ناهید سبزیان در گفتگو با خبرنگار مهر، با پرداختن به مضامین نورانی سوره مبارکه توحید یا اخلاص با اشاره به اینکه این سوره شناسنامه خداوند متعال است، اظهار کرد: اصل وجود خدا و اینکه عالم هستی خدایی دارد، نیازمند اثبات نیست و فطرت انسان نیز همواره در پی شناختن و یافتن این معبود واقعی خود در تلاش بوده است.
مدرس تدبر در قرآن کریم در چهارمحال و بختیاری با ذکر اینکه سوره مبارکه توحید پاسخی برای یهودیانی است که از رسول خدا (ص) درباره توصیف خدا پرسیدند، ادامه داد: منابع معتبر دینی نقل می‌کنند سوره توحید که با عنوان «نسب الرب» نیز نامیده شده زمانی نازل شد که جمعی از اهل کتاب و مشرکان نزد پیامبر (ص) آمدند و عرض کردند که خدای خودت را برایمان توصیف کن و خداوند در این سوره از داشتن پدر و مادر یا فرزند و همسر و یا شبیه و شریک، پاک و منزه دانسته شده است.
سبزیان با تأکید بر اینکه به جای اثبات وجود خدا که امری بدیهی و بنیادین است باید برای معرفت الهی تلاش کنیم، بیان کرد: مادی‌گرایان عالم طبیعت را خدای خود می‌دانند یا مشرکان و طاغوتیان المان‌هایی همچون بت‌ها، نمادهای چوبین و آهنین و … را به جای خدا پرستش می‌کنند؛ موحدان و یکتاپرستان اما توحید را سرلوحه کار خود قرار دادند.
خالص‌ترین عقاید توحیدی در سوره اخلاص
این مدرس قرآن کریم با بیان اینکه فطرت خداجوی انسان همواره در پی شناخت صفات و ویژگی‌های خدای حقیقی و پروردگار عالم است، افزود: برای شناختن صفات الهی باید به سوره توحید مراجعه کنیم که شامل خالص‌ترین عقاید توحیدی است.
وی در خصوص اهمیت و جایگاه ارزشمند سوره توحید به یک حدیث نبوی استناد کرد و گفت: رسول خدا (ص) فرمودند: سوره توحید مانند علی بن ابی‌طالب (ع) است که هر کسی او را قلباً دوست دارد یک سوم ایمان را داراست و هر کسی با قلب و زبان دوست بدارد دو سوم ایمان را دارد و هر کسی با قلب و زبان و اطاعت در عمل، همراه او باشد ایمانش کامل است.
سبزیان با یادآوری اینکه تک بودن شأن خداوند است، توضیح داد: خداوند از رسولش می‌خواهد به مردم بگوید که الله تک است و دومی ندارد. در زبان عربی واحد به معنی یک و احد به معنی یگانه و یکتا است؛ یعنی یک بدین معناست که دومی و سومی و بیشتر هم ممکن است در ادامه‌اش باشد اما واحد و یگانه دومی ندارد بلکه یکتا و یگانه بوده و تصور وجود دومی در موردش باطل است.
وی با تصریح اینکه خدای احد نامحدود است، یادآور شد: چیزی که محدود و پایان‌پذیر است و در یک مکان و زمان مشخص تمام می‌شود قاعدتاً می‌تواند دومی هم داشته باشد اما وجود نامحدود همه مکان‌ها و زمان‌ها را تا بی‌نهایت در بر گرفته لذا جا و محدوده‌ای باقی نمی‌گذارد، دومی ندارد و تک است.
وجود خدا حد و مرز ندارد
سبزیان با تصریح اینکه خداوند هستی‌بخش عالم و سزاوار پرستش و خدا بالاترین و برترین وجود هستی است، افزود: اگر خدا را احد ندانیم و برایش دومی تصور کنیم، حتماً باید دنبال قدرت بالاتری بگردیم که توانسته او را محدود کند، برایش حد و مرز قرار دهد و جلوی وسعتش را بگیرد.
وی با تأکید بر اینکه خداوند آنچنان بالاست که حد و مرزها را تعیین کرده و خودش حد و مرز ندارد، گفت: هیچ قدرتی بالاتر از خداوند وجود ندارد که محدودش کند. خداوند در در ذات و صفات، علم و قدرت و حیات و حکمت، در آفرینش و هستی بخشی و در همه چیز یگانه و یکتا است.
سبزیان در خصوص صفت الهی «صمد»، توضیح داد: صمد به معنی قصد کردن است و به این صفت خداوند اشاره دارد که همه مخلوقات به ذات اقدس الهی رجوع می‌کنند و خدا را مقصد قرار می‌دهند زیرا نیازمند خدا هستند و خدا بی‌نیاز مطلق است.
وی با تأکید بر اینکه خدا هم در ساحت مادی و هم معنوی بر همه برتری و احاطه دارد و چیزی بر خدا برتری ندارد، ادامه داد: امام جواد (ع) در تبیین معنی صفت «صمد» به آیه «أَنَّ إِلی رَبِّکَ الْمُنْتَهی» (نجم/۴۲) اشاره می‌کنند و می‌فرمایند خداوند، بزرگی است که موجودات به او رجوع می‌کنند و محتاجش هستند یعنی او پایان همه امور است. خداوند بی‌نیاز محض است که نیاز همگان را برطرف می‌کند.
سبزیان در خصوص آیه «لَمْ یَلِدْ وَلَمْ یُولَدْ»، اظهار کرد: زاییدن و زاییده شدن درباره خدایی که بی‌نیاز است معنایی ندارد چرا که زایش به معنی جدا شدن بخشی از وجود بوده که تنها درباره وجود محدود موضوعیت دارد پس ذات نامحدود الهی از آن مبراست.
اثبات توحید و نفی شرک در سوره اخلاص
وی با یادآوری اینکه خداوند آفریننده مخلوقات است و نه زاینده آنها، توضیح داد: پروردگار متعال موجودات را از نیستی به هستی می‌رساند و لذا خدای صمد نیاز به زن و فرزند یا والدین ندارد، خدا را فرزند قرار دادن و فرزند برای خدا قائل بودن، در تضاد با ذات اقدس الهی است.
سبزیان با تأکید بر اینکه خداوند همتایی ندارد، بیان کرد: الله باید احد باشد و هر چیزی که بخواهد همتای الله قرار گیرد باید دارای صفت احدیت باشد که امری ناممکن است زیرا احد نامحدود و پایان‌ناپذیر است و دومی ندارد.
این مدرس تدبر در قرآن کریم گفت: خداوند نه در ذات، نه در صفات و نه در افعال هیچ همتایی ندارد و این سوره مبارکه به اثبات توحید و نفی شرک پرداخته و هر همتا و همسری را از خدا مبرا می‌داند.
