گزارش جدید برنامه توسعه سازمان ملل متحد (UNDP) هشدار میدهد که بدون سیاستگذاریهای دقیق، هوش مصنوعی میتواند روند ۵۰ ساله کاهش نابرابری بین کشورهای فقیر و ثروتمند را معکوس کند و جهان را به سمت پدیدهای ترسناک به نام «واگرایی بزرگ» سوق دهد.
به گزارش UNDP، دلیل اصلی تأثیر منفی هوش مصنوعی بر توسعه و برابری، سرعت بسیار بالای تحولات این فناوری است. پذیرش هوش مصنوعی به جای دههها، در عرض چند ماه اتفاق میافتد و بسیاری از کشورهای درحالتوسعه زیرساخت، مهارت و سیستمهای حاکمیتی لازم برای بهرهبرداری از آن را ندارند.
اقتصاددانان UNDP میگویند: «خط گسل اصلی در عصر هوش مصنوعی، توانمندی است. کشورهایی که روی مهارتها و قدرت محاسباتی سرمایهگذاری کنند سود میبرند و دیگران در خطر عقبماندگی شدید قرار دارند.» این یعنی برخلاف دهههای گذشته که کشورهای فقیر درحال رسیدن به کشورهای ثروتمند بودند (همگرایی) حالا ممکن است دوباره فاصله زیادی بین آنها ایجاد شود (واگرایی).
گزارش سازمان ملل همچنین اعلام میکند که در مسئله تحولات هوش مصنوعی زنان و جوانان آسیبپذیرترین قشرها هستند؛ مشاغلی که زنان در آنها شاغل هستند، تقریباً دو برابر مردان در معرض اتوماسیون و جایگزینی با هوش مصنوعی قرار دارند. همچنین اشتغال جوانان (بهویژه در سنین ۲۲ تا ۲۵ سال) در شغلهایی که هوش مصنوعی میتواند انجام دهد، درحال کاهش است که مسیر شغلی آنها را تهدید میکند.
به گزارش سازمان ملل، منطقه آسیا-اقیانوسیه که خانه ۵۵ درصد از جمعیت جهان است، تضادهای عجیبی را در خود جای داده است. از یک سو چین با ثبت ۷۰ درصد پتنتهای هوش مصنوعی پیشتاز است و از سوی دیگر ۳.۷ میلیارد نفر در همین منطقه اصلاً از ابزارهای هوش مصنوعی استفاده نمیکنند. این شکاف دیجیتالی باعث میشود درحالیکه اقتصادهای پیشرفته (مثل سنگاپور و کره جنوبی) تریلیونها دلار به تولید ناخالص داخلی خود اضافه میکنند، میلیونها نفر دیگر حتی به اینترنت یا سواد دیجیتال اولیه دسترسی نداشته باشند.
البته میتوان از این نابرابری اجتناب کرد، اما نیازمند اقدام فوری است. سازمان ملل تأکید میکند که هوش مصنوعی اگر درست مدیریت شود، میتواند بیماریها را سریعتر تشخیص دهد، سوادآموزی را تقویت کند و سیستمهای غذایی را بهبود ببخشد. نمونههای موفق مثل پلتفرم شهروندی بانکوک یا سیستم مدیریت سیلاب پکن نشان میدهد که هوش مصنوعی میتواند به نفع عموم باشد.
