیری طولانی‌مدت با رژیم مادورو در معرض اختلال و تلافی قرار می‌دهد.
پوینت لیساس دارای افزونگی (Redundancy) محدودی است و دارای نقاط شکست واحد بالقوه‌ای مانند ایستگاه شیر “فونیکس پارک” (Phoenix Park Valve Station) است که یک مرکز کلیدی برای پردازش و مسیریابی خوراک گاز به کارخانه‌های آمونیاک است.
مکزیک نیز تحت تأثیر قرار خواهد گرفت: این کشور در سال ۲۰۲۴ میزان 250 اگر هواداران مادورو با حملات سایبری یا جنبشی (Kinetic) شامل روش‌های نامتقارن مانند فرستادن پهپادها در پوینت لیساس اختلال ایجاد کنند، اثرات آن در سراسر قاره آمریکا و احتمالاً فراتر از آن احساس خواهد شد. در حالی که ایالات متحده و اروپا بزرگترین شرکای آمونیاک ترینیداد و توباگو از نظر حجم هستند، بازارهای کود مکزیک، شیلی و برزیل به‌طور نامتناسبی در معرض خطر قرار دارند. بر این اساس، قطعی در پوینت لیساس در سراسر منطقه بازتاب خواهد یافت.
هزار تن آمونیاک بدون آب (Anhydrous Ammonia) از ترینیداد و توباگو وارد کرد، در حالی که تولید داخلی آمونیاک تنها 319 هزار تن بود. با توجه به روابط عمیق کشاورزی ایالات متحده و مکزیک که شامل تامین 22.8 درصد از واردات کشاورزی ایالات متحده از نظر ارزش در سال ۲۰۲۴ از مکزیک بوده، اختلال در کود شیمیایی در پوینت لیساس احتمالاً قیمت‌های مواد غذایی در ایالات متحده، منطقه و جهان را افزایش خواهد داد.
تولید قوی نفت داخلی ایالات متحده و ذخایر استراتژیک نفت، نقش محدود ونزوئلا در بازارهای جهانی نفت، و وضعیت پیش‌بینی‌شده‌ی مازاد عرضه در بازار، همگی احتمال جهش فوری قیمت نفت خام در صورت بروز خصومت‌ها را کاهش می‌دهند.
با این حال، مسیر طولانی پیش رو برای بازگشت تولید نفت ونزوئلا، و همچنین احتمال سرایت درگیری به سایر کشورهای تولیدکننده نفت یا آمونیاک، گویای مجموعه‌ای گسترده‌تر و شاید عمیق‌تر از خطرات تورمی است که سیاستگذاران و فعالان بازار باید در نظر بگیرند.
