به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین به نقل از دانشجو، هادی آفریده حضور در جشنواره سینماحقیقت را حضور در خانه مستندسازی ایران توصیف میکند؛ جایی که به گفته او، نهتنها نتیجه یک مسیر طولانی پژوهش و تولید دیده میشود، بلکه فرصتی برای ارتباط با مخاطبان حرفهای و گفتوگو با نسل تازه مستندسازان فراهم میشود. او سینماحقیقت را طی دو دهه گذشته مرجع اصلی گرایشها و جریانهای نوین مستندسازی میداند؛ جایی که بسیاری از فرمها، رویکردها و دغدغههای تازه نخستین بار از دل آن جوانه زدهاند.
به باور این کارگردان، تنوع آثار امسال جشنواره و حضور مستندسازان برجسته، نویدبخش روزهای پرباری برای علاقهمندان این عرصه است. او معتقد است جشنوارهها در جهان ویترین هستند، اما در ایران بهدلیل محدود بودن فضای رسانهای، توجه و حساسیت بیشتری حول آنها شکل میگیرد. از همین رو، شفافیت و داوری منصفانه مبتنی بر معیارهای حرفهای، مهمترین انتظار او از جشنواره است.
«ارس»؛ ایدهای که از سفرهای جلفا آغاز شد
آفریده درباره شکلگیری مستند «ارس؛ رود خروشان» میگوید نخستین جرقه فیلم از چند سفر به جلفا زده شد؛ جایی که رودخانه ارس را نهفقط بهعنوان یک مرز سیاسی، بلکه بهمثابه رودخانهای سرشار از روایتهای تاریخی، هویتی، آیینی و انسانی دید. او روایت ارس را ترکیبی از زیبایی و زخم میداند؛ رودی که هنوز هم زندگی مردم دو سوی خود را شکل میدهد و حافظه مشترک چند نسل را با خود حمل میکند.
مهمترین تلاش آفریده در ساخت این فیلم، حفظ تعادل میان تاریخ، مسائل اجتماعی و زندگی امروز مردمِ کرانهنشین ارس بوده است. به گفته او، حقیقت ارس تنها در تصاویر طبیعی یا روایتهای سیاسی خلاصه نمیشود؛ بلکه در زندگی روزمره مردمانی جاری است که قصههایشان سالها شنیده نشده است.
چالشهای نفسگیر تولید در منطقه مرزی
تولید این مستند با دشواریهای فراوانی همراه بوده است. آفریده بخش فیلمبرداری در منطقه مرزی را سختترین مرحله کار توصیف میکند؛ جایی که محدودیتهای امنیتی، همراهی نکردن برخی مدیران محلی، بادهای شدید، طبیعت سخت و لوکیشنهای خطرناک، روند تولید را پیچیده کرده بود.
او بخشهایی از فیلمبرداری را «پرریسک و دلهرهآور» مینامد؛ ثبت تصاویری در مجاورت میدانهای مین، شنیدن انفجارها از آن سوی رودخانه و مواجهه با شرایط غیرقابل پیشبینی مرز. گفتوگو با مردم منطقه نیز مسیر روایت فیلم را تغییر داده است؛ جایی که قصههای فراموششده جنگها، مهاجرتها و تغییرات محیطزیستی، ابعاد اجتماعی فیلم را پررنگتر کرد.
هدف فیلم: شنیدن قصههایی که فراموش شدهاند
به گفته آفریده، هدف اصلی «ارس؛ رود خروشان» این بوده است که مخاطب از مسیر همراهی با رود ارس، وارد جهان روایتهای ناگفته مردم کرانههای رود شود؛ روایتهایی از مقاومت، جنگیدن برای سرزمین و تلاش برای حفظ هویت. او میگوید اگر فرصت بیشتری در اختیار داشت، بخش گفتوگوهای انسانی را گستردهتر میکرد، اما با توجه به بودجه بسیار محدود، ساختار فعلی بهترین شکل ممکن است.
محدودیت حمایت از مستندسازی در ایران
این مستندساز وضعیت حمایت مالی از تولید مستند را «بسیار محدود» ارزیابی میکند و معتقد است جز مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی، بسیاری از نهادهایی که بودجه دارند صرفاً از جریانهای فکری خاص پشتیبانی میکنند که با روح مستقل مستندسازی در تضاد است. او تأکید میکند مالکیت و پخش داخلی و خارجی فیلم بر عهده مرکز گسترش است.
برنامههای پیشرو: اکران دانشگاهی و نمایش در شهرهای آذریزبان
آفریده میگوید پس از جشنواره، تلاش میکند اکران دانشگاهی و نمایش فیلم در شهرهای آذریزبان که رود ارس در آن جاری است را پیگیری کند. همچنین برنامههایی برای انتشار آنلاین فیلم وجود خواهد داشت.
«ارس» در امتداد مسیر فکری من است
کارگردان «ارس؛ رود خروشان» این مستند را ادامه مسیر فکری و دغدغه شخصی خود میداند؛ همان علاقهای که پیشتر در آثاری، چون «کاریز»، «قصهآب»، «چنارستان»، «افوس» و «هولاین» دنبال کرده است. او مجذوب روایتهایی است که تاریخ را به زندگی امروز پیوند میزنند و بر این باور است که ایران هنوز مملو از قصههایی است که باید ثبت شوند.
در پایان، آفریده خود را «مستندساز ملی» مینامد و میگوید: «آنچه مرا در این مسیر نگه میدارد، شوق کشف تمدن ایرانی است. هنوز در گوشهوکنار این کشور قصههایی هست که شنیده نشدهاند. مستندسازی برای من راهی است برای گفتوگو با فرهنگ و تاریخ مردم سرزمینم و ایستادن در برابر فراموشی.»
۵۹۲۴۳
