روزنامه اعتماد نوشت: اوایل آبان ماه سال جاری، سوداگری، قاضی شعبه ۲۰۴۶ دادگاه خانواده شماره ۳ تهران در مورد علل عمده افزایش دعاوی خانوادگی نکته مهمی را بیان کرد.
او اعلام کرد: «حجم پروندههای خانواده در دادگاه به شدت افزایش یافته است. در یکی، دو سال اخیر به خصوص پروندههای طلاق رشد چشمگیری داشتهاند. مشکلات مالی و معیشتی یکی از دلایل اصلی اختلافات خانوادگی و افزایش طلاقها محسوب میشود؛ در سالهای اخیر مشکلات مالی و معیشتی و نبود درآمد کافی ازسوی زوجین از عوامل اصلی بروز اختلافات خانوادگی است. ازسوی دیگر، تغییر سبک زندگی، تاثیر فضای مجازی و کاهش سطح تحمل بهویژه در میان بانوان نسبت به گذشته، سبب شده که بسیاری از زوجها در مواجهه با مشکلات، تابآوری سابق را نداشته باشند. بهنظر میرسد عدم تفاهم و تطابق فرهنگی میان زوجین نیز از دیگر دلایل مهم افزایش مشاجرات خانوادگی باشد، اما بهصورت کلی، مسائل مالی و اقتصادی بیشترین نقش را در بروز این اختلافات ایفا میکند.»
طبق گزارش سازمان ثبت احوال، طی ۶ ماهه نخست ۱۴۰۴، در کرج، تهران و مازندران از هر دو ازدواج یکی به طلاق ختم شده است. همچنین طبق این گزارش استانهای چهارمحال و بختیاری، ایلام و سیستان و بلوچستان کمترین آمار طلاق را داشتهاند. در همین راستا مهر ماه سال جاری نیز «اعظم قویدل» سخنگوی سازمان ثبت اسناد و املاک کشور اعلام کرده است: «از ۲۲۸ هزار و ۸۶۰ فقره ازدواج در 6 ماهه نخست سال جاری، بیشترین ثبت ازدواج در استانهای تهران با ۲۸ هزار و ۲۷۳ فقره ازدواج، خراسان رضوی با ۲۲ هزار و ۲۶ فقره و استان خوزستان با ۱۶ هزار و ۹۹۴ فقره ازدواج به عمل آمده است.
همچنین در 6 ماهه اول سال ۱۴۰۴ تعداد ۸۹ هزار و ۸۵۱ فقره طلاق ثبت شده که بیشترین فراوانی در استانهای تهران با ۱۵ هزار و ۲۰۶ فقره، خراسانرضوی با ۹ هزار و ۳۲۱ فقره و خوزستان با ۵ هزار و ۵۱۹ فقره بوده است. کمترین میزان طلاق در مدت مذکور نیز در استان ایلام با تعداد ۴۵۳ مورد ثبت شده است. در 6 ماهه سال ۱۴۰۳ تعداد ۲۳۹ هزار و ۲۰۶ فقره ازدواج و ۹۳ هزار و ۲۵۴ فقره طلاق در کشور به ثبت رسیده و در مقایسه با 6 ماهه نخست سال جاری میزان ازدواجهای ثبت شده حدود ۴درصد و طلاقهای ثبت شده نیز حدود ۳ و نیم درصد در نیمه ابتدایی سال جاری کاهش یافتهاند.»
سخنگوی سازمان ثبت اسناد و املاک کشور در ادامه گفته است: «بیشترین فراوانی ازدواج زنان در سنین ۱۹ و ۲۰ و ۲۱ سال به ثبت رسیده و بیشترین فراوانی ازدواج مردان به ترتیب در سنین ۲۵ و ۲۶ و ۲۷ سال ثبت شده است و درخصوص طلاقهای ثبت شده برای زنان بیشترین فراوانی در سنین ۳۶ و ۳۵ و ۳۴ سال و برای مردان در محدوده سنی ۳۵ تا ۴۰ سال ثبت شده است. همچنین تعداد ۱۷ فقره ازدواج برای زنان با بیش از ۸۰ سال سن و ۷۳۸ مورد ازدواج نیز برای مردانی با سن بیشتر از ۸۰ سال در 6 ماهه نخست سال ثبت شده است.»
