همشهری آنلاین، فرخنده رفائی: دانشمندان آمریکایی با انتقاد از روند «شتابزده و تحت فشار سیاسی» در صدور مجوز ساخت یک رآکتور هستهای پیشرفته در ایالت وایومینگ هشدار میدهند که نادیدهگرفتن ابهامات ایمنی در این مرحله میتواند پیامدهای جدی برای سلامت عمومی و محیطزیست داشته باشد؛ بهویژه آنکه تجربههای عملیاتی با رآکتورهای دارای خنککننده سدیمی پیشتر نشان داده خطر آتشسوزی در آنها نه بر پایه فرض و احتمال، بلکه واقعی است.
به گزارش اینترستینگ اینجینیرینگ، در ادامه موج تازه سرمایهگذاری در رآکتورهای نسل نو، کمیسیون مقررات هستهای آمریکا (NRC) اعلام کرده که بررسی نهایی ایمنی برای احداث رآکتور ۳۴۵ مگاواتی «ناتریوم» در شهر کمرر به پایان رسیده و مانعی برای صدور مجوز ساخت وجود ندارد. این رآکتور توسط شرکت TerraPower، که بیل گیتس از بنیانگذاران آن است، طراحی شده و قرار است با بودجهای حدود ۱۰ میلیارد دلار ساخته شود.
صدور سریع مجوز با فشارهای سیاسی
اما اتحادیه دانشمندان نگران (Union of Concerned Scientists) میگوید این ارزیابی نه تنها کامل نیست، بلکه حدود ۹ ماه زودتر از زمانبندی علمی معمول انجام شده است. بر اساس برنامه اولیه، بررسی این درخواست که در مارس ۲۰۲۴ ثبت شد باید تا اوت ۲۰۲۶ ادامه مییافت، اما فشار سیاسی از سوی کنگره و کاخ سفید باعث شد NRC روند را تسریع کند و در چارچوب دستور اجرایی رئیسجمهور وقت، دونالد ترامپ، آن را در ۱۸ ماه به پایان برساند.
دکتر ادوین لایمن، مدیر بخش ایمنی نیروگاههای هستهای در این اتحادیه با انتقاد شدید از این روند گفت: NRC برای رسیدن به جدول زمانی تحمیلی، مجبور به نادیدهگرفتن مسائل مهم ایمنی شده است؛ مسائلی که اگر به مرحله صدور مجوز بهرهبرداری موکول شوند، ممکن است دیگر اصلاحپذیر نباشند.
بیشتر بخوانید:
- مهمان ناخوانده چرنوبیل | قارچ سیاه چطور زنده مانده است
- شکست چین در اولین آزمایش موشک بازگشتپذیر | لنداسپیس از اسپیسایکس جاماند
- انقلابی در طراحی مواد مصرفی | پلاستیک خودتخریبگر ساخته شد
به گفته لایمن، خنککننده سدیمی که در رآکتور ناتریوم بهکار میرود میتواند در تماس با هوا یا آب آتش بگیرد؛ رخدادی که تجربه چندین رآکتور سدیمی در کشورهای مختلف نشان داده کاملا محتمل است. او همچنین نسبت به آنچه «ناپایداریهای ذاتی» این نوع رآکتورها خواند هشدار داده و اعلام کرده که این ناپایداریها میتوانند به افزایش سریع و کنترلنشده توان و آسیب به سوخت بسیار داغ و پرتوزا منجر شوند.
فقدان سازه مهار انتشار مواد رادیواکتیو
نقدهای جدی دیگری نیز مطرح شده است. از جمله اینکه بر اساس اعلام TerraPower (شرکت آمریکایی توسعهدهنده رآکتورهای هستهای پیشرفته که با حمایت و سرمایهگذاری بیل گیتس تأسیس شده و اداره میشود) رآکتور دارای «مهار کارکردی» است و نیازی به سازه فیزیکی کلاسیک برای جلوگیری از انتشار مواد رادیواکتیو ندارد. اما NRC در ارزیابی نهایی تصریح کرده که هنوز «به جمعبندی در مورد کفایت و کارآمدی این مهار کارکردی» نرسیده است؛ موضوعی که احتمالا یکی از نقاط بحثبرانگیز در مراحل بعدی خواهد بود.
با وجود این انتقادها، مسئولان NRC میگویند هدف آنها سرعتبخشی به صدور مجوز برای رآکتورهای پیشرفته است و TerraPower نیز پاسخ پرسشهای فنی را «بهموقع» ارائه کرده است. با این حال کارشناسان تأکید میکنند که شتاب در فناوری هستهای – بهویژه در طرحهایی مبتنی بر سدیم مایع – باید با احتیاط و تکیه بر تجربه عملی انجام شود، نه فشار سیاسی.
