افسردگی یکی از شایعترین و ناتوانکنندهترین بیماریهای جهان است که میلیونها نفر را درگیر کرده است. داروهای ضدافسردگی معمول مانند فلوکستین نیز هفتهها یا ماهها طول میکشد تا اثر کنند و برای نیمی از بیماران اصلاً مؤثر نیستند. اما حالا دانشمندان دانشگاه بیرمنگام و آکسفورد راهکاری غیرمنتظره و سریع پیدا کردهاند: گاز خنده یا اکسید نیتروژن. این گاز که معمولاً در دندانپزشکی برای کاهش درد استفاده میشود، میتواند علائم افسردگی شدید را در کمتر از دو ساعت بهبود بخشد.
به گزارش ساینسآلرت، نتایج بررسی ۷ کارآزمایی بالینی روی ۲۴۷ بیمار نشان میدهد که استنشاق دوز کنترلشدهای از گاز خنده (با غلظت ۲۵ تا ۵۰ درصد) تأثیری فوری و چشمگیر بر بهبود خلقوخو دارد.
مکانیسم اثر این گاز احتمالاً مشابه داروی کتامین است. اکسید نیتروژن با تأثیر بر گیرنده خاصی در مغز به نام NMDA و آرامکردن سیستم گلوتاماترژیک (بخش مهمی از سیستم عصبی که با افسردگی مرتبط است) باعث تسکین سریع علائم میشود. همچنین این گاز باعث افزایش جریان خون در مغز میشود که ممکن است به تغذیه بهتر سلولهای عصبی و دفع مواد زائد کمک کند.
البته باید واقعبین باشیم؛ این گاز درمانی دائمی نیست. تحقیقات نشان داده که اثر ضدافسردگی یک دوز واحد گاز خنده، معمولاً کوتاه است و علائم ممکن است پس از یک هفته بازگردند. بااینحال، تکرار دوزها در طول زمان میتواند اثرات درمانی را طولانیتر کند. پروفسور «استیون مارواها» (Steven Marwaha)، روانپزشک و یکی از محققان این پژوهش، میگوید: «این یافتهها برای بیمارانی که امیدشان را به درمانهای رایج از دست دادهاند (افسردگی مقاوم به درمان) بسیار هیجانانگیز است و میتواند به عنوان یک درمان مکمل در کنار روشهای فعلی استفاده شود.»
اگرچه این گاز میتواند لبخند را به لب بیماران بیاورد، اما دوزهای بالا (۵۰ درصد) با عوارض جانبی همراه است. شایعترین عوارض شامل موارد زیر هستند که معمولاً به سرعت برطرف میشوند:
البته هیچکدام از مطالعات، عوارض جانبی خطرناک یا ماندگاری گزارش نکردهاند.
اکنون پژوهشگران دانشگاه بیرمنگام درحال آمادهسازی اولین کارآزمایی بالینی گسترده در سیستم سلامت ملی بریتانیا (NHS) است. هدف این است که مشخص شود آیا میتوان این درمان را بهصورت ایمن و عملی در کلینیکهای روانپزشکی ارائه داد یا خیر. این روش میتواند برای افرادی که نیاز به مداخله فوری دارند (مثلاً کسانی که افکار خودکشی دارند) حیاتی باشد، زیرا برخلاف قرصها، اثرش بلافاصله ظاهر میشود.
یافتههای این پژوهش در ژورنال eBioMedicine منتشر شده است.