آمار طلاق در ایران هر روز بیشتر میشود و این موضوع باعث نگرانی خانوادههای زیادی شده است. مخصوصا دخترها و پسرهای جوانی که در آستانه ازدواج هستند با مشاهده این آمار ترجیح میدهند همچنان مجرد باقی بمانند و خودشان را درگیر مسیر پرپیچ و خم طلاق و دادگاههای خانواده نکنند، اما در واقعیت طلاق برای همه افراد اتفاق نمیافتد و هیچ کدام از زوجهای جوان با هدف اینکه از هم جدا شوند وارد زندگی مشترک نمیشوند، بلکه شرایطی که در طول زندگی به دلایل مختلف به زن و مرد تحمیل میشود این جدایی را شکل میدهد. طلاق در ایران به دلایل مختلفی رخ میدهد؛ بعضی مواقع عدم شناخت زوجین از هم باعث طلاق میشود.
در شرایط دیگر ممکن است به خاطر نداشتن شرایط اقتصادی مناسب زوجین مجبور به طلاق شوند و نتوانند به زندگی مشترکشان ادامه دهند. اگر زوجین بدون شناخت کافی از هم و بدون آگاهی یا بلوغ لازم ازدواج کرده باشند، احتمال اینکه رابطه آنها به طلاق منجر شوند بیشتر است. آمار طلاق در ایران نشان میدهد که اغلب زوجهایی که سلامت روانی نداشتهاند و در معرفی خودشان دروغ گفتهاند یا به لحاظ خانوادگی همسطح نبودهاند و با همدیگر تناسب نداشتهاند از هم جدا شدهاند.
مقایسه آمار طلاق در ایران و خارج نشان میدهد که رشد طلاق و ناسازگاری زوجین و تغییر بینش و نگرش آنها نسبت به زندگی فقط منحصر به ایران نیست و آمار طلاق در کل جهان افزایش پیدا کرده است. در حال حاضر در کشور مالدیو به ازای هر ۱۰۰۰ نفر ۵.۵درصد طلاق ثبت شده و این کشور در رتبه نخست طلاق در کل جهان قرار گرفته است. برخی کارشناسان معتقدند؛ از جمله دلایلی که باعث افزایش آمار طلاق در ایران شده، مشکلات اقتصادی، اعتیاد به مواد مخدر، خشونت خانگی و نبود ارتباط عاطفی بین زوجین است.
اکثر وکلا معتقدند که یکی از عمدهترین علتهای طلاق در ایران ازدواج زودهنگام و در سن پایین است. در سنین پایین افراد به ازدواج بسیار رویایی نگاه میکنند و از طرفی در آن سن به دلیل عدم شناخت مناسبی که از خود دارند، نمیتوانند شریک زندگی خود را با معیارهای درستی انتخاب کنند. تمامی این موارد موجب میشود که با بروز مشکلات و مسوولیتهای زندگی، طرفین دچار سرخوردگی بشوند و تصمیم به طلاق بگیرند.
طبق مطالعات صورت گرفته، بهترین سن ازدواج ۲۵ سالگی به بعد است. در این سنین اصولا افراد به ثبات شخصیتی رسیده و شناخت مناسبی از خود و نیازهایشان پیدا میکنند. به این ترتیب هم در انتخاب شریک زندگی و هم در درک زندگی زناشویی توانایی بیشتری پیدا میکنند که درنهایت ازدواج موفقتری را برایشان به همراه خواهد داشت. احتمال طلاق بعد از سن ۲۵ سالگی تا ۲۴درصد کاهش پیدا خواهد کرد. یکی دیگر از اصلیترین و رایجترین دلایل طلاق در ایران، خیانت است. در صورتی که یکی از طرفین به دیگری خیانت کند، در ذهن آن فرد این تصور پدید میآید که همسرش برای او ارزش و احترام قائل نبوده و به اندازه کافی او را دوست ندارد؛ به همین علت یکی از اساسیترین انگیزههای ازدواج از بین رفته و آن فرد میخواهد از شخص خیانتکار جدا شود.
