آلودگی هوا در تهران بار دیگر به نقطه بحرانی رسیده است؛ بحرانی که هر سال با آغاز فصل سرد، به‌واسطه پایداری جو، تشدید می‌شود و شهر را در وضعیت هشدار قرار می‌دهد. بسته‌شدن پنجره تبادل هوا، انباشت آلاینده‌ها، افزایش غلظت ذرات معلق و رشد بیماری‌های تنفسی، کنار تعطیلی مداوم مدارس و دورکار شدن ادارات، تنها بخشی از تأثیرات مستقیم این پدیده است.
به گزارش تسنیم، بنابر برآوردهای وزارت بهداشت، آلودگی هوا سالانه بیش از ۱۷ میلیارد دلار خسارت اقتصادی به ایران تحمیل می‌کند؛ خسارتی شامل افت بهره‌وری نیروی کار، هزینه‌های درمانی، تعطیلی‌های اجباری و خسارات بلندمدت به سلامت عمومی که تهران سهم سنگینی از آن را به‌دوش می‌کشد.
در این میان، نقش وسایل نقلیه موتوری به‌ویژه ناوگان فرسوده بیش از هر زمان دیگری برجسته شده است. بخش قابل‌توجهی از آلودگی پایدار زمستانی ناشی از ناکارآمدی و فرسودگی سیستم حمل‌ونقل است؛ موضوعی که مدیریت شهری می‌گوید برای اصلاح آن دست‌کم در پنج سال گذشته گام‌های عملی برداشته شده است، اما همچنان شکاف بزرگی میان نیاز واقعی شهر و اقدامات اجرایی وجود دارد،
در همین رابطه، محمدصابر باغخانی‌پور مدیرکل محیط زیست و توسعه پایدار شهرداری تهران می‌گوید: بر اساس ارزیابی‌های ما، حدود ۵۰ درصد آلودگی هوا در تهران مستقیماً از وسایل نقلیه فرسوده تولید می‌شود. نزدیک به ۹۰ درصد موتورسیکلت‌ها فرسوده‌اند، بخش عمده ناوگان دیزلی عمر بالایی دارد و حدود ۲۱ درصد خودروهای سواری نیز در رده فرسوده قرار می‌گیرند.
وی افزود: در دوره اخیر مدیریت شهری، یک‌هزار و ۸۱۹ دستگاه اتوبوس جدید وارد ناوگان شده که ۳۹۰ دستگاه آن برقی است؛ اما تهران همچنان به ۱۰ هزار اتوبوس نیاز دارد، در حالی که اکنون فقط ۳۲۰۰ دستگاه فعال داریم.
او یادآور شد: دوسوم منابع مالی نوسازی حمل‌ونقل عمومی به‌عهده وزارت کشور بوده و تاکنون تأمین نشده است.
مدیرکل محیط زیست شهرداری تهران درباره تفاوت دو نیمه سال گفت: در زمستان به‌دلیل پایداری جو و کاهش بادهای جابه‌جاکننده هوا، سهم ذرات معلق بسیار مهم‌تر می‌شود. طبق آخرین سیاهه انتشار، سهم کلی منابع ثابت ۱۷ درصد و منابع متحرک ۸۳ درصد است. اما در آلودگی ذرات، این نسبت به ۶۰ درصد منابع ثابت در برابر ۴۰ درصد منابع متحرک می‌رسد، یعنی صنایع، نیروگاه‌ها و پایانه‌ها در زمستان اثر بیشتری بر کیفیت هوا می‌گذارند.
او اضافه کرد: نیروگاه‌ها و پالایشگاه‌هاکمی بیش از ۱۱.۵ درصد در آلودگی سهم دارند و فرودگاه‌ها حدود ۳ درصد، بنابراین کنترل آلایندگی صنایع به‌ویژه در فصل سرد اهمیت بیشتری پیدا می‌کند.
باغخانی‌پور با ارائه جزئی‌تر سهم‌بندی منابع متحرک گفت: مجموع خودروهای بنزینی – سواری، وانت و تاکسی، حدود ۵۶ درصد آلودگی تهران را تولید می‌کنند. ۲۱ درصد سهم موتورسیکلت‌ها است و بیش از ۵ درصد سهم خودروهای دیزلی.
وی توضیح داد: در همین رده، ۲۱ درصد از آلودگی خودروهای بنزینی به‌تنهایی از خودروهای کاربراتوری و فرسوده ناشی می‌شود. تقریباً همه ناوگان موتورسیکلت کاربراتوری است و اکثر دیزلی‌ها نیز فرسوده‌اند؛ بنابراین تا زمانی که نوسازی ناوگان حمل‌ونقل رخ ندهد، کاهش آلودگی پایدار ممکن نخواهد بود.
باغخانی‌پور با ابراز اینکه یکی از چالش‌های مهم، عدم مراجعه خودروها به مراکز معاینه فنی تهران است، گفت: ظرفیت مراکز معاینه فنی تهران سالانه ۳.۵ میلیون خودرو است اما تنها ۱.۲ میلیون خودرو مراجعه می‌کنند. حدود ۴۰ درصد خودروهای پلاک تهران معاینه فنی خود را خارج از پایتخت می‌گیرند؛ زیرا دریافت گواهی در برخی مراکز دیگر ساده‌تر انجام می‌شود.
او همچنین به ضعف در بهره‌برداری از دوربین‌های ثبت تخلف اشاره کرد: از میان ۱.۳ میلیون استعلام ثبت‌شده، فقط ۲۰۰ هزار مورد به مرحله صدور جریمه می‌رسد. بخشی از زیرساخت‌های دستگاه‌های مرتبط هنوز تکمیل نشده است.
وی با تأکید بر اینکه حل مسئله آلودگی نیازمند اقداماتی ریشه‌ای است، اضافه کرد: نوسازی ناوگان حمل‌ونقل شهری اولویت اول است، کنار آن، برقی‌سازی اتوبوس‌ها، تجهیز ناوگان دیزلی به فیلتر دوده، رعایت استاندارد یورو در خودروهای جدید و انژکتوری شدن موتورسیکلت‌ها از قدم‌های ضروری است.
باغخانی‌پور درباره موضوع «مازوت» توضیح داد: مازوت‌سوزی در نیروگاه‌های تهران انجام نمی‌شود اما مسئله اصلی مصرف گازوئیل در نیروگاه‌ها در روزهای سرد است؛ چراکه تأثیر آلایندگی گازوئیل تقریباً مشابه مازوت است.
