سرویس جهان مشرق - شکستهای پی در پی رژیم صهیونیستی در منطقه غرب آسیا منجر به آن شده است که صهیونیستها در سالهای اخیر، مسیر متفاوتی برای گسترش نفوذ خود انتخاب کنند که مهم ترین آن، پروژه پیشبرد عادی سازی و گسترش روابط با کشورهای حوزه آسیای مرکز و شرق آسیا است.
شرق آسیا به دلیل فعالیتها کمپانیها و برندهای بزرگ تجاری و فرصتهای اقتصادی گسترده، خصوصا در حوزه فناوریهای ارتباطی، اهمیت بالایی برای رژیم صهیونیستی پیدا کرده است و در سالهای گذشته پروژه گسترش و ارتقاء روابط با برخی از کشورهای شرق از سوی این رژیم کلید زده شده است.
اما مسئلهای که صهیونیستها را نگران میکند، حضور پررنگ و با سابقه ایران در کشورهای شرقی، خصوصا در میان جوامع مسلمان شرق آسیا است، حضوری که به اذعان کارشناسان عبری زبان، قدمت چند صد ساله دارد و مقابله با آن کار سادهای نیست.
یکی از کشورهای شرق آسیا که رژیم صهیونیستی و خصوصا ساکنان سرزمینهای اشغالی حضور قابل توجهی در آن دارند، تایلند است و در این میان، محبوبیت بالای ایران و نظام جمهوری اسلامی در این کشور، خصوصا در جوامع شیعه، نگرانی رژیم صهیونیستی را در پی داشته است.
موسسه مطالعات امنیت ملی رژیم صهیونیستی به قلم دنی سیترینوویچ، کارشناس مسائل ایران در گزارشی به حضور ایران در تایلند و تاثیر آن بر منابع این رژیم پرداخته است که در ادامه به آن اشاره خواهد شد.
لازم به ذکر است که مشرق صرفاً جهت اطلاع نخبگان و تصمیمگیران عرصه سیاسی کشور از رویکردها و دیدگاههای محافل رسانهای-اندیشکدهای بینالمللی این گزارش را منتشر میکند و دیدگاهها، ادعاها و القائات این گزارش لزوماً مورد تأیید مشرق نیست
جمهوری اسلامی در سالهای اخیر تلاش خود را برای گسترش نفوذ در میان جامعه شیعیان تایلند افزایش داده است. پرسش اصلی این است که این تلاشها چگونه انجام میشود و چه پیامدی برای اسرائیل دارد.
روابط دیپلماتیک هفتادسالهٔ ایران و تایلند طی دهههای اخیر فراز و نشیبهایی داشته است، اما تمایل ایران برای تقویت نفوذش در میان جمعیت شیعهٔ این کشور همواره ثابت مانده است.
در یک سال گذشته، ما شاهد آن هستیم که این اقدامات بیش از گذشته تشدید شده است. از این رو لازم است سازوکارهایی که ایران از آنها برای کنترل نهادهای دینی و آموزشی شیعیان در تایلند بهره میگیرد، مورد بررسی واقع شود؛ از جمله اعزام روحانیان که مأمورند از تبعیت مراکز اسلامی تاسیس شده در تایلند نسبت به دستورالعملهای تهران اطمینان حاصل کنند.
روابط ایران و تایلند که امسال هفتاد سالگی آن را جشن میگیرند، سابقهای بسیار طولانیتر دارد که به سفر احمد قمی، بازرگان و روحانی ایرانی، به تایلند حدود ۴۲۰ سال پیش بازمیگردد؛ سفری که ارتباط اولیه میان جامعهٔ ایرانی و ساکنان آن زمان تایلند را ایجاد کرد.
در طول دههها، روابط دو کشور دچار تنشهایی شد و این تنشها در سال ۲۰۱۲ به اوج رسید، زمانی که ایران برای انجام حملات علیه اهداف مرتبط با اسرائیل در بانکوک، تیمهای آموزش دیده نظامی به این کشور اعزام کرد. پس از توافق هستهای ۲۰۱۵ و تعهد ایران به مقامات بانکوک مبنی بر خودداری از اجرای عملیات در خاک تایلند بر علیه اهداف اسرائیلی، روابط دو طرف بهبود یافت و در ادامه این همکاری با تعاملات اقتصادی گسترش پیدا کرد.
در فوریهٔ ۲۰۲۵، دو کشور توافق اقتصادی تازهای امضا کردند که موجب افزایش ۲۵ درصدی حجم تجارت دو طرف شد. نقشی که ایران در میانجیگری میان تایلند و حماس برای آزادی اسرای تایلندی اسیرشده در حملهٔ ۷ اکتبر ۲۰۲۳ ایفا کرد نیز باعث تقویت روابط تهران و بانکوک شد.