یکی دیگر از دلایل شایع طلاق در ایران، ضرب و شتم است که عموما نیز از طرف زنان مورد شکایت واقع میشود. در صورتی که مرد با همسر خود سوء رفتار یا سوء معاشرت داشته باشد، زن میتواند از او درخواست طلاق کند. یکی دیگر از اصلیترین دلایل طلاق در ایران مشکلات مالی است. مشکلات مالی میتواند آرامش روانی اعضای خانواده را برهم زده و این مساله باعث کم صبری افراد در برابر سایر مشکلات باشد. عموما افراد بدون در نظر داشتن مسائل مالی و صرفا از روی علاقه به طرف مقابل تصمیم به ازدواج میگیرند و پس از مواجهه با مشکلات صبرشان لبریز میشود. امروزه مساعد بودن وضعیت مالی میتواند زندگی را بسیار آسانتر کند و استرس را از زوجین دور کند. یکی دیگر از اصلیترین علتهای طلاق، سابقه ازدواج قبلی است.
طبق تحقیقاتی که انجام شده، افرادی که تجربه طلاق داشتهاند به احتمال زیاد در ازدواجهای بعدی خود نیز با مشکلاتی مواجه میشوند و طلاق میگیرند. در واقع آسیبهای روحی که به افراد وارد میشود میتواند در ازدواج جدید هم تاثیر بگذارد. یکی دیگر از دلایلی که زن به واسطه آن میتواند به دادگاه درخواست طلاق دهد، نازایی مرد است. در واقع زن میتواند به استناد عسر و حرج و به دلیل بچهدار نشدن مرد طلاق بگیرد. این را میتوان یکی از دلایل دیگر طلاق در ایران دانست.
یکی دیگر از علل اصلی طلاق این است که یکی از زوجین دچار بیماری صعبالعلاج باشد و این مساله موجب مختل شدن زندگی مشترک شود، دیگری میتواند طبق ماده ۱۱۳۰ قانون مدنی از او طلاق بگیرد. بیماریهای جنسی نیز از همین نوع هستند و یکی از دلایل طلاق مطرح میشوند که زوجین با استناد به آن میتوانند درخواست طلاق بدهند. نداشتن ارتباط خوب و موثر با همسر است که این مساله یکی از دلایل طلاق در ایران است.
در یکی از بندهای سند ازدواج در مورد ازدواج مجدد مرد صحبت شده است. به همین جهت با توجه به این بند و در صورتی که مرد بدون اجازه همسر خود مجدد ازدواج کند، زن میتواند از او جدا شود. موضوع دیگری که در اینجا مطرح میشود این است که در صورت صدور حکم دادگاه مبنی بر امکان ازدواج مجدد مرد، دیگر زن نمیتواند با این دلیل از مرد طلاق بگیرد، اما صدور حکم دادگاه با شرط ناشزه بودن همسر اول یا مریضی و... انجام میشود، در غیر این صورت مرد ملزم به دریافت اجازه از همسر اول خود برای اختیار همسر دوم است، به همین جهت نیز در ایران این دلیل بسیاری از طلاقهاست. اعتیاد مساله مهمی است که میتواند موجب از همپاشی بنیان خانواده شود و زندگی دو طرف را شدیدا تحتتاثیر قرار دهد. اعتیاد ممکن است در زمینههای مختلفی وجود داشته باشد؛ اعتیاد به بازی، الکل، موادمخدر، شرطبندی و... این موضوع میتواند افراد را از نظر مالی و روانی دچار مشکل کند.
