در ایران شماره‌گذاری پلاک خودرو سیستمی یکپارچه و نسبتاً قابل ردیابی دارد و هدف اصلی آن شناسایی سریع محل صدور، نوع کاربری و مالک است. در این مقاله به‌شکل ساده و دقیق توضیح می‌دهیم که اعداد و حروف روی پلاک چه معنایی دارند و چگونه انتخاب می‌شوند.

به گزارش زومیت، پلاک‌های معمولی (شخصی) در قالبی استاندارد ارائه می‌شوند: مجموعه‌ای از اعداد و یک حرف فارسی که کنار هم یک پلاک را می‌سازند. در سمت راست، کد دو رقمی دیده می‌شود که مربوط به استان یا منطقه‌ی شماره‌گذاری است.

به بیان ساده: «عدد دورقمی + عدد سه‌رقمی + حرف + عدد دورقمی» در قالبی استاندارد چاپ می‌شود. این قالب و عناصر هرکدام معنای مشخص دارند و برای خودروهای غیرشخصی (از جمله عمومی، دولتی و نظامی) رنگ یا حرفِ متفاوتی دارند.

عدد سه‌رقمی وسط به‌صورت ترتیبی تا ۹۹۹ اختصاص می‌یابد. وقتی یک سری عدد با یک حرف تمام شود، سری بعدی آغاز می‌شود. این عددها معنای خاصی ندارند و به‌صورت تصادفی انتخاب می‌شوند.

حرف فارسی نشان‌دهنده‌ی «زیرسِری» یا شهر و شعبه‌ی داخل همان استان است؛ هر حرف به‌عنوان شاخص مجموعه‌ای از شماره‌ها به‌کار می‌رود. دو عدد سمت چپ حرف هم قاعده‌ی مشخصی ندارند و تصادفی هستند.

کد دو رقمی (در قاب سمت راست) معرف استان یا بلوک‌های تقسیمات استانی است؛ هر استان ممکن است چند کد داشته باشد تا ظرفیت شماره‌گذاری پاسخ داده شود.

هر استان بسته به جمعیت، تعداد خودروها و سری‌های صادرشده می‌تواند یک یا چند کد دو رقمی داشته باشد.

قاعده‌ی مرسوم این است که تا وقتی همه‌ی ترکیب‌های ممکنِ یک کد (حرف + سه‌رقم) استفاده نشده، کد جدیدی به استان تخصیص داده نمی‌شود؛ به عبارت دیگر، کدهای جدید معمولاً زمانی باز می‌شوند که ظرفیت مجموعه‌های قبلی به‌پایان برسد.

تصمیم‌گیری و صدور رسمی پلاک بر عهد‌ی مرکز شماره‌گذاری فراجا است؛ فرآیند صدور در مراکز تعویض پلاک و از طریق سامانه‌های رسمی (سامانه‌های اینترنتی راهور و پلیس + ۱۰) انجام می‌شود.

مالک هنگام ثبت مشخصات و احراز سکونت و هویت، از میان پلاک‌های آزاد داخل حوزه‌ی سکونت خود، پلاک دریافت یا نصب می‌کند؛ اما انتخاب حرف و عدد روی پلاک عمدتاً سیستمی و مبتنی‌بر اعداد آزاد در آن حوزه است؛ نه به دلخواه مالک.

در نظام فعلی، پلاک به نامِ کد ملی ثبت‌شده اختصاص می‌یابد؛ تا زمانی که فک پلاک و انتقال رسمی انجام نشود، مالک قبلی از منظر سامانه‌های انتظامی مسئول هر تخلف یا پیامکی است که به آن پلاک نسبت داده می‌شود. بنابراین پس از فروش خودرو، پیگیری فک پلاک و انجام مراحل ثبتِ تعویض پلاک برای هر دو طرف معامله ضروری است.