یکی از دلایل تمایل تهران به تعمیق روابط سیاسی با بانکوک، برنامه آن برای گسترش نفوذ بر اقلیت شیعهٔ تایلند است. حدود ۱۲ درصد جمعیت تایلند مسلمان هستند که تنها یک درصد آنان شیعهاند و بیشترشان در منطقهٔ بانکوک زندگی میکنند.
ایران طی سالهای اخیر، بهویژه در سال گذشته، شبکههای تبلیغاتی مختلف خود را در تایلند تقویت کرده تا این جمعیت را وابسته و تابع اهداف خود کند. یکی از نشانههای مهم این روند، سفر میثم مُطیعی، دکتر و استاد دانشگاه امام صادق ایران و یکی از مبلغان برجسته و نزدیک به رهبری جمهوری اسلامی ایران بود.
او در سپتامبر ۲۰۲۴ به دستور مستقیم رهبری ایران به تایلند سفر کرد تا ایدئولوژی جمهوری اسلامی را در این کشور، خصوصا در میان جامعه شیعی آن ترویج کند. اهمیت سفر او علاوه بر جنبهٔ آشکار و تبلیغاتی آن، به سازمانی مربوط میشود که وی برای تقویت آن تلاش کرد، یعنی دانشگاه المصطفی، که شعبهای فعال در بانکوک دارد.
این دانشگاه ابزار اصلی ایران برای ترویج ایدئولوژی انقلاب اسلامی است و سالانه حدود ۵۰ هزار دانشجوی خارجی در قم، شعب خارج از کشور و یا دورههای آنلاین آن تحصیل میکنند. این دانشگاه در حال حاضر تحت تحریم آمریکا قرار دارد، زیرا نیروهای نیروی قدس سپاه در آن به جذب افراد برای عملیات علیه اسرائیل و آمریکا در کشورهای مختلف پرداختهاند. در همین رابطه، سال گذشته نیز آلمان شعبهٔ دانشگاه المصطفی در برلین را بهدلیل فعالیتهای جاسوسی تعطیل کرد.
حمایت میثم مطیعی از فعالیتهای این دانشگاه در تایلند با توجه به محوریت آن در فعالیتهای تبلیغی مذهبی ایران در تایلند، تعجبآور نیست و با فعالیتهای سید صدرالسادات، که ریاست دانشگاه المصطفی در تایلند را بر عهده دارد و اخیراً ظاهراً با هدف گسترش فعالیتهای آن در تایلند از شهر پوکت بازدید کرده است، مطابقت دارد.
به طور کلی، شعبه اصلی این دانشگاه در تایلند عمدتاً بر مطالعه اندیشه بنیانگذار انقلاب اسلامی، آیت الله خمینی، و رهبر فعلی ایران، آیت الله خامنه ای، با تأکید بر مخالفت آنها با غرب و ترویج سیاست های ضد صهیونیستی آنها تمرکز میکنند. علاوه بر این، نمایندگان دانشگاه از مطالعات مذهبی در مراکز شیعه در سراسر تایلند، با تأکید بر آموزش کودکان و جوانان، حمایت قابل توجهی می کنند.
مطیعی تنها مبلغ دینی ایرانی نبود که در رابطه با این مسئله به تایلند سفر کرد. جواد مروی، روحانی ایرانی که عضو شورای عالی حوزه علمیه قم، عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم و استاد حقوق در حوزه علمیه قم است، نیز از تایلند بازدید کرد. او در سفر خود به تایلند در اوت ۲۰۲۴ شعبه موسسه اهل بیت در بانکوک، یکی دیگر از نهادهای مورد استفاده ایران برای صدور انقلاب اسلامی را افتتاح کرد. در جریان افتتاح شعبه این سازمان در بانکوک، مروی از فرمانده حماس، یحیی سنوار، تمجید کرد و او را با یکی از قهرمانان مذهب شیعه به نام حسین (امام حسین علیهالسلام) مقایسه کرد.
با توجه به فعالیتهای مذکور ایران، جای تعجب نیست که سازمان صداوسیمای ایران (IRIB)، که ابزار اصلی انتشار پیامهای این کشور به جوامع شیعه و غیر شیعه در سراسر جهان است، در سال گذشته نیز برای گسترش فعالیتهای خود در تایلند تلاش کرده است و مقامات ارشد صداوسیما حتی برای پروژه تولیدات مشترک با همتایان خود در تایلند از پایتخت این کشور بازدید کردند.
یکی دیگر از پایگاههای اثرگذاری ایران در تایلند، مراکز دینی شیعی در بانکوک و مرکز فرهنگی ایران است که توسط سفارت اداره میشود. این مرکز به ریاست مهدی بی عیب فعالیت میکند و تمرکز آن بر گسترش آموزش زبان فارسی و تقویت ارتباطات دانشگاهی میان مراکز آموزشی دو کشور است.
تجربهٔ کشورهایی مانند ایتالیا نشان داده که مراکز فرهنگی وابسته به سفارتهای ایران تنها فعالیت فرهنگی ندارند، بلکه نقش مهمی در ترویج سیاستهای ضدغربی و بهبود تصویر ایران در میان جوامع کشورهای خارجی دارند.
