روند عرضه‌های اولیه در سال ۱۴۰۴ نشان می‌دهد که بازار سهام پس از موج صعودی مشارکت ابتدای سال، با وقوع جنگ ۱۲ روزه عملاً وارد دوره توقف چند ماهه شد؛ توقفی که جریان عرضه‌ها را از ابتدای تابستان تا میانه پاییز قطع کرد. از آن‌سو، عرضه‌هایی که پس از این وقفه وارد بازار شدند، با مشارکت به‌مراتب کمتری همراه بودند؛ به‌طوری‌که مشارکت بیش از ۱.۲ میلیون نفر در ابتدای سال، در برخی عرضه‌های پاییز به حدود ۹۵۰ هزار نفر کاهش یافت.

بررسی‌ها نشان می‌دهد که، عرضه اولیه سهام شرکت‌ها در نیمه نخست سال، یک دوره کوتاه اوج مشارکت را تجربه کرده و سپس وارد فاز رکودی و وقفه‌ در عرضه‌ها شده است؛ وضعیتی که می‌توان گفت یکی از اثرات جنگ ۱۲ روزه بود. 

 شرکت لیزینگ اقتصاد نوین با نماد ولنوین، با حدود یک میلیون و 230 هزار مشارکت همچنان رکورددار بیشترین استقبال در سال جاری بوده؛ رقمی که نشان می‌دهد بازار در ماه‌های ابتدایی سال هنوز از تنوع تقاضا و اشتیاق عمومی برای شرکت در عرضه اولیه برخوردار بوده است. در مقابل، عرضه‌هایی مثل شرکت سرمایه گذاری و توسعه صنایع لاستیک با نماد معاملاتی پتوسعه تنها حدود ۹۵۰ هزار مشارکت‌کننده داشته‌اند؛ کاهش قابل‌توجهی که تصویری شفاف از سرد شدن تدریجی هیجان عرضه‌ها ارائه می‌دهد.

اگر روند زمانی عرضه‌ها مرور شود، مشخص است که پس از موج نخست عرضه‌های بهاری شامل نمادهایی مانند ولنوین، رپویا و نان، بازار در جریان جنگ ۱۲ روزه، دچار یک بازه تعطیلی موقت و رکود نسبی شد؛ شرایطی که تقریباً از ابتدای تابستان تا میانه پاییز ادامه پیدا کرد و طی آن هیچ عرضه اولیه‌ای به بازار نیامد. این وقفه بیشتر ناشی از جنگ و مجموعه‌ای از عوامل اثرگذار از جمله نوسانات شاخص کل، عقب‌نشینی سرمایه‌گذاران حقیقی و احتیاط شرکت‌ها در مواجهه با فضای نامطمئن بازار بود.

 همین وقفه طولانی سبب شد که موج دوم عرضه‌ها، شامل نمادهایی مثل مهرگان، داترا، زفارس، کوچین و پتوسعه، با مشارکت کمتر و هیجان پایین‌تری دنبال شود؛ زیرا بخشی از بدنه بازار از چرخه مشارکت فعال خارج شده بود. 

مقایسه مشارکت‌ها در دو بازه

فاصله بین بیشترین و کمترین مشارکت حدود ۲۷۹ هزار کد است؛ یعنی اختلافی معادل ۳۰ درصد کل مشارکت‌کنندگان. این اختلاف نشان می‌دهد که تقاضای عمومی برای عرضه اولیه، که در ابتدای سال تقریبا ثابت بود، در سال جاری تحت تأثیر فضای جنگ، بی‌اعتمادی نسبی و بازدهی نه‌چندان مطلوب بازار ثانویه، با کاهش محسوسی مواجه شده است. به بیان دیگر، عرضه‌های اولیه از ابتدای سال تا امروز بیش از هر چیز رفتارشناسی سرمایه‌گذار را به تصویر می‌کشند؛ در دوره‌ای که چشم‌انداز بازار مثبت‌تر دیده می‌شد، مشارکت بالاتر بود؛ اما با افزایش ریسک‌های محیطی و ابهام در سیاست‌گذاری اقتصادی، سرمایه‌گذاران حقیقی محتاط‌تر رفتار کرده‌اند.

در نهایت، آنچه از داده‌ها استنباط می‌شود این است که سال ۱۴۰۴ برای عرضه‌های اولیه، سالی با دو نیمه کاملاً متفاوت بوده است، نیمه نخست با استقبال چشمگیر و تنوع عرضه‌ها، و نیمه دوم با وقفه طولانی، کاهش هیجان و مشارکت کمتر. اگر سیاست‌گذار قصد دارد این روند را اصلاح و جذابیت عرضه‌ها را احیا کند، لازم است هم زمان‌بندی عرضه‌ها و هم شفافیت اطلاعاتی شرکت‌ها را بهبود دهد؛ زیرا تجربه امسال نشان داد که عرضه اولیه بدون پشتوانه اعتماد عمومی، حتی در بهترین شرایط هم نمی‌تواند موج‌ساز باشد.

ولنوین با حدود یک میلیون و ۲۳۰ هزار کد مشارکت، بیشترین مشارکت را در میان عرضه‌‌ اولیه‌های امسال داشت؛ در حالی که پتوسعه تنها حدود ۹۵۰ هزار مشارکت‌کننده ثبت کرد یعنی بیشترین مشارکت تقریباً ۱.۳ برابر کمترین مشارکت بوده است. اما سوال اینجاست، با توجه به این روند، آیا بازار در ماه‌های آینده فرصت بازگرداندن مشارکت میلیونی را خواهد داشت یا باید انتظار دوره‌ای بلندمدت از احتیاط سرمایه‌گذاران را داشته باشیم؟