ایران، همانگونه که در کشورهای دیگر آثار فعالیتش دیده میشود، در تایلند نیز بر مراکز دینی شیعیان مسلط است؛ از طریق انتصابات روحانیانی که در نهادهای آموزشی وابسته به ایران تحصیل کردهاند، بهویژه در دانشگاه «الْمُصطَفی».
این روحانیان سبک زندگی روزمره جمعیت شیعه کشور را مطابق فرامین فرماندهی که از تهران میرسد، جهتدهی میکنند. مراکز دینی تحت رهبری همین روحانیان منصوبشده، که برخی از آنها پیشتر در سپاه پاسداران ایران خدمت کرده و به درجات بالا رسیدهاند، مسئولیتِ حداقل بخشی از تظاهرات مقابل سفارت اسرائیل در تایلند از بعد از حمله ۷ اکتبر به بعد را نیز برعهده داشتهاند؛ مشابه نقشی که مراکز شیعی در استرالیا در رهبری تظاهرات ضداسرائیلی ایفا کردند. در این تجمعات، پرچمهای حزبالله و تصاویر قاسم سلیمانی ـ فرمانده سابق نیروی قدس ـ حمل شده و حتی پرچم اسرائیل سوزانده شده است.
این مراکز و نهادها هدف خود را آسیب رساندن به همکاری بین تایلند و اسرائیل قرار داده و همزمان به نفع ایران در ایجاد شکاف در روابط بین تلآویو و بانکوک عمل میکنند. همین مراکز مذهبی هستند که بزرگداشت و راهپیمایی روز قدس در تایلند را مدیریت میکنند، که در طی آن تظاهراتی در ایران و سراسر جهان علیه صهیونیزم و به ویژه علیه دولت اسرائیل و در ستایش محور مقاومت و جمهوری اسلامی ایران برگزار میشود.
این تلاشها از سوی ایران همچنین شامل " سفر زیارتی" تایلندیها به اماکن مقدس اسلام شیعه، مانند کربلا، میشود که به طور کلی در جهت طرح افزایش جمعیت تعداد مسلمانان و خصوصا شیعه نیز قرار دارد. در میان سفرهای علمای مذهبی شیعه با اصالت تایلندی به خود ایران، سفر حجت الاسلام غلامعلی اباذر ثبت شده است.
به طور کلی و احتمالاً به عنوان ادامه فعالیتهای مستقیم ایران و مثال واضح برای آن، قابل توجه است بدانید که همه کارمندان تایلندی در سفارت ایران در بانکوک به اسلام شیعه گرویدند.
پیامدهای احتمالی برای اسرائیل
۱.جذب جمعیت محلی در تایلند برای فعالیت علیه منافع اسرائیلی / غربی.
افشای تلاش برای بمبگذاری در برزیل در سال ۲۰۲۴ علیه منافع اسرائیل در شهر برازیلیا توسط افرادی که از سوی ایران / حزبالله جذب شده بودند نشان داد که صرف وجود روابط سیاسی عادی میان یک کشور و تهران تضمینی نیست که مقامات ایران اگر احساس کنند که شرایط عملیاتی در آن کشور برای اجرای چنین عملیاتی مناسب است و هزینهای بر آن تحمیل نمیکند، در آن کشور فعالیتهای ضد اسرائیلی و آمریکایی خود را دنبال نکنند.
۲. اعمال فشار از طریق نیروهای شیعه بر دولت تایلند با هدف آسیبزدن به روابط اسرائیل–تایلند، همراه با دامنزدن به نفرت عمومی از اسرائیل از طریق تظاهرات در برابر سفارت اسرائیل.
۳. تشویق شهروندان تایلندی به حمایت از منافع ایران در درجه نخست. نمونه روشن آن، وجود تصاویر آیت الله خمینی و آیت الله خامنهای ـ نه پادشاه تایلند ـ در شعبه دانشگاه المصطفی (ص) است.
۴. تمرکز اسرائیل معمولاً بر تهدید هستهای ایران است؛ تهدیدی که بعید است مثلاً رهبران تایلند آن را خطری برای منافع امنیتی خود بدانند. اما افزایش فعالیتهای ایران در تایلند و شواهد فراوان در سراسر جهان درباره خطرات ناشی از «قدرت نرم» ایران نشان میدهد که همین فعالیتهای نرم میتواند کشورهای میزبان را تهدید کند.
آنچه امروز در تایلند رخ میدهد، در هند و هر نقطه دیگری در آسیا که جمعیت شیعه ـ بزرگ یا کوچک ـ دارد نیز تکرار میشود. بنابراین ارائه تصویر کامل از تهدید ایران برای کشورهای آسیایی باید شامل تبیین تلاشهای ایران برای تأثیرگذاری «نرم» بر شهروندان این کشورها نیز باشد تا دولتها را قانع به محدودیت فعالیتهای ایران کند.
